خرید کنید و توصیه‌های دیگر
روزنامه هفت صبح، آرش پورابراهیمی | رئیس جمهور وقت آمریکا، جرج بوش، چند روز پس از حملات تروریستی یازدهم سپتامبر در یکی از سخنرانی‌هایش به مردم آمریکا توصیه کرد که «خرید کنند» و به روال عادی زندگی بازگردند. سخنان او و به خصوص بخش مربوط به خرید کردن به شدت مورد انتقاد قرار گرفت چرا که این حرف در شرایطی زده شده بود که چندین هزار نفر جانشان را در حمله به برج‌های تجاری جهانی از دست داده بودند.
اکنون رئیس‌جمهور ایران نیز در شرایط نسبتا مشابهی قرار گرفته است. در حالیکه ایران از نظر تعداد تلفات اعلام شده ویرس کرونا به دومین کشور جهان تبدیل شده، توصیه و عجله آقای روحانی برای بازگشت کشور به روال عادی به مذاق حداقل بخشی از جامعه خوش نیامده است. با این حال نگرانی آقای روحانی قابل درک است.
شیوع ویروس کرونا، علاوه بر همه پیامدهای ناخوشایندش بر سلامت جامعه، اقتصاد ایران را تهدید می‌کند. طی تقریبا دو هفته‌ای که این ویروس کشور را تحت تاثیر قرار داده، بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی در نقاط مختلف کشور دچار اخلال شده‌اند. هرچند هنوز به سختی می‌توان خسارات اقتصادی ناشی از کاهش فعالیت‌های اقتصادی روزهای اخیر را سنجید .
اما اگر این وضعیت برای چند هفته دیگر هم تداوم یابد، آنگاه باید به طور جدی نگران اقتصاد کشور شد. موضوع فقط کسب و کارهایی نیست که به طور مستقیم تحت تاثیر قرار گرفته‌اند (مانند خدمات گردشگری یا رستورانی) بلکه چنین شوک شدید و ناگهانی‌ای در نهایت به همه بخش‌های سرایت و مارپیچ شومی از کاهش تقاضا را ایجاد خواهد کرد.
شیوه واکنش به این بحران سهل ممتنع است. از سویی، چنین شوک ناگهانی به بخش تقاضا که باعث شده فعالیت بسیاری از بنگاه‌ها از ظرفیت آن‌ها فاصله بگیرد، موردی آشنا در اقتصاد کلان به حساب می‌آید. جایی که دولت بهتر است دست به کار شود و با سیاستی مالی به تحریک تقاضا بپردازد.
شوک کرونا قرار نیست ماندگار باشد و تاثیری هم بر بهره‌وری بنگاه‌ها ندارد و در نتیجه واکنش مناسب به آن هم بسته‌ای مالی است که کاهش تقاضای ناشی از شیوع کرونا را جبران کرده و فعالیت بنگاه‌ها را به روال سابق بازگرداند. اما طراحی چنین بسته‌ای کار به شدت پیچیده‌ای است.
کرونا صرفا یک یا چند بخش خاص از اقتصاد مانند صنایع خودروسازی یا صنایع غذایی را تحت تاثیر قرار نداده که در واکنش به آن دولت برای این بخش‌ها تقاضا ایجاد کند و یا مانند سیل به مناطق جغرافیایی مشخص و نسبتا محدود آسیب نزده، بلکه فعالیت دامنه‌ای وسیعی از کسب و کارها (چه از نظر نوع فعالیت و چه از نظر توزیع جغرافیایی) با اخلال مواجه شده و طراحی بسته‌ای که بتواند نگاه نسبتا جامعی به این بخش‌ها داشته باشد چندان ساده نیست.
شاید معافیت‌های مالیاتی یکی از راه‌هایی باشد که به ذهن برسد اما باید به خاطر داشت که درآمدهای مالیاتی یکی از اصلی‌ترین امیدهای دولت برای جبران کسری بودجه سال آینده به حساب می‌آید. همچنین سیاستی مالی برای تحریک تقاضا بر بار مالی دولت خواهد افزود آن هم در شرایطی که دولت به اندازه کافی تحت فشار قرار دارد. با این حال، بازگشت اقتصاد سریع اقتصاد به روال عادی حتی پس از رفع سایه شوم ویروس کرونا از کشور به وضوح نیازمند اقدامی از سوی دولت است، اقدامی فراتر از توصیه به عادی شدن شرایط.
