جنجالی که شمشیر اردشیر در لس‌آنجلس به پا کرد
روزنامه هفت صبح | موزه گتی‌ویلا در لس‌آنجلس، از روز ۶ آوریل نمایشگاهی با عنوان «ایران‌باستان و جهان کلاسیک» بر پا کرده و آثار منحصر به‌فردی از گنجینه‌های تاریخی موزه‌های سراسر دنیا در این نمایشگاه به نمایش درآمده است. آن‌طور که در سایت خود موزه گتی نوشته شده، همه آثاری که در این موزه به نمایش درآمده، داد‌و‌ستد‌های بین ایران‌باستان و رم و یونان را بررسی می‌کند. یکی از آن‌ها همین شمشیر طلایی است. این شمشیر که منتسب به اردشیر اول هخامنشی است، موضوع بحث برخی از باستان‌شناسان کشور شده که آیا این شمشیر اصل است یا تقلبی؟
پروفسور تورج دریایی در اینستاگرام خود عکس پشت و روی این شمشیر را منتشر کرده و نوشته است: «یکی از بهترین لحظات زندگی من! برای اولین‌بار: شمشیر اردشیر اول هخامنشی که با سه کتیبه پدیدار شد. من سه سال است که به انتظار دیدار این شمشیر بودم و بالاخره توانستم آن را از نزدیک ببینم.» در توضیح عکسی که از پشت شمشیر به اشتراک گذاشته، نوشته است: «پشت نیام شمشیر اردشیر یا کتیبه آن که اردشیرشاه را عنوان می‌کند. ما یک نمونه دیگر از این آکیناکه را داریم که متعلق به کلکسیون دیگری است.»
دکتر سهیل دلشاد، دکترای زبان‌شناسی و مشاور علمی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، در توئیتر خود اصالت این شمشیر را زیر سوال برده است. او عکس‌های دیگری از شمشیر به اشتراک گذاشته که توسط فردی به‌نام کوروش بیگ‌پور گرفته شده است. او پس از تشکر از عکاس «کتیبه» نوشته: «بر «کتیبه» تاکید می‌کنم چون بنده تخصص دیگری ندارم و در مورد کلیت این اثر و اصالتش نمی‌توانم اظهارنظری نمایم. غیر از چند استثناء، عمده کتیبه‌های کوتاه اردشیر اول به چهار زبان نوشته شده است.
با این حال کتیبه‌های این شمشیر سه زبانه‌اند.» او در ادامه نوشته: «این‌که کتیبه چرا به اردشیر اول نسبت داده شده احتمالاً به دلیل املای نام اردشیر در نسخه‌های عیلامی و بابلی و تفاوت این املا در کتیبه‌های اردشیر دوم باشد. این‌که آیا کتیبه اصالت دارد یا جعلی است برای بنده «فعلاً» مشخص نیست یا دستکم فعلاً اظهارنظری نمی‌کنم.» به گفته دکتر دلشاد برای تعیین اصالت یک اثر کتیبه‌دار آن‌هم اثری که در کاوش رسمی کشف نشده و از مجموعه‌ای خصوصی سردرآورده است، تنها یک کارشناس کتیبه‌شناس یا زبان‌شناس کفایت نمی‌کند.
یکی دیگر از افرادی که این شمشیر را جعلی دانسته، دکتر مهرداد ملک‌زاده، باستان‌شناس صاحب‌نام است. او در اینستاگرام خود نوشته: «یک اثر جعلی دیگر هخامنشی‌گون؛ نقوش این نیام بیش از حد شلوغ و اغراق شده است. شما مقایسه کنید با تیغ و نیام نوع آکیناکس که در نقش برجسته تخت‌جمشید نقش شده و در عین پرکاری دارای سبک و متانت خاصی است. اینجا به‌نظرم جعل‌کننده تلاش کرده هر‌چه عناصر نگاره‌شناختی دوره هخامنشی را می‌شناسد، بر روی این نیام اجرا کند.
خط میخی پشت آن‌هم بسیار ناشیانه به‌نظر می‌رسد.» در آخر هم پیشنهاد کرده که مقاله او برای آکیناکس خوانده شود.
علی هژبری، باستان‌شناس هم این اثر را جعلی دانسته اما تاکید کرده است باید منتظر نظرات زبان‌شناسان، باستان‌شناسان و تاریخ‌شناسان ماند. او در ادامه چگونگی رسیدن این اثر به موزه گتی را زیر‌سوال برده است: «آکیناکه اردشیر اول شباهت‌هایی با نمونه موزه بریتانیا و تخت‌جمشید دارد اما طبق گزارش دکتر مهرداد ملک‌زاده، جعلی، زیبا و شلوغ است و بر‌اساس بررسی سهیل دلشاد، کتیبه اشکالاتی دارد.»
دکتر شروین فریدنژاد، متخصص ادیان و زبان‌های ایرانی در توئیتر خود نوشته است: «هنوز داده‌های دقیقی درباره سرمنشا کشف و احیانا خروج غیرقانونی این خنجر (اگر که کشف آن در ایران بوده) ندارم.» او برخلاف دکتر ملک‌زاده پر‌نقش بودن اثر را دلیل بر جعلی بودن آن نمی‌داند و ایرادی در ترکیب و اجرای نقوش نمی‌بیند.
به گفته او از روی عکس نمی‌توان نظر قاطعی داد و حتما از نزدیک باید بررسی شود. در کنار آنالیزهای تخصصی فیزیکی، زبان‌شناسانه، شمایل‌شناسانه و… دیدن اثر از نزدیک و احیانا لمس و در دست‌گرفتن آن هم برای متخصص روشن‌کننده نکات ظریفی می‌تواند باشد که لزوما با دیدن تصاویر قابل فهم نیست. با این حال او هم تاکید کرده که هنوز مشخص نیست و باید منتظر بررسی‌های بیشتر بود.
