جنگ ستارگان به زودی اتفاق می‌افتد!
روزنامه هفت صبح، محمدجواد ترابی | وقتی صحبت از فضا و عصر فضا به میان می‌آید بدون تردید بخش عمده‌ای از تاریخ این حوزه با مباحث اقتدارگرایی همراه می‌شود. جنگ سرد ایالات متحده و شوروی، بیش از هر چیزی برای دو سه دهه در حوزه فضا نمود داشت. اولین ماهواره، نخستین فضانورد (یا به قول روس‌ها کیهان‌نورد) مرد و نخستین فضانورد زن، از شوروی راهی فضا شدند و بعد از یک دهه عقب‌ماندگی ایالات متحده، این کشور توانست نخستین فضانورد را راهی ماه کند و بدین ترتیب برخی دیگر از اولین‌ها را به نام خود بزند.
برخی ماموریت‌های شوروی مانند ایستگاه فضایی میر جهانیان را به تعجب وامی‌داشت و برخی پروژه‌های آمریکایی مانند ماموریت شاتل‌های فضایی. هر دو کشور، موفقیت‌های بسیار و البته شکست‌های بزرگتری داشتند که به لطف حمایت افکار عمومی از آنها گذشتند. چنانکه شاتل‌های فضایی منجر به دو فاجعه و کشته شدن ۱۴ فضانورد شدند و ضریب ایمنی پایین‌ها نسبت به سایوزهای روسی، در نهایت منجر به بازنشستگی‌شان شد ولی این به معنی کنار کشیدن آمریکایی‌ها نبود.
لابی‌های بالادستی منجر شد تا ناسا پس از بازنشستگی شاتل‌ها به جای اینکه خود سازنده باشد، این بار کار را به شرکت‌های خصوصی فضایی بسپارد که در نهایت با چهار پنج سال تاخیر پروژه‌هایشان به سرانجام برسد. هر چند که شرکت‌هایی مثل اسپیس‌ایکس هنوز راه بسیاری برای رسیدن به ضریب اطمینان سایوزهای روسی در پیش دارند.
در نیم قرن نخست تاریخ فضا کسی فکر این را هم نمی‌کرد که پای کشورهای دیگر خیلی زود به این زمین بازی باز شود. سازمان فضایی اروپا، سازمان فضایی آلمان، سازمان فضایی ژاپن، سازمان فضایی چین و سازمان فضایی هند، هر کدام به قطب‌های جدیدی در حوزه‌های خاص بدل شدند و بعدها کشورهایی مثل ایران و امارات هم پا به این عرصه گذاشتند.
برخی دست یاری به سوی یکدیگر دراز کردند و برخی یکه‌تاز شدند؛ هر کدام با اهداف و شرایط ژئوپلیتیکی خود. برخی با انجام ناشدنی‌ها خط بطلانی روی توانایی منحصر به فرد یک کشور کشیدند و برخی دیگر با تمرکز روی مدار زمین، درآمدزایی کوتاه مدت و بهره‌مندی از صرفه اقتصادی را هدف قرار دادند. بدین ترتیب ناسا و روس‌کاسموس دیگر تنها نیستند.
نیمه نخست تابستان امسال شاهد اعزام سه ماموریت بی‌سرنشین آمریکایی، اماراتی و چینی به سوی سیاره سرخ بودیم. آمریکایی‌ها برای بار چندم ربات جدیدشان را عازم مریخ کردند. اماراتی‌ها با صرف هزینه بسیار کلان پلی زدند بین آزمایشگاه‌ها و دانشگاه‌های آمریکایی و توانمندی پرتاب ژاپنی؛ البته با ذکر این نکته خود ژاپنی‌ها هیچ وقت تلاش مشابه موفقی برای رسیدن به مریخ نداشتند. سومین ماموریت هم برای چینی‌ها بود که همچون بسیاری دیگر از پروژه‌های چینی‌ها، سر به مهر باقی ماند.
درست فردای روزی که مدارگرد اماراتی به مدار مریخ رسید، چینی‌ها هم موفق شدند اما هیچ کس شاهد پخش زنده این موفقیت نبود چرا که برنامه‌ای برای تبلیغ و پخش آن نبود. بامداد شنبه به وقت ایران، در سکوت خبری، خبرگزاری رسمی چین موفقیت فرود ژورانگ را اعلام کرد؛ مریخ‌نوردی که چینی‌ها به تنهایی آنها را طراحی و ارسال کردند.
آیا نمونه موفق دیگری هم هست؟ به‌جز آمریکایی‌ها تقریبا خیر. مریخ‌نورد مارس-۳ شوروی فقط ۱۱۰ ثانیه روی سطح این سیاره دوام آورد و در بسیاری از فهرست‌ها نامش به میان نمی‌آید. به ویژه اینکه از سال ۱۹۷۱ دیگر این موفقیت را روس‌ها تکرار نکردند؛ دقیقا نیم قرن! اما چینی‌ها در سکوت خبری گل کاشتند؛ گلی روی سیاره سرخ که به زودی سرریز غرور و توانمندی‌شان، بر ارتقای رفاه مردم به چشم همگان می‌آید. دست‌کم مریخ دیگر فقط در تسخیر ربات‌های آمریکایی نیست.
البته مریخ بهانه است، به‌زودی قصر چینی در فضا برپا می‌شود و به تازگی قطعه نخست آن در مدار قرار گرفت. آمریکایی‌ها هم همین برنامه را برای ۴ سال دیگر برای بازگشت به ماه دارند. قاعدتا کشورهای دیگر و شرکت‌های خصوصی هم بیکار نمی‌نشینند. این تازه آغاز بازی است. جنگ ستارگان، به زودی!
