خطر از بیخ گوش بورسبازها گذشت
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | هفته پیش این موقع همه نگاهها نگران شاخص کل بورس بودند. قرار بود از روز شنبه ۱۰خرداد فروش سهام عدالت در بورس آغاز شود و این موضوع میتوانست پایانی بر روند صعودی بورس باشد. کمتر کارشناسی پیدا میشد که بتواند روند بازار را در هفته گذشته پیشبینی کند. از یکطرف ریزش هفته اول خردادماه از بورسبازها زهر چشم گرفته بود و از طرف دیگر آزادسازی سهام عدالت تقریبا یکماه بود که گوشه ذهن کارشناسان خودنمایی میکرد و چندوقت یکبار آژیر خطر میکشید. در عمل آنچه اتفاق افتاد، بهکلی جدا از تصورات خیلی از ما بود.
*** روند شاخص بورس در هفتهای پر از اضطراب
بورس همان روز اول یعنی شنبه دهم خردادماه ثابت کرد، بیدی نیست که به این بادها بلرزد.
شاخص کل در این روز حدود ۳۵هزار واحد رشد کرد و روند صعودی که از چهارشنبه قبلی شروع شده بود را ادامه داد. آمارها نشان میدهد، در این روز هزار و ۲۵۱میلیارد تومان پول توسط افراد حقیقی وارد بورس شده است. یکشنبه شرایط کمی متفاوت بود. سهامهای بزرگ صعودی و کوچکترها کمی عقبنشینی داشتند. همین موضوع باعث شد شاخص بورس در این روز طی روند نوسانی نهایتا با کاهش سههزار واحدی روبهرو شود. در این روز ۵۸میلیارد تومان پول از بورس خارج شد که رقم قابل توجهی بهنظر نمیرسد.
دوشنبه و سهشنبه روزهای بهتری برای بورس بودند. شاخص کل در این دو روز به ترتیب ۱۸هزار و ۴۰هزار واحد رشد کرد تا دوباره از مرز یکمیلیون واحد عبور کند. اشخاص حقیقی در این دو روز به ترتیب ۳۲۶میلیارد تومان و هزار و ۲۲میلیارد تومان وارد بورس کردند. در این هفته پراضطراب که سایه آزادسازی سهام عدالت روی آن سنگینی میکرد، شاخص کل در مجموع رشد ۹۰هزار واحدی را پشت سر گذاشت و شاهد ورود دوهزار و ۵۴۱میلیارد تومان پول به بازار سرمایه بودیم.
*** ضربهگیرهای بورس در برابر آزادسازی سهام عدالت
تعیین سقف ۳۰درصدی برای فروش سهام عدالت اولین ضربهگیر برای شرکتها در برابر آزادسازی سهام عدالت بود. هرچند میتوان عامل اصلی را جدا کردن معاملات سهام عدالت از بازار اصلی دانست. طوری که مشمولان سهام عدالت برای فروش سهام خود باید از ساعت ۱۲ و ۴۵دقیقه تا دوی بعدازظهر، براساس قیمت پایانی همان روز سفارش ثبت کنند.
فروش سهام عدالت از طریق بانکها و کارگزاریها هم در همین ساعات انجام میشود. با این حساب عرضه یا تقاضای سهام عدالت نمیتواند تغییری در قیمت سهام ایجاد کند. چراکه قیمتها صرفا در ساعات معاملات عادی بازار تعیین خواهد شد. با این شیوه نه مشمولان سهام عدالت ضرر میکنند، نه قیمت سهام شرکتها بهواسطه آزادسازی سهام عدالت پایین میآید. این مدل خرید و فروش سهام عدالت قرار است حداقل تا ۲۱خردادماه ادامه داشته باشد.
*** استقبال سرد مشمولان از فروش سهام عدالت
۴۹میلیون نفر از جمعیت کشور مشمول سهام عدالت هستند. آخرین آمارها نشان میدهد، از این تعداد حدود ۱۶میلیون و ۲۰۰هزار نفر روش مستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کردهاند و مابقی ۳۳میلیون نفر همچنین مدیریت سهامشان را به شرکتهای سرمایهگذاری استانی سپردهاند. از تعداد ۱۶میلیون و ۲۰۰هزار نفر مشمولی که روش مستقیم را انتخاب کردند، تنها ۵۰۰هزار نفر برای فروش سهام عدالت خود سراغ بانکها رفتهاند. با این حساب تا اینجای کار صرفا یکصدم درصد از سهام عدالت در بورس فروخته شده است. باید منتظر باشیم و ببینیم با آزادسازی کامل سهام عدالت و امکان فروش آن از طریق سامانههای معاملات آنلاین شرایط چطور رقم میخورد.
*** ابهامات ریز و درشت، نتیجه تصمیمگیری در دقیقه ۹۰
بزرگترین ترس سرمایهگذاران بورس، ابهام در اتفاقاتی است که پیش رویمان قرار دارد. هر موضوعی که حتی بخشی از آن ابهام داشته باشد، میتواند به یک خطر بالقوه برای بورس تبدیل شود. آزادسازی سهام عدالت یکی از این موضوعات بود که ابهامات آن همچنان ادامه دارد. با اینکه بیش از یکماه از تصمیمگیری برای آزادسازی سهام عدالت میگذرد، اما تصمیمات برای فرآیند فروش سهام عدالت در همان یکهفته پایانی نهایی شدند. فروش تا سقف ۳۰درصد از سهام عدالت، فروش از طریق بانکها و کارگزاریها تصمیمات مهمی بودند که تازه ششم خردادماه اخبار مربوط به آنها منتشر شد.
با وجود اینکه بیش از یکهفته از مهلت اولیه اعلامشده برای تعیین تکلیف مدیریت مستقیم و غیرمستقیم سهام عدالت یعنی هشتم خردادماه میگذرد، همچنان تکلیف مشمولانی که کد بورسی دارند و میخواهند خودشان سهام عدالت را بفروشند، معلوم نیست. از یکطرف کارگزاریها اطلاعیه صادر میکنند و میگویند با توجه به اینکه ساز و کار فروش سهام عدالت بهصورتی متفاوت از فروش سهام عادی انجام میشود و از طریق سامانه معاملات برخط صورت نمیگیرد، لطفا به هیچ وجه نسبت به ثبت درخواست تغییر کارگزار ناظر اقدام نکنید. در طرف مقابل پایگاه اطلاعرسانی بازار سرمایه، سنا خطاب به مشمولانی که کد بورس دارند و میخواهند سهام خود را به سامانه معاملات آنلاین انتقال دهند، توصیه میکند از گزینه تغییر کارگزار ناظر استفاده کنند.
با اینکه قرار بود روز شنبه دهم خردادماه همه سهامداران عدالت بتوانند در صورت تمایل سهام خود را بفروشند، اما اطلاعیه سازمان بورس تازه آخر وقت روز یکشنبه ۱۱خرداد منتشر شد که در آن بند عجیب و غریبی به چشم میخورد. در این اطلاعیه آمده سقف تعداد سهام و ارزش ریالی سهام قابل واگذاری از سبد سهام عدالت مشمولان در این مرحله حداکثر تا ۳۰درصد تعداد سهام و ارزش ریالی سهام در هر شرکت سرمایهپذیر تعیین میشود. با این حساب سقف ۳۰درصد اعلامشده نه برای کل سبد، بلکه برای سهام هر شرکت در نظر گرفته شده است. با این وجود بررسیها نشان میدهد، برخی کارگزاریها از جمله کارگزاری آگاه در سامانه فروش سهام عدالت، امکان فروش کل سهام یک شرکت را برای مشتریانشان فراهم کردهاند.