خطرات استفاده بی‌رویه بیماران و پزشکان از داروهای کرونا

روزنامه هفت صبح| در روزهایی که داشتیم برای کمبود داروهای مربوط به کرونا و نبود سرم در داروخانه‌ها هشتگ می‌زدیم و اعتراض می‌کردیم به ذهنمان نمی‌رسید که روزی برسد که پزشکان درباره عوارض درمان بی‌رویه و مصرف بیش از حد داروها هشدار بدهند، البته خود پزشکان می‌گویند که با توجه به شناختی که از فرهنگ ایرانی دارند از اصرار بیماران به دریافت داروها تعجب نکرده‌اند بلکه آنچه تعجب و ناراحتی آنها را باعث شده، همراهی پزشکان با این وضعیت و تجویز بیش از حد داروهاست؛ اتفاقی که حالا نه‌تنها بیماران زمینه‌ای را تهدید می‌کند بلکه باعث افزایش بیماری‌هایی مثل همین قارچ سیاه شده که تمام روزهای گذشته درباره‌اش خواندیم و ترسیدیم.

‌هر خانه پنج رمدسیویر
قبلا درباره اینکه مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران خیلی بالاست شنیده بودیم. موضوعی که باعث مقاومت بیماری‌های عفونی و ایجاد عفونت‌های سنگین حتی در کسانی می‌شد که چندان هم اهل آنتی‌بیوتیک نبودند، چون عوامل ایجاد‌کننده عفونت را نسل به نسل رشد می‌داد و خطرناک‌تر می‌کرد اما هشدار درباره عواقب داروهایی که اتفاقا با نسخه پزشک هم تهیه می‌شدند، وقتی شروع شد که شکایت زیادی درباره عوارض داروی رمدسیویر شنیده شد.

همان موقع دکتر مسعود مردانی، فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی در گفت‌و‌گو با هفت صبح از این وضعیت شکایت کرد و گفت که نه‌تنها عوارض سنگین بلکه نا ‌بسامانی در مورد قیمت و کمبود رمدسیویر به دلیل تجویز بی‌رویه آن است. مردانی گفت: «رمدسیویر یک داروی بیمارستانی است یعنی باید برای بیمار بستری تجویز شود، بیمار سرپایی نه تنها به این دارو نیاز ندارد، بلکه از آنجا که نمی‌تواند تحت‌نظر باشد، ممکن است با عوارض سنگین مواجه شود و این عوارض به‌موقع تشخیص داده نشوند.

البته بخشی از این وضعیت به‌خاطر این است که بیمارستان‌ها جا ندارند و بیماری که بهتر است بستری شود، می‌ماند بیرون و پزشکان می‌خواهند که حداقل به او رمدسیویر برسانند اما ما می‌بینیم که در این وضعیت افراط می‌شود، جوانی با ۲۰درصد درگیری ریه رمدسیویر دریافت می‌کند بدون اینکه اصلا لازم باشد که عوارض سنگین این دارو به او تحمیل شود. مشکل دیگر اینکه قبل از تزریق رمدسیویر باید از بیماری‌های زمینه‌ای و وضعیت سلامت قلب، کلیه و… بیمار از طریق آزمایش اطلاع کسب کنیم و بعد اقدام به تزریق کنیم اما این اتفاق هم نمی‌افتد و همینطور فله‌ای رمدسیویر تجویز و تزریق می‌شود. اصلا بعید نیست که یک سال بعد با عواقب این کار بیشتر مواجه شویم.»

این سرم آن سرم نیست
یکی دیگر از نگرانی‌های پزشکان هم سرم است. آنها می‌گویند که این روزها همه تقاضای سرم دارند در حالی‌که مصرف بی‌رویه سرم هم می‌تواند عوارض زیادی داشته باشد. محمد صالحی متخصص بیماری‌های عفونی می‌گوید که خیلی از بیماران کرونایی او که مبتلا به دیابت بوده‌اند به دلیل مصرف بیش از حد سرم با مشکل جدی مواجه شده‌اند. صالحی به هفت صبح می‌گوید: «دو دیدگاه خیلی اشتباه در مورد سرم وجود دارد؛ یکی اینکه سرم کاملا بی‌ضرر است و هر چقدر که لازم باشد می‌توانیم استفاده کنیم، دوم اینکه سرم معجزه می‌کند و اگر بی‌حالیم خیلی خوب است که سرم بزنیم.

در حالی‌که هر دوی این دیدگاه‌ها اشتباه است. سرم حاوی مقدار قابل‌توجهی قند و نمک است و خیلی از بیماران مخصوصا سالمندان، افراد باردار، دیابتی‌ها، افراد مبتلا به فشار خون و… نباید سر خود آن را مصرف کنند یا نباید به پزشک برای تجویز سرم اصرار کنند. واقعا باورم نمی‌شود که با بیمارانی مواجه می‌شوم که اوردُز سرم کرده‌اند. مدتی پیش یکی از بیمارانم که دیابت هم داشت گفت که شش شب پشت سر هم سرم گرفته، قند خونش به ۴۸۰ رسیده بود و مجبور شدیم او را بستری کنیم تا خطر رفع شود.

موضوع این است که سرم نمی‌تواند تمام بی‌حالی‌ها را بر طرف کند. کرونا بیماری‌ای است که ضعف شدید ایجاد می‌کند و این ضعف لزوما با سرم بر طرف نمی‌شود. ضمن اینکه اگر قرار باشد با رساندن آب، نمک و قند به بدن ضعف را بر طرف کنیم این کار در مورد کسانی که مشکلی برای خوردن مایعات ندارند از این طریق حل می‌شود و دلیلی ندارد که آنها سرم بگیرند. سرم برای کسانی است که یا نیاز فوری به بالا رفتن قند خون و فشار خون دارند یا به دلیل تهوع و استفراغ نمی‌توانند مایعات بخورند.»

او به یک اشتباه رایج هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «خیلی‌ها فکر می‌کنند دلیل اینکه ما نمی‌خواهیم برایشان سرم تجویز کنیم کمبود سرم است، در حالی‌که اینطور نیست، پزشک اگر نیاز به تزریق سرم باشد آن را تجویز می‌کند تا هر طور شده پیدا شود، عجیب‌تر اینکه طی چند ماه گذشته چندین بیمار داشته‌ام که در اینترنت کلمات سرم و کرونا را سرچ کرده‌اند و دیده‌اند که یکسری نظریه در مورد سرم‌درمانی در کرونا وجود دارد.

اینها اصرار می‌کنند که ما باید سرم‌درمانی بشویم در حالی‌که اصلا این سرم آن سرم نیست. سرم‌درمانی که در مورد کرونا درباره‌اش صحبت می‌شود به استفاده از آنتی‌بادی‌های موجود در بدن بیماران کرونا و تزریق آنها به بیماران بدحال گفته می‌شود که در حد یکسری آزمایش است و یک کار آزمایشگاهی جدی است. خیلی از بیماران هم همانطور که وقتی سرما می‌خورند می‌گویند تا آمپول نزنم خوب نمی‌شوم به ما می‌گویند تا سرم نزنم خوب نمی‌شوم.»

زمینه‌ای برای رشد انواع قارچ‌ها
یکسری دیگر از داروهای کرونا که به آنها داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی گفته می‌شود مثل خانواده کورتن‌ها هم عوارض جدی دارند، مثل همین شیوع قارچ سیاه. آنها با سرکوب سیستم ایمنی بدن باعث می‌شوند که افرادی که کرونا را از سرگذرانده‌اند و به‌نوعی هنوز در دوران نقاهت به‌سر می‌برند، آماده پذیرایی از انواع قارچ‌ها شوند؛ چه قارچ‌های پیش‌پا افتاده و معمولی مثل قارچ‌های عادی پوستی چه قارچ‌های جدی و خطرناک‌تر مثل همین قارچ سیاه. این داروها می‌توانند عفونت‌های مزمن قدیمی را هم بیدار کنند و باعث عود کردن آنها شوند.

چاقی، ویتامین و…
همه آنچه مردم برای درمان کرونا یا جلوگیری از ابتلا به آن مصرف می‌کنند و قرار است با عوارضش دست و پنجه نرم کنند، دارو نیستند. اینطور که پزشکان می‌گویند این روزها مصرف بی‌رویه ویتامین‌ها خیلی زیاد شده، مخصوصا ویتامین‌هایی که هر چند وقت یک‌بار شایعه‌هایی در مورد تاثیر آنها روی درمان و ابتلا به کرونا شنیده می‌شود مثل ویتامین دی. در حالی که مصرف زیاد ویتامین‌ها می‌تواند آسیب جدی به کلیه، کبد و حتی مغز وارد کند.

پزشکان می‌گویند که یک فرد سالم تمام ویتامین‌های مورد نیاز بدنش را می‌تواند از طریق مواد غذایی تامین کند اما بد هم نیست که انسان سر شلوغ شهری ویتامین‌های مینرال روزانه مصرف کند. اما از مصرف خودسرانه قرص‌های ویتامین کامل باید خودداری کرد مخصوصا همین ویتامین دی که مصرف آن باید طبق دستورالعمل خاصی باشد.

ترس از کرونا در کنار مصرف انواع ویتامین‌ها یک چالش دیگر هم ایجاد کرده و آن چاقی است. گویا مصرف ویتامین‌ها و بعضی از مواد معدنی مثل زینک باعث بالا رفتن اشتها می‌شود. از طرفی خیلی‌ها فکر می‌کنند هرچه غذاهایی که فکر می‌کنند مقوی‌تر است بیشتر بخورند احتمال ابتلایشان به کرونا کمتر می‌شود یا اگر مبتلا شوند زودتر خوب می‌شوند در حالی‌که این کار غیر از چاقی هیچ آورده دیگری برای آنها ندارد.