جنجال خط ويژه برای پيامرسانها
روزنامه هفت صبح، مهلا جوادپور| بيش از دو هفته است كه محدوديتهاي اينترنتي و قطع دسترسي به بسياري از پيام رسانهاي بينالمللي شروع شده و توجه وزارت ارتباطات بار ديگر به پيامرسانهاي بومي جلب شده است. اين هفته مدير كل پايش، مميزي و نظارت سازمان فناوري اطلاعات ايران اعلام كرد قصد دارند تا مركز انتقال پيام بين پيامرسانها را ايجاد كنند تا يك پلتفرم يكپارچه ملي بسازند.
اسم اين طرح را «یکپارچهسازی تبادل پیام بین پیامرسانها» گذاشتهاند. برخي پيامرسانها مانند گپ با اين ايده موافق و برخي ديگر مانند آيگپ اساسا اين طرح را بيهوده و هزينهبر ميدانند. اول نگاهي داشته باشيم به پيامرسانهاي داخلي و عملكرد آنها و بعد به چرايي اين طرح بپردازيم.
حمايت از پيامرسانها از 97
سالهاي 90 تا 91 بود كه فعاليت متخصصين در حوزه ساخت پيامرسانهاي بومي شروع شد. اما توجه اصلي به توسعه اين برنامهها از سال 97 شروع شد. زماني كه حميد فتاحي، رئیس هیات مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت، جزئيات حمايت از پيامرسانهاي داخلي را اعلام كرد. معاون وزیر ارتباطات هم اعلام كرد از دستگاهها و نهادهای مختلف خواسته شده است تا فضا را به نفع پیامرسانهای بومی تغییر دهند.
اين حمايتها شامل وام وجوه اداره شده، ارایه فضای هم مکانی (ارایه فضا برای قراردادن سرور) و در نظر گرفتن پهنای باند داخلی و اینترنت رایگان بود كه براي پيامرسانهاي سروش، گپ، آی گپ، بله، بیسفون، ویسپی و ایتا درنظر گرفته شده بود. بنا به صحبتهاي فتاحي يك وام پنج ميلياردي براي هركدام در نظر گرفته شده بود كه البته برخي از آنها از گرفتن اين وام صرف نظر كردند.
در سال 98 زماني كه اينترنت بينالملل قطع شد و فقط اينترنت داخلي كار ميكرد برخي از شهروندان به پيامرسانهاي داخلي روي آوردند اما برخی هم از روي بياعتمادي در اين برنامهها ثبتنام نكردند؛ معضلي كه همچنان گريبانگير پيامرسانهاي بومي است. پيامرسانهايي كه در حال حاضر براي دانلود وجود دارند شامل ايتا، كمان، سروش پلاس، گپ، آي گپ، بله، نوا و رينگ هستند. هر كدام از اين پيامرسانها مشخصات و قابليت خاص خودشان را دارند.
آيگپ، گپ، بله و سروش پلاس داراي امكانات خدمات بانكي هستند. يعني ميتوانيد از طريق اين برنامهها خدمات بانكي خود مانند پرداخت قبض و انتقال وجه را انجام دهيد. البته هر كدام از اينها در جزئيات با يكديگر فرق ميكنند مثلا در پيامرسان بله شما ميتوانيد در قسمت چت از دوست يا اعضاي خانواده خود درخواست پول كنيد. ايتا و كمان و بله از جمله پيامرسانهايي هستند كه به تلگرام تشبيه ميشوند.
مثلا امكان ساخت كانالهاي درختي داريد يعني اگر شما در آن واحد چند کانال مختلف را مدیریت میکنید، ميتوانيد مطالب منتشرشده در کانالها را دستهبندی کنید و به آنها نظم بدهید. مورد بعدی امکان انتقال مستقیم اطلاعات و مخاطبان از تلگرام به این پیام رسان هاست. برخي از پيامرسانها هم مانند نوا و رينگ خدمات آموزشی، سرگرمی و مشاورهای به كاربران خود ارائه ميدهند.
چرا با یکپارچه سازی مخالف هستند؟
ايده طرح «یکپارچهسازی تبادل پیام بین پیامرسانها» از طرف مديرعامل پيامرسان گپ، مهدي انجيدني مطرح شد اما اين خبر در رسانهها به اشتباه به عنوان مديرعامل آيگپ منتشر شد. ابتدا در توضيح اين طرح بايد گفت كه با اجراي آن ارتباط بین پلتفرمها برقرار میشود تا مخاطبان پیام رسان داخلی خاصی بتوانند بدون نصب پیام رسانهای داخلی دیگر برای کاربران فعال در آن پلتفرمها پیام ارسال کنند.
انجیدنی در اين باره اشاره كرد که پیشتر وزارت ارتباطات در سفر خود به روسیه خواسته که این فناوری را از شرکت زیرمجموعه اریکسون خریداری کند اما این توافق حاصل نشده و حالا طرحی ارائه شده که حتی پیامرسانهای خارجی روسی نسبت به آن استقبال کردند. مدیر گپ درباره نحوه چگونگی کارکرد این سیستم توضیح داد:
«در این سیستم وقتی که پیام از یک پیام رسان به پیام رسان دیگر منتقل شد کاربر متوجه میشود که کدام مخاطب در دیگر پیامرسانها فعال بوده است و تمام پیامها از مسیر مرکز تبادل پیام بین دو پیامرسان جابهجا میشود و فایلها و محتوای چندرسانهای نیز از طریق یک واسطه بین همه این پیامرسانها قابل مدیریت است. البته در پروژه روسیه از این روش کامل استفاده نشده است.»
اما همه با اين طرح موافق نيستند. ميثم عسگري، مدیرعامل پیامرسان آیگپ كسي است كه اين طرح را ناكارآمد ميداند و گفته: «اساسا این طرح را سادهلوحانه و هزینهبر میدانم.» عسگری معتقد است در شرایطی که برخی کاربران بهصورت همزمان از چند پیامرسان ایرانی استفاده میکنند، موضوع تبادل اساساً بیمورد است: «همپوشانی بسیار زیادی در کاربران پیامرسانهای ایرانی مختلف وجود دارد و کاربر هر پیامرسان ایرانی احتمالاً در یکی دو پیامرسان ایرانی دیگر نیز عضو است.
بنابراین، ایجاد فضای تبادل پیام بین پیامرسانهای مختلف، بهصورتی که مثلاً من بتوانم از آیگپ به یک پیامرسان دیگر پیام ارسال کنم، چه ضرورتی دارد؟» او همچنين اين طرح را پرهزينه خوانده است. به گفته مدیرعامل آیگپ، این طرح یک سال قبل در جلسهای مطرح شده بود و او با اشاره به مسئله هزینهبر بودن آن، با اجرای این طرح مخالفت کرده است. در عوض او موارد ديگري را نيازمند هزينه كردن ميداند: «به نظر من، اگر امکانات مالی وجود دارد باید صرف زیرساخت پیامرسانها یا ادغام آنها با یکدیگر شود تا بتوانند همافزایی داشته باشند.
ادغام پیامرسانها بسیار مفیدتر از آن است که هزینهای صرف شود تا کاربر بتواند از آیگپ به مثلاً «بله» پیام رد و بدل کند. اصلاً چرا باید چهار یا پنج پیامرسان داشته باشیم؟ نهایتاً سه پیامرسان داخلی بهعنوان جایگزین نمونههای خارجی کافی است.» او در ادامه اشاره كرده است كه ایجاد فضا برای تبادل پیام میان پیامرسانهای مختلف امر مرسومی نیست و شاید در برخی فضاهای B۲B و سازمانی مرسوم وجود داشته باشد، اما در پیامرسانهای جنرال مرسوم نیست. در حقيقت با اجراي اين طرح پيامرسانهاي متعددي خواهيم داشت كه از نظر ظاهري با هم تفاوت دارند اما از نظر فني كاملا مشابه هستند.