جنگ برسر انتخاب مهندس ناظر بالا گرفت!
روزنامه هفت صبح، فرید عطارزاده | تغییر چندباره معاونتِ مسکنِ وزارت راه و شهرسازی، سر و صدای زیادی به راه انداخته و به سوژه‌ای جنجالی میان بحث‌های بی‌پایان انبوه‌سازان و سازمان نظام مهندسی تبدیل شده است. اگرچه بسیاری از کارشناسان تغییر ناگهانی این معاونت را به طرح‌های نیمه تمام مسکن دولت و عزم دولت برای اجرای یک طرح ضربتی در حوزه مسکن تا سال ۱۴۰۰ ارتباط دادند اما جست‌وجوها نشان می‌دهد عوامل پشت پرده نیز در این برکناری کم تاثیر نبوده است.
یکی از این عوامل، اختلاف نظر چند ساله میان نظام مهندسی، راه و شهرسازی و کانون انبوه‌سازان بر سر نحوه انتخاب مهندس ناظر بوده است؛ ماجرایی که سال‌هاست گریبان وزارت راه و شهرسازی را گرفته و حتی در دوره وزارت آخوندی بر وزارت راه، باعث به وجود آمدن کدورت عمیق میان عباس آخوندی و اکبر ترکان که هر دو از ژنرال‌های دولت و نزدیکان رئیس‌جمهور محسوب می‌شوند، شد.
حالا همین اختلاف‌نظرها دوباره دردسرساز شده. بحث‌ها بر سر «نحوه ارجاع کار به مهندس ناظر» است. اگر می‌خواهید بدانید که انتخاب مهندس ناظر چه ارتباطی میان وزارت راه و کانون انبوه‌سازان دارد، این گزارش را بخوانید.
*** نحوه ارجاع کار چیست؟
بگذارید مانند همیشه با زبان ساده توضیح دهیم که ماجرا از چه قرار است. نظام مهندسی سال‌ها بود که فرمول خاص خودش را برای انتخاب مهندس ناظر داشت؛ فرمولی که دست مالک برای انتخاب مهندس ناظر را بسته و دست سازمان نظام مهندسی را کاملا باز می‌گذاشت. یعنی اگر شما سازنده بودید و می‌خواستید خانه‌ای بسازید، باید به سازمان نظام مهندسی می‌رفتید و از آنها درخواست انتخاب مهندس ناظر می‌کردید.
سازمان نظام مهندسی نیز با توجه به فرمول‌ها و پارامترهای خود، مهندس ناظر برای ساختمان شما انتخاب می‌کرد. ریشه اختلاف‌ها دقیقا از همین جا آغاز می‌شد. برخی مهندسان ناظر ادعا می‌کردند عدالت در این پروسه رعایت نمی‌شود و پروژه‌های بزرگ و پر پول‌تر به مهندسان ناظری می‌رسد که رابطه بهتری با سازمان نظام مهندسی دارند. از سوی دیگر، سازندگان ملک نیز نسبت به این «نحوه ارجاع کار به مهندس ناظر» اعتراضات گسترده‌ای داشتند و می‌گفتند این پروسه باعث انحصار در سازمان نظام مهندسی شده و بیشتر پروژه‌های خاص به مهندسان ناظر خاص می‌رسد.
سازندگان و انبوه‌سازان می‌گفتند وقتی یک مهندس دارای مجوز نظارت است، دیگر چه الزامی دارد که سازمان نظام مهندسی برای سازندگان، تعیین و تکلیف کند؟ آنها اعتقاد داشته و دارند که خودِ سازنده و مالک باید مهندس ناظر را انتخاب کنند. همانگونه که برای درمان و کار پزشکی خودتان به پزشک مراجعه می‌کنید و سازمان نظام پزشکی برایتان به اجبار پزشک انتخاب نمی‌کند.
*** مهندس ناظر رفت و برگشت!
این اتفاقات سبب شد تا وزارت راه دست به کار شود و قوانین را تغییر دهد. ماجرا اما به این سادگی‌ها نبود و تا حالا چند بار قانون انتخاب نحوه مهندس تغییر کرده است. این اتفاقات را مرور می‌کنیم.
* توسط مالک انتخاب شود
شهریور سال گذشته بود که وزارت راه، ابلاغیه جدید را صادر و به صراحت اعلام کرد که سازمان نظام مهندسی دیگر حق انتخاب مهندس ناظر را ندارد. معاون نظام مهندسی استان تهران در آن زمان در انتقاد به این ابلاغیه گفته بود: «به جای اینکه سازمان نظام مهندسی به صورت سیستماتیک بر اساس طبقه‌بندی پروژه‌ها بر حسب میزان مساحت زیربنای آنها و رتبه‌بندی مهندسان ناظر با در نظر گرفتن اولویت‌بندی در صف ارجاع کار، سعی شده است به‌صورت عادلانه کار بین آنها توزیع گردد.
اینک ابلاغ شده است که از این پس مالک خودش بتواند ناظر را انتخاب کند و حتی در هر ارجاع مهلت ضرب‌الاجل سه روزه داده شده که این نحوه ارجاع توسط نظام مهندسی به رسمیت شناخته شود و در غیر این صورت مالک و ناظر طی قراردادی نسبت به خدمات مهندسی در پرونده موردنظرشان اقدام کنند.»
*** توسط نظام مهندسی به صورت مشروط
با روی کار آمدن وزیر جدید راه و شهرسازی و بهتر شدن رابطه سازمان نظام مهندسی با وزارت راه، مهندسان دوباره تمرکز خود را روی این موضوع گذاشتند که حق انتخاب مهندس ناظر را به سازمان مهندسی بازگردانند. در نهایت اردیبهشت امسال بود که وزارت راه کمی از مواضع قبلی خود کوتاه آمد و به نفع مهندسان ناظر قانون را تغییر داد.
مدیرکل دفتر توسعه مهندسی وزارت راه درباره تغییر آیین‌نامه گفته بوده: «این اصلاحیه، «ارجاع کار» به مهندسان ناظر را مجدداً به سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان البته برای شروطی برمی‌گرداند، یعنی شرط اصلی این است که باید همکاران در سازمان‌های نظام مهندسی کار را به ترتیب یعنی اول به همه اعضای سازمان نظام مهندسی یک کار توزیع شود و بعد از آن کار دوم بعد از اینکه در صف قرار گرفتند به آنها ارجاع شود و گزارش ارجاع را به صورت ماهانه به مراجع ذی‌ربط ارسال خواهند کرد.
شاید مهم‌ترین تصمیمی که گرفته شده است این است که ظرف سه ماه یک سامانه واحد برای ارجاع کار مهندسان توسط شورای مرکزی نظام مهندسی تهیه شود و با این سامانه خیال همه از عدالت و شفافیت راحت شود. تا زمان این سه ماه چون خیلی از سازمان‌های نظام مهندسی سامانه‌های خوبی داشتند، می‌توانند از همان سیستم استفاده کنند تا این سامانه مرکزی تهیه شود و بر آن اساس یک وحدت رویه‌ای برقرار شود.»
*** دوباره مالکان
شاید باورتان نشود اما این آیین‌نامه در مردادماه امسال دوباره عوض شد و به نفع سازندگان! این بار انبوه‌سازان اعتراض کردند و اعتراض خود را به دیوان عدالت اداری بردند. دیوان عدالت اداری نیز حکم به نفع انبوه‌سازان داد و اعلام کرد هر مالک و سازنده باید مختار باشد و خودش مهندس ناظر را انتخاب کند. بنابراین از آن زمان که یعنی دو هفته پیش بود، فعلا سازمان نظام مهندسی دوباره از انتخاب مهندس ناظر منع شده و همه منتظر دستور‌العمل جدید وزارت راه بودند که مسئول مربوطه یعنی معاون مسکن وزارت راه به صورت ناگهانی تغییر کرد.
