داستانهای عامهپسند| درباره فیلم هندی رکوردشکن آرآرآر
روزنامه هفت صبح، کسری ولایی| تا به اینجا سال ۲۰۲۲ حداقل برای فیلمبازها بد نبوده و عناوین غافلگیرکننده در شکل و اندازههای مختلف کم نداشتهایم. اما بدون شک سورپرایز اصلی فیلمی بود رکوردشکن که مردمان بیشماری را به سالن کشاند و با سینمای هند آشنا کرد! آنهم نه یک اثر بالیوودی بلکه فیلمی از تالیوود (جنوبشرقی هند و با زبان تلوگو)! اگر تا بهحال عبارت تالیوود به گوشتان نخورده جای تعجب ندارد، چون تا چند سال قبل محصولات سینمایی دیگر مناطق هند زیر سایه بالیوود قرار داشت و جدی گرفته نمیشد. به زبان سادهتر، تالیوود تا بالیوود همان فاصلهای را داشت که بالیوود با هالیوود دارد.
موفقیت مجموعه فیلمهای حماسی و فانتزی «باهوبالی» ساخته اس.اس راجامولی، تالیوود را تکان اساسی داد و بازی را عوض کرد. امسال فیلم جدید راجامولی در سطح جهان به نمایش درآمد، که لقب عظیمترین و گرانترین محصول سینمایی در کل هند را هم یدک میکشد؛ «آرآرآر» (RRR مخفف Rise Roar Revolt که میشود قیام، خروش، انقلاب).این فیلمی است با حاشیه و فرامتن بیش از حد، تا جاییکه اسم فیلم هم برای خودش ماجرا دارد.
زمان شروع پروژه، به دلیل همکاری سه چهره مهم تالیوود، یعنی راجامولی کارگردان و دو بازیگر اصلی ان.تی راما رائو جونیور و رام چاران، فیلم با ترکیب و مخفف اسم سه نفر شناخته میشد: آرآرآر. بعد که دیدند ایده جذابی است، تبدیلش کردند بهعنوان اصلی و برایش دنبال معنا گشتند. جالب اینجاست که در نسخههایی از فیلم که به زبانهای دیگر هندی اکران شده، معادلهایی مشابه انتخاب کردهاند تا عنوان فیلم بههم نخورد.
بر همین اساس میشود عبارتهای بامزهای را برای نسخه فارسی فیلم بهکار برد، مثل خخخ (خشم، خیزش، خروش)!
برویم سراغ خود فیلم. «آرآرآر» روایتی حماسی از تاریخی تخیلی است که در آن دو مبارز راه آزادی و استقلال هند، که در واقعیت با هم ارتباطی نداشتهاند، همچون دوستانی بامرام و صاحب قدرتهای ابرانسانی به تصویر کشیده میشوند. البته قدرتهای ویژه نه به شیوه کامیکهای ابرقهرمانی مارول بلکه صرفا با تلاش و ممارست و احترام به پدر و مادر حاصل شده!
یکی با ببر کشتی میگیرد و دیگری لشگری را به تنهایی حریف است و در عین حال استعدادی بینظیر در رقص و آواز دارند! داستان در دهه بیست میلادی و زمان استعمار و حکمرانی ملکه بر هند اتفاق میافتد. آلوری سیتارام راجو و کومارام بیم (همان دو مبارز ملیگرا) سالها قبل از اینکه به جایگاه کنونیشان در تاریخ برسند، دو جوان باارادهای هستند که بر حسب قضا و قدر با هم رفیق میشوند و رفاقتشان چنان محکم است که ریشه استعمار بریتانیا را میسوزاند!
(با توجه به میزان استفاده از علامت تعجب در متن، اگر تصور میکنید شوخی یا اغراقی در کار است، باید خودتان بهچشم ببینید تا باورتان بشود!) اشتباه نکنید. با چیزی مثل «پی.کی» یا دیگر فیلمهای مهم عامر خان سروکار نداریم که با استفاده از پوسته یک محصول عامهپسند دنبال تاثیر اجتماعی باشد یا اثری فراتر از کلیشهها و قراردادهای فیلم هندی؛ «آرآرآر» یک فیلم هندی به همان معنای رایج و واقعی کلمه است که به عظیمترین شکل ممکن ساخته شده.
اگر بخواهید با ابزارهای معمول نقد به سراغش بروید و مثلا درباره سیر درام، شخصیتپردازی و… صحبت کنید، فقط خودتان را سرِ کار گذاشتهاید. این فیلمی است که فراتر از به سخره گرفتن قوانین فیزیک، هیچجوره با عقل و منطق جور درنمیآید و تقریبا برای اکثر اتفاقات داستان توجیه و توضیح عقلانی وجود ندارد. شگفتی وقتی کامل میشود که میفهمید چنین محصولی نه از سر خامدستی یا نادانی بلکه با آگاهی و هوشمندی کامل ساخته شده و بیش از سه هزار تکنسین در پشت صحنه و هزاران هنرور جلوی دوربین برایش زحمت کشیده و نُه گروه کارگردانی مجزا هم رویش کار کردهاند!
سوال: پس چطور چنین محصولی بهجای شکست خوردن، هم در تمام دنیا فروخته و هم نقدهای مثبت و امتیازات بالا گرفته؟ قضیه برمیگردد به جادوی سینمای هند که به طرزی خردستیز و خردسوز میتواند مخاطبش را درگیر کند؛ باور خالصانه سازندگان فیلم به قصهگویی شبیه کودکی است که دارد داستان تعریف میکند و به هر طریقی میخواهد ماجرا را پیش ببرد. پس در مقابل تمام تردیدها و پرسشهای مخاطبانش سراغ اولین و هیجانانگیزترین برگ ممکن میرود تا روایت ادامه پیدا کند
حتی اگر لازم باشد برای رسیدن به هدف در لحظه وسط دریا یک درخت بزرگ سبز شود یا حیوانات زبانبسته به حرف بیایند! «آرآرآر» این تجربه را به حد اعلا میرساند، گرچه نباید فراموش کرد پخش گسترده بینالمللی و انتشار روی نتفلیکس باعث شده تا خیلیها برای اولینبار با پدیده حماسی «فیلم هندی» برخورد کنند و بیش از حد ذوق و هیجان نشان دهند.
تماشای «آرآرآر» درست مثل رفتن به شهربازی تجربه مفرحی است و دستهجمعی بیشتر میچسبد؛ بههرحال با فیلمی مواجهیم که میل به سرگرمی و قصهگویی را بیمارگونه تا مرزی پیش میبرد که میتواند موجب یاس فلسفی بلاکباسترسازهایی چون زک اسنایدر و مایکل بی شود. البته باید هندی باشید تا تحتتاثیر شور ناسیونالیستی فیلم قرار بگیرید و فاشیستی به نظرتان نرسد، ولی حتی این هم مانع عیش و تفریح نیست.