حکمرانی و استبداد استعداد‌های درخشان بر کنکور
روزنامه هفت صبح، نگین باقری| تا اینجای کار را همه می‌دانستند که درصد بالایی از رتبه‌های خوب کنکور امسال، در مدارس برتر درس می‌خواندند؛ ولی وقتی از عدالت آموزشی و پولی شدن آموزش حرف می‌زنیم، اوضاع همه رشته‌ها شبیه به‌هم نیست. یعنی اینکه مدارس استعداد درخشان، کارنامه بهتری برای دانش‌آموزان ریاضی و تجربی کنکور امسال داشتند و از سوی دیگر مدارس نمونه‌دولتی توانستند دانش‌آموزان بیشتری در رشته علوم انسانی با رتبه زیر سه هزار راهی دانشگاه کنند. از جدولی که دیروز در خبرگزاری تسنیم منتشر شد، اطلاعات مختلف دیگری هم می‌شد استخراج کرد.
بعضی از این نکات اینجا نوشته شده:
سرمایه‌گذاری بیشتر مدارس برتر بر رشته تجربی
دانش‌آموزان رشته‌های علوم تجربی بیشتر از بقیه رشته‌ها از مسیر مدارس برتر، به رتبه‌های بهتر رسیده‌اند. این مدارس برتر، همان موسسه‌های آموزشی هستند که یا پولی بوده و یا به‌صورت گلچین فقط دانش‌آموزان استعداد برتر را جذب می‌کنند. اطلاعات جالبی که دیروز منتشر شد نشان داد که حدودا 93درصد از رتبه‌های برتر رشته تجربی و 90درصد از رتبه‌های برتر ریاضی در این مدارس برتر درس خواندند.
علوم‌انسانی‌ها، عادلانه‌تر از بقیه بودند
امسال اوضاع عدالت آموزشی در علوم انسانی کمی بهتر بوده. اینطور که 15درصد از رتبه‌های برتر این رشته در مدارس عادی درس خواندند و بقیه در مدارس برتر.
سمپاد، غیرانتفاعی یا نمونه؟
حالا که مدارس برتر، رتبه‌های بهتری تحویل دانشگاه دادند، عملکرد کدامیک از این مدارس بهتر بوده؟ اگر کلیت ماجرا را در نظر بگیریم، عملکرد مدارس استعداد درخشان بهتر از بقیه مدارس برتر بوده. در مجموع 41.2درصد از آنهایی که در این مدارس درس خواندند (در سال 1399-1400) توانسته‌اند به رتبه‌های برتر برسند. بعد از استعداد درخشان، مدارس نمونه دولتی 21.2درصد از رتبه‌های برتر کشور را داشتند و غیردولتی‌ها 18.1درصد.
3.8درصد از دانش‌آموزان، بیشترین رتبه‌های برتر کنکور را تصاحب کردند
مقابل مدارس برتر، فقط دو گروه مدارس دولتی، شاهد و عشایری قرار دارند. عملکرد مدارس دولتی به‌مراتب بهتر از بقیه بوده. از کل دانش‌آموزان رتبه برتر، 15.2درصد در مدارس عادی درس خواندند و 2.3درصد در مدارس شاهد. بدترین عملکرد را هم مدارس عشایر داشته که فقط 0.13درصد از قبولی‌های این مدارس توانستند به رتبه برتر برسند.
اگرچه دانش‌آموزانی که استعداد درخشان درس خواندند بیشتر موفق بودند ولی کلا 3.8درصد از جمعیت دانش‌آموزان سال 1400 در این مدارس درس خوانده بودند. اگر به این عدد مدارس نمونه‌دولتی و غیردولتی را هم اضافه کنیم، حدود 26درصد از دانش‌آموزان توانستند حدود 80درصد از رتبه‌های برتر را تصاحب کنند.
سهم کمتر، موفقیت بیشتر
حالا که دانش‌آموزان مدارس برتر هوشی و پولی رتبه خوب بیشتری آورده‌اند، سهم هر کدام از آنها از کل دانش‌آموزان چقدر است؟ 66درصد از دانش‌آموزان ما در مدارس عادی درس می‌خوانند. مدارس غیرانتفاعی محل تحصیل 13.6درصد دانش‌آموزان است و 18.1درصد قبولی زیر سه هزار داشته. 9.5درصد در مدارس نمونه درس خواندند ولی سهم آنها از رتبه‌های برتر، 21درصد بوده. 13درصد دانش‌آموز کشور هم در مدارس غیردولتی درس خواندند ولی 18درصد قبولی زیر سه هزار با تلاش آنها به دست آمده.
66درصد از دانش‌آموزان در مدارس دولتی درس می‌خواندند که با وجود اینکه اکثریت را تشکیل می‌دادند، کمتر از بقیه، یعنی 15درصد از رتبه‌های زیر سه هزار را به‌دست آورده‌اند. دست آخر هم 5.8درصد دانش‌آموز مدارس شاهد و 0.6درصد دانش‌آموز مدارس عشایری هستند و در مجموع حدود 2درصد از آنها رتبه‌های برتر آورده‌اند.
استعداد درخشان برای ریاضی و تجربی؛ نمونه دولتی برای انسانی
حالا بیایید جداگانه درباره اوضاع هر رشته بحث کنیم. در رشته ریاضی مدارس استعداد درخشان عملکرد بهتری داشته ولی در رشته علوم انسانی، تعداد دانش‌آموزان رتبه برتر مدارس نمونه‌دولتی بیشتر از بقیه مدارس بوده. در رشته تجربی هم مانند ریاضی، مدارس استعداد درخشان بیشتر از بقیه مدارس رتبه برتر داشته‌اند. به زبان عدد و رقم اینطور میشود که 46درصد از دانش‌آموزان ریاضی و 68درصد از دانش‌آموزان تجربی که رتبه‌های خوب آوردند در مدارس استعداد درخشان درس خواندند.
رشته علوم انسانی اطلاعات جالب دیگری هم دارد. اولا همانطور که گفته شد عملکرد نمونه‌دولتی برای رشته علوم انسانی بهتر از استعداد درخشان برای این رشته بوده که احتمالا دلیل آن این است که در بیشتر مدارس استعداد درخشان فقط رشته‌های تجربی و ریاضی تدریس میشود. 32درصد از رتبه‌های برتر این رشته در مدارس نمونه دولتی درس خواندند. عملکرد مدارس عادی برای علوم انسانی‌ها باز هم بهتر از استعداد درخشان بوده. یعنی 30درصد از رتبه‌های برتر این رشته در مدارس عادی درس خواندند. از این نظر تعداد رتبه‌های برتر این رشته بعد از نمونه‌دولتی و دولتی، از مدارس استعداد درخشان و سپس غیرانتفاعی بوده است.
اوضاع رتبه‌های زیر 10 چطور است؟
حالا می‌توانیم ذره‌بین خودمان را روی رتبه‌های زیر ده بیاوریم. همه رتبه‌های زیر ده رشته تجربی از مدارس استعداد درخشان بودند. همه آنهایی هم که در رشته زبان خارجه به رتبه‌های یک تا 10 رسیدند مانند تجربی در مدارس استعداد درخشان برای کنکور آماده شده بودند.
تفاوت عملکرد استعداد درخشان برای ریاضی و تجربی
در رتبه‌های زیر ده رشته ریاضی، باز هم استعداد درخشان عملکرد بهتری داشته اما نه به‌اندازه تجربی. به‌خاطر اینکه در کنکور امسال چهار نفر از مدارس غیردولتی و شش نفر از استعداد درخشان قبول شده بودند. با ترکیب اطلاعاتی که بالاتر گفته شد باید اینطور نتیجه بگیریم که نتیجه این مدارس، برای رتبه‌های زیر 3000 ریاضی بهتر از تجربی بوده اما در رتبه‌های زیر ده، این مدارس برای تجربی‌ها نتایج بهتری به‌دنبال داشته تا ریاضی.
اوضاع در رتبه‌های زیر 10علوم انسانی به این شکل است که اکثریت رتبه‌های زیر 10 (شش نفر) در مدارس استعداد درخشان درس خواندند اما بقیه رتبه‌های برتر این رشته فارغ‌التحصیل مدارس غیردولتی (3 نفر) و نمونه دولتی (یک نفر) بودند. پس با ترکیب این موضوع و اطلاعاتی که بالاتر گفته شد عملکرد مدارس نمونه‌دولتی برای رتبه‌های زیر سه هزار این رشته بهتر بوده اما اگر شاخص ما رتبه زیر 10 باشد، استعداد درخشان باز هم برای دانش‌آموزان این رشته، قدم بیشتری برداشته تا نمونه دولتی.
در رشته هنر اوضاع متفاوت است. 4 نفر از رتبه‌های برتر هنر در مدارس غیردولتی، چهار نفر در استعداد درخشان و دو نفر در مدارس عادی درس خواندند.
در رتبه‌های زیر 10 اگر نوع مدارس را با هم مقایسه کنیم، می‌بینیم که استعداد درخشان عملکرد بهتری داشته و پس از آن مدارس غیردولتی کارنامه بهتری برای رتبه‌های زیر ده داشته‌اند. برای آوردن رتبه زیر ده، تفاوت چندانی در مدارس عادی و نمونه دولتی وجود ندارد.
استعداد درخشان از نقطه صفر
این حکمرانی که استعداد درخشان بر کنکور به‌دست آورده، محصول یک تاریخچه 36ساله است. مدارس استعداد درخشان به سمپاد شهرت دارند. مدرسه پسرانه آن علّامه حلّی و مدرسه دخترانه آن فرزانگان نامگذاری شده است. دانش‌آموزان باید برای ورود به این مدارس، از سد یک آزمون بگذرند؛ آنها یا باید از آزمون ورودی ششم به هفتم وارد مدارس شوند، یا در تکمیلی ظرفیت نهم به دهم آزمون دهند.
