داروی ضد‌کرونای آمریکایی در راه ایران؟
روزنامه هفت صبح | اینطور که دبیر کمیته علمی کشوری کووید ۱۹ توضیح داده در جلسه دیروز کمیته نه‌تنها در مورد نحوه استفاده از بعضی داروهای درمان کرونا تصمیم‌های جدید گرفته شده، بلکه به وارد کردن داروهای جدیدی که برای درمان کرونا ساخته شده‌اند نیز پرداخته شده است.
حمیدرضا جماعتی گفته: «جلسه امروز (سه‌شنبه) درباره درمان سرپایی بیماران مبتلا به کرونا بود و با توجه به اینکه چند دارو مورد تصویب سازمان‌های غذا و داروی کشورهای دیگر قرار گرفته بود، بحث این بود که آیا این درمان‌ها به‌صورت سرپایی در بیماران ما مورد استفاده قرار گیرد یا خیر.»
از آمریکا دارو می‌آوریم؟
شاید جالب‌ترین بخش حرف‌های جماعتی و آنچه در کمیته علمی مورد بحث قرار گرفته، آنجا باشد که صحبت از واردات دارویی شده که به‌عنوان اولین داروی خوراکی ضد‌ویروس معرفی شده است؛ یعنی «پکسلووید». اینطور که جماعتی گفته «گرچه خود سازمان غذا و داروی آمریکا این دارو را تصویب کرده، اما هنوز در آمریکا مورد استفاده قرار نگرفته است. بر این اساس قرار شد با توجه به اینکه ممکن است با پیک جدید در کشور مواجه شویم، قبل از این موضوع، به‌عنوان کمیته علمی این دارو را با توجه به مطالعات اثربخشی بالایی که داشته، ارزیابی کردیم.»
طبق حرف‌های جماعتی داروی «پکسلووید» ۷۰ تا ۸۰درصد اثربخشی در افرادی که ریسک فاکتور دارند، نشان داده؛ به این صورت که اگر در ۵ روز اول ابتلا به بیماری تجویز شود، می‌تواند از بستری و مرگ‌و‌میر جلوگیری کند؛ «بنابراین مصوبه کمیته علمی به این صورت بود که به سازمان غذا و دارو پیشنهاد دهیم تا پکسلووید را به لیست داروهای کشور اضافه کند تا در صورت انجام مطالعات بیشتر؛ اگر ما با پیک‌های کرونا مواجه بودیم، اقدامات سنتز و ساختش در کشور آماده شده باشد و مورد تایید سازمان غذا و دارو باشد.
بر این اساس اگر خواستیم به‌صورت مطالعات بالینی در بیماران و به‌صورت پژوهش آن را مورد ارزیابی قرار دهیم یا مطالعاتی از سایر کشورها آمد که این دارو را به‌عنوان یک داروی ضد‌کرونای خوراکی تایید مجدد کرد، بتوانیم بر‌اساس پروتکل‌هایی که مورد‌نظر است، آن را برای بیماران‌مان استفاده کنیم.»
اگرچه حرف‌های جماعتی خیلی واضح نیست اما به‌نظر می‌رسد اعضای کمیته علمی خواسته‌اند که مقداری از این دارو خریداری شده و بر‌اساس اصول علمی به‌صورت آزمایشی استفاده شود تا هم مقدمات ساخت آن در داخل فراهم شود و هم در صورت بروز پیک، ایران تکلیفش را در مورد این دارو بداند. این تقریبا همان روشی است که برای رمدسیویر انجام شد اما نه به این سرعت.
گذشته از اینکه دقیقا کمیته علمی و پزشکان عضو آن می‌خواهند چه‌کار کنند، بد نیست بررسی کنیم که اصلا ماجرای این داروی خوراکی چیست و امکان خرید آن از سوی ایران وجود دارد؟
قرص تازه از تنور درآمده
اوایل آبان فایزر رسما اعلام کرد که دومین داروی خوراکی ضد‌کرونایی که ساخته از سازمان غذا و داروی این کشور مجوز گرفته است. مدیران فایزر گفتند که قرص پاکسلووید تا حدود ۸۹درصد در پیشگیری از موارد شدید بیماری کرونا موثر است، در‌حالی‌که اولین داروی خوراکی که از طرف شرکت استرالیایی مرک تولید شده بود، یعنی داروی مولنی‌پیراویر کمتر از ۵۰درصد اثربخشی داشته است.
گویا نحوه استفاده از پاکسلووید هم به این صورت است که طی روزهای ابتدایی بیماری باید شروع شود و هر ۱۲ ساعت و به مدت ۵ روز ادامه پیدا کند. ادعا شده که شروع سریع این دارو پس از ابتلای به بیماری نقش مهمی در مهار تکثیر ویروس کرونا و کاهش بار ویروس در بدن داشته است، اما آیا ایران می‌تواند چنین دارویی را بخرد؟ برای جواب دادن به این سوال اول باید قیمت هر دوره مصرف را بدانیم.
اینطور که اعلام شده فعلا که تولید پاکسلووید محدود است قیمت هر دوره‌اش به ۷۰۰ دلار می‌رسد؛ یعنی اگر با دلار ۴۲۰۰ تومانی هم حساب کنیم می‌شود دو میلیون و ۹۴۰هزار تومان. البته با وجود سخت‌گیری‌هایی که اخیرا برای تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌شود، بد نیست یک‌بار هم قیمت آن را با دلار نیمایی حساب کنیم که الان حدود ۲۷هزار تومان است؛ با احتساب این نرخ قیمت هر دوره داروی پاکسلووید به حدود ۱۹میلیون تومان می‌رسد.
البته باز هم از قیمت اولیه‌ای که برای هر دوره مصرف رمدسیویر در اوایل تولید اعلام شده بود، منصفانه‌تر است. سناریویی که محتمل به‌نظر می‌رسد این است که تا اوضاع کرونا آرام است، شرکت‌هایی که با فایزر مراوده مالی دارند، مانند عبیدی اقدام به واردات خیلی محدود دارو کنند و بعد درباره تولید یا خریداری مقدار بیشتر تصمیم گرفته شود.
البته تولید‌کننده‌های داخلی گفته‌اند که توان تولید آن را خواهند داشت؛ همین آقای جماعتی دبیر کمیته علمی مقابله با کرونا حدود یک هفته پیش گفته بود که شرکت‌های داخلی می‌توانند پاکسلووید را خودشان تولید کنند. ممکن است این حرف شما را یاد تولید واکسن داخلی و موانع و بدقولی‌های مربوط به آن بیندازد اما یک نکته خوشحال‌کننده وجود دارد که می‌تواند برایمان امیدواری ایجاد کند؛
اینکه ۲۶آبان، وقتی که هنوز مجوز استفاده از پاکسلووید در آمریکا صادر نشده بود، فایزر اعلام کرد که نهاد بین‌المللی اتحادیه حق اختراع داروها (MPP) قراردادی با آنها امضا کرده که در آن «بر ارائه داوطلبانه مجوز ساخت داروی ضدویروسی این شرکت به‌نام پاکسلووید (Paxlovid) تاکید شده و این قرارداد به MPP امکان می‌دهد تا تولید و توزیع قرص ضدکووید فایزر را در سرتاسر جهان سازمان‌دهی کند» و «تا زمانی‌که سازمان بهداشت جهانی پایان دنیاگیری را تعیین نکند، فایزر هیچ‌گونه حق‌امتیازی از فروش دارو دریافت نخواهد کرد.»
یک سناریوی دیگر می‌تواند این باشد که وقتی مجوز تولید این دارو در کشورهایی که رابطه بهتری با ایران دارند صادر شود، کشور ما تا زمان رسیدن به توان تولید انبوه پاکسلووید، آن را از کشورهایی مثل کره جنوبی تهیه کند که همین حالا هم مقدمات تولید آن را کلید زده‌اند.
تغییر پروتکل استفاده از رمدسیویر
گویا یکی دیگر از داروهایی که در جلسه دیروز مورد توجه قرار گرفته، داروی معروف رمدسیویر است و قبلا طبق پروتکل‌ها در بیمارستان‌ها و برای بیماران بدحال استفاده می‌شد؛ اگرچه در دوره‌ای هم به دلیل بالا رفتن عجیب و غریب تعداد مبتلاها و پر شدن بیمارستان‌ها، پزشکان این دارو را بدون بستری هم تجویز می‌کردند اما حالا نحوه استفاده از این دارو در پروتکل‌های درمانی تغییر کرده و رسما برای بیماران سرپایی تجویز می‌شود.
جماعتی در این مورد گفته: «یکی از داروهای مورد بحث، رمدسیویر بود که قبلاً هم برای بیماران مورد استفاده قرار گرفته بود، اما در مطالعات آخر نشان داده شد که اگر رمدسیویر را از ۵ روزی که قبلاً بود، به ۳ روز تبدیل کنیم و در بیماران سرپایی که واکسن تزریق نکردند و در مرحله اولیه بیماری یعنی ۷ روز اول بیماری هستند و ریسک فاکتور هم دارند، استفاده کنیم، می‌تواند به میزان زیادی و تقریباً بیش از ۷۰درصد جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد و از بستری بیماران در بیمارستان و ICU جلوگیری کند و به همین دلیل این روش تجویز رمدسیویر به‌عنوان یکی از موضوعات در جلسه تصویب شد.»
فعلا نه!
داروی دیگری که دیروز در جلسه کمیته علمی درباره‌اش بحث شده اما نتوانسته نظر مثبت کارشناسان و پزشکان را جلب کند، «مولنی‌پیراویر» بوده که طبق گفته‌های جماعتی «با توجه به اینکه هنوز اطلاعات کافی درباره آن وجود ندارد و در مطالعاتی که اخیراً انجام شده، نشان داده شده تقریباً ۳۰درصد در جلوگیری از پیشرفت بیماری و بستری شدن اثربخشی داشته است، مورد تصویب قرار نگرفت و قرار شد اگر مطالعات بیشتری که در کشورهای دیگر انجام شده، در هفته‌های آینده مورد ارزیابی قرار گیرد و نتایج بهتری داشته باشد، آن را هم دوباره مطرح کرده و در کمیته مورد بحث قرار دهیم.»
