خطر سرخک بیخ گوش کودکان ما
روزنامه هفت صبح | همین دیروز حسین امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه کشورمان اعلام کرد که طی هفت ماه گذشته حدود یک میلیون افغانستانی از شر طالبان به ایران پناه آورده‌اند و این یعنی شش برابر بیشتر از روند عادی مهاجرت افغان‌ها در همین بازه زمانی قبل از تسلط طالبان بر کشورشان. نشانه‌های این حضور را می‌توان در سطح برخی شهرهای بزرگ هم احساس کرد آن هم در قالب گعده‌های معمولا خسته یا کودکانی آماده کار.
در همین تهران در نقاطی مثل دریاچه چیتگر و یا میدان تجریش به خوبی افزایش مهاجران افغانستانی قابل لمس است. گذشته از تمام ابعاد این ماجرا که آمادگی و زمینه‌سازی سیاست‌گذاران را می‌طلبد حالا نگرانی‌هایی در مورد ورود ویروس سرخک به ایران شنیده می‌شود. البته در تمام سال‌های گذشته نگرانی بابت ورود ویروس‌هایی که در ایران کنترل شده بودند از کشورهایی مانند افغانستان، پاکستان و عراق وجود داشته و حتی چندین بار هم اعلام شده که تا زمانی که بیماری‌ای همچون فلج اطفال در افغانستان ریشه کن نشود نمی‌توان به پایداری ریشه کنی ویروس در ایران امید چندانی داشت اما این بار موضع سرخک جدی به نظر می‌رسد.
«خطر بیخ گوش کودکان شماست اگر واکسن یک سال و یک و نیم سال کودک‌تان را به‌دلیل کووید۱۹ به تأخیر بیندازید» این گزاره از اواسط سال گذشته در کانال‌های تلگرامی حوزه سلامت و فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شد و به کاربران هشدار می‌داد که خانواده‌ها خطر شیوع بیماری سرخک را جدی بگیرند. در حالی که چند سال پیش با واکسیناسیون گسترده علیه سرخک و سرخجه اعلام شد که سرخک در ایران ریشه کن شده است.
همان روزها رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت اعلام کرد که متاسفانه شیوع بیماری کرونا، گسترش شیوع سرخک در مرزها، افزایش بار کاری کارکنان بهداشتی و تبلیغات ضد واکسن سبب شده که در شش ماه اول سال ۱۴۰۰، ۲۴ مورد ابتلا به سرخک گزارش شود. سید محسن زهرایی گفت: «عمده مبتلا شده‌ها مربوط به استان سیستان و بلوچستان است اما مواردی از بیماری هم در استان‌های هرمزگان، خراسان رضوی و تهران مشاهده شده؛ درحالی که در سال ۱۳۹۹ فقط ۳ مورد ابتلا به سرخک گزارش شده بود.»
خطر بیخ گوش ما است
همه اینها نشان می‌دهد که از نیمه‌های سال گذشته زنگ خطرها درباره شیوع سرخک در ایران به صدا درآمده بودند و حالا می‌بینیم که در مورد این ماجرا واضح‌تر و هشدارآمیزتر صحبت می‌شود. کمال حیدری، معاون بهداشت وزارت بهداشت همین دیروز گفت: «ﻃﻐﯿﺎﻥ ﺷﺪﯾﺪ ﺳﺮﺧﮏ ﺩر ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﯼ ﺳﺎﻝ ۲۰۲۱ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ۴۸ هزار و ۳۶۶ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺑﺘﻼ ﻭ ۲۵۰ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺮﮒ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺗﻌﺪﺍﺩ ۱۴۲ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺮﮒ ﺩﺭ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﯾﺶ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﻮﺍﺭﺩ سرخک ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﻫﺸﺪﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ به وﯾﮋﻩ ﺍین‌که ﭘﻮﺷﺶ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻭﺍﮐﺴﯿﻨﺎﺳﯿﻮﻥ ﺑﺎ ﺷﯿﻮﻉ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﻮﺀﺗﻐﺬﯾﻪ ﺩﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. به همین دلیل هم ﺩﺭ ﻃﯽ ﺩﻭ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﯽ ﮐﺸﻮﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻋﻤﻠﯿﺎﺕ ﻭﺍﮐﺴﯿﻨﺎﺳﯿﻮﻥ ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ ﺑﺮﺍﯼ ۱.۲ﻣﯿﻠﯿﻮﻥ ﮐﻮﺩﮎ ﺩﺭ ۴۹ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻥ ﺍﺯ ۲۴ ﺍﺳﺘﺎﻥ این کشور ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻫﻤﻪﮔﯿﺮﯼ ﯾﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﻣﻬﺎﺭ کند. به‌تبع همهﮔﯿﺮﯼ ﺷﺪﯾﺪ ﺳﺮﺧﮏ ﺩﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ، ﺩﺭ ﻃﯽ ﻣﺎه‌های ﺍﺧﯿﺮ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻭﺍﺭﺩ شدﻩ به ﮐﺸﻮﺭ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﯾﺶ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﯿﻤﺎﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻭﺿﻌﯿﺖ ﺣﺬﻑ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺳﺮﺧﮏ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮐﺸﻮﺭﻣﺎﻥ ﻣﺘﺎﺛﺮ کند.»
او در مورد اینکه چه باید کرد و برنامه وزارت بهداشت برای این موضوع چیست گفته: «باید موارد ﺗﺎﺧﯿﺮﯼ ﻧﻮﺑﺖ ﺍﻭﻝ ﻭ ﺩﻭﻡ MMR (واکسن پیشگیری سرخک، اوریون و سرخجه) ﺩﺭ ﺍﺳﺮﻉ ﻭﻗﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻭﺍﮐﺴﯿﻨﺎﺳﯿﻮﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺷﻮﺩ؛ آﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﺑﺎﺯﺁﻣﻮﺯﯼ ﮐﺎﺭﮐﻨﺎﻥ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﯽ ﻭ ﻭﺍﮐﺴﯿﻨﺎﺗﻮﺭﻫﺎ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﻧﺤﻮﻩ ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﯼ، ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﯼ ﻭﺍﮐﺴﻦ ﻭ ﺗﺰﺭﯾﻖ ﺻﺤﯿﺢ ﺁﻥ باید ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ. ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻥﻫﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﻧﻮﺑﺖ ﺍﻭﻝ ﻭ ﺩﻭﻡ MMR ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﻻﯼ ۹۵ درصد ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﻌﯿﺎﺭ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﭘﻮﺷﺶ هم ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭنیک ﺳﻼﻣﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻟﺬﺍ باید ﻭﺭﻭﺩ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﯼ ﻭﺍﮐﺴﯿﻨﺎﺳﯿﻮﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎ، ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺩﻗﯿﻖ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﯿﺮﺩ. همچنین ﺣﺴﺎﺱ ﺳﺎﺯﯼ ﻭ ﻫﺸﺪﺍﺭ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﯽ ﺩﺭﻣﺎﻧﯽ (ﺳﺮﭘﺎﯾﯽ ﻭ ﺑﺴﺘﺮﯼ) ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﻃﻐﯿﺎﻥ ﺳﺮﺧﮏ باید جدی گرفته شود. به همین دلیل اعلام کرده‌ایم که ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺐ ﻭ ﺑﺜﻮﺭﺍﺕ ﺟﻠﺪﯼ ﻣﺎﮐﻮﻟﻮﭘﺎﭘﻮﻟﺮ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺟﺪﺍﺳﺎﺯﯼ ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺳﺮﺧﮏ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ باید ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ.
همچنین ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻓﻮﺭﯼ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺐ ﻭ ﺑﺜﻮﺭﺍﺕ ﺟﻠﺪﯼ (ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﻭ ﯾﺎ ﺧﺼﻮﺻﯽ) ﺍﻟﺰﺍﻣﯽ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻭ ﯾﺎ ﻋﺪﻡ ﺗﺎﯾﯿﺪ ﺁﺯﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﺁﻥ ﺍﻗﺪﺍﻡ کرﺩ. ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺩﺭ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻭ ﯾﺎ ﻋﺪﻡ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺳﺒﺐ ﭼﺮﺧﺶ ﻭﯾﺮﻭﺱ ﺳﺮﺧﮏ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﻋﺪﻡ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ؛ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺍﭘﯿﺪﻣﯿﻮﻟﻮﮊﯾﮏ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻮﺍﺭﺩ، ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﺩﻗﯿﻖ ﻣﻨﺸﺎ ﺍﺑﺘﻼ ﻭ ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻭﯾﺮﻭﻟﻮﮊﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮊﻧﻮﺗﺎﯾﭗ ﻭﯾﺮﻭﺱ ﺑﺮﺍﯼ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪﯼ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﯿﻤﺎﺭ هم برای تمام مراکز درمانی ﺍﻟﺰﺍﻣﯽ اعلام شده است.»
حواسمان به چه مواردی باشد؟
از قرار معلوم وزارت بهداشت ماجرا را جدی گرفته و اگر پروتکل‌ها رعایت شود احتمالا می‌توانیم از خطر بگذریم اما سوالی که باقی می‌ماند این است که سرخک چقدر جدی است و خانواده‌ها باید چه کار کنند؟ دکتر علیرضا ناطقیان، فوق تخصص بیماری‌های عفونی کودکان در این مورد می‌گوید: «بیماری سرخک در سال‌های اخیر در ایران از حالت بومی خارج شده است و به مرحله ریشه‌کنی ویروس سرخک رسیده‌ایم؛ به طوری که ایران در سال‌های پیش گواهی حذف سرخک را از سازمان جهانی بهداشت دریافت کرد.
پس از ورود تعداد زیادی از مهاجران افغانستانی به ایران، موارد ابتلا به سرخک به خصوص در مناطق شرقی کشور افزایش پیدا کرده است، البته نمی‌توان فقط مهاجرت را دلیل ماجرا دانست چرا که اگر والدین نسبت به واکسیناسیون بچه‌ها اقدام درست انجام دهند خطری آنها را تهدید نمی‌کند و به نظر می‌رسد که به دلیل شیوع کرونا از این موضوع غفلت شده است، حالا هم اگر واکسیناسیون کودکان به موقع و صحیح انجام شود مشکلی برای کنترل سرخک ایجاد نخواهد شد و لازم نیست کسی بترسد.
ابتلای کودکان به سرخک، بستگی به وضعیت واکسیناسیون آنها دارد. در کشور ما در ۱۲ و ۱۸ ماهگی کودکان، واکسن MMR تزریق می‌شود اما متاسفانه با شیوع کرونا به دلیل عدم مراجعه به موقع والدین به مراکز بهداشتی برای تزریق واکسن سرخک به کودکان، پوشش واکسیناسیون کودکان در کشور کمی کاهش یافته است.»به گفته او سرخک مسری‌ترین بیماری عفونی شناخته شده است و سرایت‌پذیری بسیار بالایی داردو گروه‌های سنی حساس و در معرض خطر سرخک، شیرخواران و نوجوانان هستند.
