توکیوی مخوف را در کدام فیلم‌ها می‌بینید؟
روزنامه هفت صبح، کیوان حسینیان | موجی که «توکیو وایس» در هفته‌های اخیر به‌راه انداخته، کنجکاوی خیلی‌ها را نسبت به جنایات سازمان‌یافته و دنیای خلافکاران ژاپنی تحریک کرده است؛ بینندگان پرتعداد سریال بلافاصله در اینترنت به جست‌وجو درباره یاکوزا و سایر پدیده‌های تاثیرگذار در جریان داستان می‌پردازند تا بفهمند که «توکیو وایس» تا چه حد با واقعیت تطابق دارد. در این میان رفتن به سراغ فیلم‌های یاکوزایی هم باب شده. البته رسیدن به آثاری که هم فیلم‌های خوبی باشند و هم تصویر درستی از یاکوزا ارائه دهند، چندان کار ساده‌ای نیست. پس چند نمونه را با هم مرور می‌کنیم که این روزها حسابی خواهان پیدا کرده‌اند.
جوانی هیولا (۱۹۶۳) / Youth of the Beast
سیجون سوزوکی را به‌عنوان سلطان فیلم‌های جنایی ارزان و رده ب می‌شناسند و آثاری چون «ولگرد توکیو» و «نشان‌شده برای کشتن» جزو کالت‌هایی هستند که توسط آمریکایی‌ها کشف شدند و الهام‌بخش خیلی از فیلمسازان دیگر در ژاپن و خارج از آن بوده‌اند. با این وجود، «جوانی هیولا» یکی از تجربیات مهم سینمای ژاپن در پرداخت به دنیای زیرزمینی خلافکارهاست که اتفاقا سال‌ها طول کشید تا برای خودش اسم و رسمی پیدا کند. به هر حال اگر به‌صورت ریشه‌ای به‌دنبال فیلم‌های یاکوزایی هستید، باید بدانید که این یکی از اولین‌هاست که مسیر را برای آیندگان هموار کرده و خیلی از ایده‌هایش بعدا به کلیشه تبدیل شده.
نبردهای بدون شرف و انسانیت (۱۹۷۳) / Battles without Humanity and Honor
کینجی فوکاساکو سال‌ها قبل از اینکه فیلم عجیب و غریب «نبرد رویال» را بسازد، که یکی از تاثیرگذارترین محصولات سینمای ژاپن در هزاره جدید و جزو آثار محبوب کوئنتین تارانتینوست، با «نبردهای بدون شرف و انسانیت» پای خود را در تاریخ سینما محکم کرده بود؛ فیلمی که با لقب «پدرخوانده ژاپنی» شناخته می‌شود و طی دو سال در قالب مجموعه‌ای پنج قسمتی ساخته و اکران شده است. خیلی‌ها فیلم را با عنوان آمریکایی‌اش یعنی «اسناد یاکوزا» می‌شناسند که تصویری واقع‌گرایانه و تکان‌دهنده از چگونگی به‌قدرت رسیدن جرایم سازمان‌یافته در ژاپن پس از جنگ جهانی را ارائه می‌دهد. ضمنا تم موسیقی معروف «بیل را بکش» را هم تارانتینو از روی همین فیلم برداشته تا ارادت خودش به فوکاساکو را کامل کرده باشد.
قبرستان شرافت (۱۹۷۵) / Graveyard of Honor
فقط همین عنوان خاص کفایت می‌کند برای اثبات اینکه با فیلمی ژاپنی سروکار داریم! فوکاساکو بعد از مجموعه «نبردهای بدون شرف و انسانیت» و قبل از اینکه به سراغ فیلم‌های تاریخی سامورایی، علمی-تخیلی و درام‌های عاشقانه برود، تا یک دهه همچنان درگیر یاکوزا و فیلم‌های جنایی بود. «قبرستان شرافت» هم یکی دیگر از آثار مهم آن دوره است که باز بر‌اساس پرونده‌ای واقعی ساخته شده و داستان یکی از سران مشهور یاکوزا در توکیو را دنبال می‌کند که چگونه مراتب قدرت را پشت‌سر می‌گذارد. در مقایسه با «نبردها…» فیلم روایتی معاصر دارد و فضایی مشابه با اکثر محصولات جنایی ژاپنی در دهه هفتاد که روی فیلم‌های آمریکایی در سال‌های بعد هم تاثیرگذار بودند. اوایل هزاره جدید تاکاشی میکه نسخه بازسازی از «قبرستان شرافت» را جلوی دوربین برده است.
سوناتین (۱۹۹۳) / Sonatine
بدون شک تاکشی کیتانو یکی از مهم‌ترین سینماگران معاصر ژاپنی است که در داخل و خارج از کشور مورد تحسین قرار گرفته. جالب اینجاست که کارهای کیتانو یک سویه روشنفکرانه دارد که بابتش در جشنواره‌های معتبر همچون ونیز جایزه برده و سویه دیگرش هم به فیلم‌های جنایی خشن و استیلیزه برمی‌گردد که باعث محبوبیتش بین فیلمبازها شده. البته گاهی این دو سویه بر هم منطبق می‌شوند؛ درست مثل «سوناتین» که زمینه‌ساز شهرت جهانی کیتانو در دهه نود شد. نقش اصلی فیلم را هم خودش ایفا می‌کند و داستان درباره یک گنگستر میانسال خسته است که موقع انجام ماموریت تازه‌اش دچار بحران‌های اگزیستانسیالیستی می‌شود.
برادر (۲۰۰۰) / Brother
مثل خیلی از کارگردان‌های آسیایی موفق دهه نود، پای کیتانو هم سریع به هالیوود باز شد. ولی مثل بیشتر تجربه‌های دیگر، نتیجه راضی‌کننده از کار در نیامد. «برادر» داستان یکی از اعضای یاکوزا (با نقش‌آفرینی خود کیتانو) را روایت می‌کند که بعد از مرگ رئیس خانواده‌اش، به آمریکا می‌رود تا به چنگ گروه‌های رقیب نیفتند. در عوض آنجا با شکل‌های دیگری از جرایم سازمان‌یافته و مافیا درگیر می‌شود و… . «برادر» جزو کارهای موفق کیتانو نبود ولی به دلیل تصویری که از یاکوزا ارائه می‌داد، به فیلم محبوبی بین بی‌مووی‌بازها تبدیل شد و زمینه‌ساز آشنایی خیلی‌ها با فرهنگ خلافکاری ژاپنی بود.
خشم (۲۰۱۰) / Outrage
کیتانو دست از سر یاکوز بر نداشت و ده سال بعد «خشم» را ساخت. با اینکه فیلم در بخش مسابقه جشنواره کن به نمایش درآمد، توسط منتقدها تحویل گرفته نشد، چون به نظرشان زیادی بازاری و عامه‌پسند بود. در عوض فروش بالا و محبوبیت فیلم موجب شد که قسمت‌های بعدی «خشم» هم ساخته شود و کیتانو سه‌گانه را کامل کند. جالب اینجاست که قسمت‌های بعدی با اقبال بیشتری مواجه شدند و در حال حاضر سه‌گانه «خشم» حکم یکی از مهم‌ترین محصولات جریان اصلی سینمای ژاپن طی دهه گذشته را پیدا کرده که شهرت آن به فراتر از مرزهای کشور هم رسیده است.
