خداحافظی تلخ ایرانی‌ها با‌بزرگترین صرافی ارز دیجیتال
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | ایرانی‌ها دیگر نمی‌توانند در صرافی ارز دیجیتال بایننس معامله کنند. البته از قبل محدودیت‌هایی وجود داشت ولی فعالان ایرانی بازار ارزهای دیجیتال با ترفندهایی مثل استفاده از VPN و تغییر آدرس IP می‌توانستند خودشان را به بایننس برسانند اما با تصمیمی که از شنبه شب اجرا شده، دیگر خبری از این ترفندها نیست. همه کاربران صرافی بایننس ملزم هستند تا با بارگذاری عکس کارت شناسایی خود فرآیند احراز هویت را کامل کنند. از آنجا که ایرانی‌ها در کنار کاربران چند کشور دیگر همیشه مجبور به مخفی کردن هویتشان بودند، امکان کامل کردن این فرآیند را ندارند و دیگر نمی‌توانند معامله‌ای در این صرافی داشته باشند.
بایننس تا ۲۷مهرماه به کاربران برخی کشورها از جمله ایران فرصت داده تا هرچه دارند را از حساب کاربری خود خارج کنند. این تصمیم برای بایننس حسابی گران تمام شده. طوری که در ۲۴ساعت، ارزش معاملات روزانه این صرافی ۱۰درصد معادل دو میلیارد و ۷۰۰میلیون دلار کاهش پیدا کرده و این موضوع می‌تواند حتی روی درآمد بایننس از کارمزد معاملات تاثیرگذار باشد. همچنین گزارش‌های ویل‌آلرت نشان می‌دهد از زمان اجرای تصمیم جنجالی صرافی بایننس، حداقل ۷۵۰میلیون دلار معادل ۲۰هزار میلیارد تومان دارایی از این صرافی خارج شده است. شرایط برای کاربران ایرانی صرافی بایننس همچنان بهتر از بقیه صرافی‌ها است.
برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد حساب کاربری ایرانی‌ها در صرافی کوکوین بدون اطلاع قبلی مسدود شده و حتی امکان برداشت دارایی‌ها هم وجود ندارد. این اتفاق پیش از این برای چند صرافی و کیف پول ارز دیجیتال دیگر هم افتاده بود. بسته شدن بایننس به روی کاربران ایرانی به چه معناست و چه تاثیری روی آینده بازار ارزهای دیجیتال خواهد داشت؟ احتمالا در چند روز آینده ایرانی‌های زیادی رمزارزهای خود را به کیف پول‌های نرم‌افزاری انتقال می‌دهند تا بعد بتوانند تصمیم درست را بگیرند.
اما در هر صورت ایرانی‌ها از این به بعد دو راه بیشتر نخواهند داشت؛ یا باید به سراغ دیگر صرافی‌های خارجی بروند که هنوز به روی کاربران ایرانی بسته نیستند یا باید به صرافی‌های داخلی روی بیاورند. صرافی‌های بین‌المللی از جمله صرافی‌های غیرمتمرکز معمولا عمق بازار زیادی ندارند و دادوستد رمزارز در آنها به سختی انجام می‌شود. این مورد ریسک نوسانات این بازار را به شدت افزایش می‌دهد. به همین دلیل می‌توان گفت صرافی‌های داخلی احتمالا شاهد بازگشت تعداد زیادی از کاربران ایرانی خواهند بود.
کاربرانی که حالا گزینه‌های متنوعی از صرافی‌های داخلی را پیش رو دارند که امکان مبادله رمزارزهای مختلفی را به آنها می‌دهد. صرافی‌هایی که در چند ماه گذشته زیر فشار قانون‌گذاران داخلی بودند اما حالا با این تصمیم جدید بایننس مشخص شده که چقدر می‌توانند عصای دست کاربران و حتی قانون‌گذاران در روزهای تحریم و بسته‌شدن این فضا به روی ایرانی‌ها باشند. صرافی‌هایی چون نوبیتکس، کوین‌نیک، والکس، بیت‌پین و … از جمله صرافی‌های داخلی بازار ارزهای دیجیتال هستند.
فعالان ایرانی بازار ارزهای دیجیتال هفته را با یک خبر تلخ آغاز کردند. دسترسی کاربران ایرانی به بزرگترین صرافی ارز دیجیتال دنیا مسدود شد. البته پیش از این هم بایننس هشدارهایی در این باره داده بود. فرآیند قطع دسترسی ایرانیان به این صرافی تقریبا از تیرماه با کاهش حجم مجاز برای معاملات روزانه و واریز و برداشت دارایی‌ها به حساب کاربری اولین قدم صرافی بایننس برای قطع دسترسی بود تا اینکه شنبه‌‌شب، به‌طور کلی معاملات ارز دیجیتال در این صرافی برای کاربران برخی کشورها ازجمله ایران مسدود شد و حالا کاربران ایرانی تنها اجازه دارند سفارش‌هایی که قبلا ثبت کرده بودند را حذف کنند و دارایی‌شان را از حساب کاربری صرافی بایننس بیرون بیاورند.
پشت پرده ماجرای محدودیت دسترسی کاربران ایرانی به صرافی‌های مطرح ارز دیجیتال در دنیا ازجمله صرافی بایننس به FATF ختم می‌شود. توصیه ۱۶ FATF به نقل و انتقالات الکترونیکی مربوط می‌شود و در این زمینه شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات مالی باید اطلاعات کامل کاربرانش ازجمله نام، شماره کاربری، آدرس، شماره شناسایی ملی، شماره شناسایی مشتری، تاریخ و موقعیت مکانی ایجادکننده کاربری و مشخصات ذینفع‌ها را جمع‌آوری کند و هدف از این کار مبارزه با پولشویی است. برای همین صرافی بایننس مجبور شده برای اینکه جایگاه خود را در کشورهای بزرگ حفظ کند، توصیه‌های FATF را اجرایی کرده و همه کاربرانش باید کامل هویت خود را مشخص کنند.
کاربران کدام کشورها اجازه فعالیت در بایننس را ندارند؟
بایننس که بزرگترین پلتفرم رمزارز در جهان به‌حساب می‌آید، در ماه‌های گذشته با هشدارهای زیادی از کشورهای مختلفی از بریتانیا گرفته تا ژاپن روبه‌رو شده. این کشورها نگران پولشویی مجرمان با استفاده از رمزارزها هستند و البته درباره ریسک چنین بازاری هم به کاربران هشدار می‌دهند. آمریکا و اتحادیه اروپا هم از ابتدای سال میلادی بارها درباره پولشویی با رمزارزها اظهار نگرانی کرده بودند و قانون‌گذاران این حوزه توجه ویژه‌ای به بایننس نشان داده بودند.
برای مثال بانک مرکزی آلمان چند روز پیش اعلام کرد بایننس از قوانین مبارزه با پولشویی و ضد تروریست پیروی نمی‌کند. اتفاقی که بایننس را مجبور کرده تا قوانین حوزه پولشویی و از مهمترین آنها FATF را اجرا کند و همچنین به قوانین کشورهایی که فعالیت شهروندانشان در حوزه ارز دیجیتال را محدود کرده احترام بگذارد. بر این اساس بایننس اجازه باز کردن حساب به کاربران برخی کشورها نداده. این فهرست شامل ایران، چین، ژاپن، کانادا، لوکزامبورگ، مصر، پاکستان، عراق، کره شمالی، سوریه، زیمباوه و کوبا و… می‌شود.
کاربران این کشورها زمانی که بخواهند در صرافی بایننس ثبت‌نام کنند، باید نام کشور دیگری را انتخاب کنند. ایرانی‌ها برای این کار عموما از VPN استفاده می‌کردند تا آی‌پی آنها قابل شناسایی نباشد. با تغییر جدیدی که از دیروز اجرا شده، همه کاربران باید فرآیند احراز هویت را برای مقابله با پولشویی کامل کنند و برای این کار باید کارت شناسایی خود را در سایت این صرافی بارگذاری کنند. طبیعتا کاربرانی که به دروغ خود را از کشور دیگری معرفی کرده بودند، امکان احراز هویت ندارند و عملا دسترسی آنها به بزرگترین صرافی ارز دیجیتال مسدود شده است.
کاهش ۲٫۷میلیارد دلاری ارزش معاملات بایننس بعد از تصمیم جنجالی
بایننس به حجم معاملات بالایش معروف شده. این صرافی ارز دیجیتال روزانه میزبان حدود ۲۵ تا ۳۰میلیارد دلار معاملات ارز دیجیتال است و همین موضوع باعث شده قیمت جهانی ارزهای دیجیتال براساس معاملات این صرافی بزرگ تعیین شود. یعنی ممکن است بیت‌کوین در هر صرافی قیمت متفاوتی داشته باشد اما آنچه که در صرافی بایننس اتفاق می‌افتد در نهایت مبنای قیمت‌گذاری خواهد بود. صرافی توکو‌کریپتو با معاملات روزانه ۱۵ تا ۲۰میلیاردی در رتبه دوم پررونق‌ترین بازار ارزهای دیجیتال قرار دارد.
بایننس این صدرنشینی را مدیون ابزارهای معاملاتی گسترده مثل معاملات اهرمی، قراردادهای آتی و… است و در حال حاضر امکان معاملات ۳۸۴نوع ارز دیجیتال با پول رسمی ۴۶کشور در این صرافی وجود دارد. تصمیمی که بایننس برای مسدود کردن حساب کاربری برخی کشورها و الزام کاربرانش به تکمیل فرآیند احراز هویت گرفته، برایش گران تمام شده. چراکه ارزش معاملات روزانه این صرافی تنها در ۲۴ساعت حدود ۱۰درصد کاهش پیدا کرده و از ۲۸میلیارد دلار به ۲۵میلیارد دلار رسیده است. از آنجا که منبع درآمد اصلی این صرافی کارمزد معاملات است، می‌توان گفت احتمالا درآمدهای این شرکت بزرگ هم در پی اجبار کاربران به تکمیل فرآیند احراز هویت حدود ۱۰درصد کاهش را تجربه کرده و فعلا معلوم نیست شرایط کی به حالت عادی برمی‌گردد.
پاسخ بایننس به ایرانی‌ها: زودتر دارایی‌تان را خارج کنید!
صرافی بایننس برخلاف بقیه صرافی‌های خارجی که دسترسی کاربران ایرانی را محدود کردند، چندان بی‌معرفت نیست و برای دارایی آنها کیسه ندوخته. این صرافی در اطلاعیه‌ای اعلام کرده با وجود قطع دسترسی کاربران برخی کشورها ازجمله ایران به معاملات ارز دیجیتال، همچنان به آنها فرصت داده تا دارایی خود را از حساب کاربری‌شان خارج کنند و اگر پیش از این سفارش خرید یا فروش ارسال کرده‌اند، آن را لغو کنند. پشتیبانی صرافی بایننس در پاسخ به یکی از کاربران ایرانی گفته «بایننس نهایت تلاش خود را به کار می‌گیرد تا به کاربرانش در سراسر دنیا خدمات ارائه کند.
این تصمیم با توجه به درخواست‌های شورای امنیت سازمان ملل و خزانه‌داری آمریکا و چند نهاد دیگر گرفته شده و به همین خاطر متاسفیم که نمی‌توانیم به کشور شما خدمات دهیم. در اسرع وقت موجودی‌های خود را برداشت کنید.» بر همین اساس کاربرانی که به خاطر کشور محل سکونتشان نمی‌توانند فرآیند احراز هویت را کامل کنند، تا ۲۷مهرماه فرصت دارند دارایی خود را از حساب کاربری برداشت کنند. خیلی از صرافی‌هایی که دسترسی کاربران ایرانی را مسدود کردند چنین فرصتی برای آنها در نظر نگرفتند. نمونه آنها صرافی کوکوین است که همین روز گذشته حساب کاربرانی را که موفق شده بود آی‌پی ایران آنها را پیدا کند، مسدود کرده و حتی اجازه برداشت دارایی به آنها نداده است.
کوچ بزرگان بازار رمزارزها از بایننس به هیوبی
پیامدهای اجبار کاربران صرافی ارز دیجیتال بایننس برای احراز هویت، به کاهش حجم معاملات این صرافی بزرگ محدود نشده. بررسی گزارش‌های ویل‌آلرت که تراکنش‌های بزرگ ارزهای دیجیتال را رصد می‌کند، نشان می‌دهد بعد از اجرای تصمیم جدید، حجم زیادی از داراییهای ارز دیجیتال ازجمله بیت‌کوین، اتریوم، سوشی و تتر و دیگر رمزارزها از این صرافی خارج شده‌اند. مجموع ارزش داراییهای خارج شده از صرافی بایننس از زمان اجرای تصمیم جدید تا لحظه نگارش این متن که حدود ۲۴ساعت گذشته، به بیش از ۷۵۰میلیون دلار می‌رسد که به پول ما می‌شود حدود ۲۰هزار میلیارد تومان!
تازه این رقم صرفا محدود به تراکنش‌های بزرگ است و معلوم نیست کاربران عادی با خرده‌تراکنش‌هایشان چه میزان دارایی خود را از صرافی بایننس خارج کرده‌اند. بررسی گزارش‌های ویل‌آلرت نشان می‌دهد مقصد عمده این تراکنش‌ها صرافی هیوبی و کوین‌بیس بوده‌اند. هیوبی دیگر صرافی بزرگ ارز دیجیتال است که از نظر تعداد رمزارزهای قابل معامله رتبه اول دنیا را دارد و یکی از قدیمی‌ترین صرافی‌های رمزارز به حساب می‌آید.
جایگزین‌های داخلی و خارجی بایننس برای ایرانی‌ها
بایننس در مسدود کردن حساب کاربری ایرانی‌ها تنها نیست و صرافی‌های دیگر هم دنباله‌روی دستورالعمل FATF هستند. نمونه دیگرش کوکوین است که حتی اجازه برداشت دارایی را هم به کاربران ایرانی نداده. برای همین اگر به‌دنبال جایگزین برای صرافی بایننس می‌گردید، باید مواظب باشید تا از چاله به چاه نیفتید. صرافی کوکوین تا پیش از این به‌عنوان یکی از صرافی‌های قابل اعتماد برای ایرانی‌ها محسوب می‌شد تا اینکه اخیرا دست به مسدود کردن حساب آنها زده.
در بین صرافی‌های خارجی، شاید بتوان فعلا روی کوینکس حساب باز کرد. این صرافی مشکلی با ایرانی‌ها ندارد و حتی زبان فارسی را به سایت خود اضافه کرده و پشتیبان فارسی دارد. کاربران ایرانی بدون نیاز به فیلترشکن و احراز هویت در این صرافی فعالیت می‌کنند.
صرافی‌های غیرمتمرکز که به آنها DEX می‌گویند بدون‌واسطه ارز دیجیتال را خرید و فروش می‌کنند و از ویژگی اصلی آنها امنیت بالا، نبود نیاز به فیلترشکن و احراز هویت و ارائه تعداد بالایی رمزارز است. مانند پنکیکسواپ که یک صرافی غیرمتمرکز بوده و ارز دیجیتال خود که همان پنکیکسواپ است را عرضه کرده است.
گزینه دیگر صرافی‌های ایرانی هستند. آنها ابزار معاملاتی محدودی دارند، کارمزدشان نسبت به رقبای خارجی خیلی بالاست و حجم معاملات پایین‌تری دارند، ولی برای کاربران ایرانی کمترین خطر را دارند. ازجمله آنها می‌توان به صرافی‌های نوبیتکس و والکس اشاره کرد. ویژگی خوب و اصلی آنها این است که می‌توانید با پول خودمان ارز دیجیتال بخرید و برای برداشت پول از حساب کاربری مشکلی نخواهید داشت و لازم نیست دردسرهای انتقال پول از این ولت به آن ولت را تحمل کنید و به‌دنبال راهی برای باز کردن حساب ویزا و پی‌پل بگردید.
تاثیر تصمیم بایننس بر معاملات ارز دیجیتال در ایران
وقتی بزرگترین و شناخته‌شده‌ترین صرافی دنیا پشت کاربران ایرانی را خالی می‌کند و دسترسی به معاملات را می‌بندد، دیگر انتظاری از دیگر صرافی‌های ارز دیجیتال خارجی نیست. این اتفاق می‌تواند باعث شود خیلی از فعالان بازار رمزارزها برای ادامه کارشان سراغ صرافی‌های ایرانی بروند. در حال حاضر آنهایی که به‌صورت حرفه‌ای در بازار ارزهای دیجیتال فعال هستند، عموما از راه‌های مختلف خودشان را به صرافی‌های خارجی می‌رسانند تا بتوانند از ابزارهای معاملاتی آنها استفاده کنند، ولی وقتی تمام این راه‌ها مسدود شود، آنها هم چاره‌ای جز بازگشت به صرافی‌های ایرانی ندارند.
کوچ سرمایه‌گذاران حرفه‌ای بازار ارزهای دیجیتال به صرافی‌های داخلی می‌تواند افزایش حجم معاملات روزانه این صرافی‌ها را در پی داشته باشد و با رونق معاملات آنها، قیمت ارزهای دیجیتال در این صرافی‌ها واقعی‌تر شود. البته خود صرافی‌های ایرانی هم چندان کم‌ریسک نیستند. نمونه آنها صرافی کریپتولند است که بعد بازداشت مدیرعامل آن حساب‌های بانکی صرافی مسدود شده و کاربرانش صرفا می‌توانند برای پس گرفتن دارایی‌هایشان در سامانه‌ای که برای این موضوع طراحی شده درخواست ثبت کنند.
