تصویر بیماری در فیلم‌های ایرانی
روزنامه هفت صبح، احمد رنجبر | کدام بیماری‌ها در فیلم‌های سینمایی ایرانی دراماتیزه شده و محور داستان قرار گرفته‌اند؟ پرونده امروز هفت صبح به بررسی این موضوع اختصاص دارد که نتیجه آن نشان می‌دهد در سینمای ما فیلم‌های زیادی با موضوع بیماری وجود دارد. کرونا شده دغدغه اصلی همه! سینما هم که تعطیل است و سینماگران چشم امید به برچیده شدن این بیماری دارند تا سالن‌ها باز شود و اکران فیلم‌ها کلید بخورد.
عجالتا آن‌چه محل بحث شده مباحث فرامتن است؛ سوژه‌هایی از جنس پرونده امروز. به بهانه شیوع ویروس کووید۱۹ تصمیم گرفتیم سراغ همه فیلم‌هایی برویم که درام آنها بر اساس بیماری شکل گرفته. بله، در سینمای ما فیلمی در قواره شیوع وجود ندارد اما فیلم‌های زیادی با محور بیماری ساخته شده‌اند.
در پرونده امروز درباره ۱۲ فیلم به طور مجزا نوشته شده و نسبت هر کدام با بیماری مورد تحلیل قرار گرفته است. درباره کیفیت خود فیلم و بازی بازیگران هم نوشته‌ایم. ستون پایین به ۸ فیلم که سوژه‌شان از دل دوران دفاع مقدس می‌آید اختصاص دارد. عدد فیلم‌ها بیش از چیزی است که ملاحظه می‌کنید.
فیلم‌هایی دیگر که درام‌شان بر اساس یک بیماری شکل گرفته را از یاد نمی‌بریم: سارا داریوش مهرجویی، بید مجنون مجید مجیدی، بیست و یک روز بعد محمدرضا خردمندان، فصل نرگس نگار آذربایجانی، زندگی جای دیگری است منوچهر‌هادی، نیمه شب اتفاق افتاد تینا پاکروان، اینجا بدون من بهرام توکلی، ملبورن نیما جاویدی و فیلم‌های جشنواره امسال مثل قصیده گاو سفید بهتاش صناعی‌ها، مغز استخوان حمیدرضا قربانی، سه کام حبس سامان سالور … باز هم اگر کمی وقت بگذاریم فیلم‌هایی با سوژه بیماری وجود دارند.
*** فیلم دلشدگان / کارگردان: زنده‌یاد علی حاتمی / بیماری سل / بازیگر نقش بیمار: امین تارخ
* موقعیت دراماتیک بیماری: شاید برای خیلی از مخاطبان کلیت «دلشدگان» و آواز سحرانگیر محمدرضا شجریان و عشق جاری در آن به یاد مانده باشد اما بیماری خواننده گروه از نکات کلیدی فیلم است. به‌ویژه آن که خواننده فیلم ما به ازای واقعی دارد (مرحوم ظلی) و اتفاقات رخ داده دوران قاجار(سفر برای پر کردن صفحه از ردیف‌های موسیقی ایرانی) تقریبا به همین شکل رخ داده است. بیماری خواننده فیلم «دلشدگان» بیش از همه در اواخر فیلم کارکرد دراماتیک پررنگی می‌یابد و باعث می‌شود مسیر داستان شکل دیگری بگیرد. یعنی بعد از عاشق شدن او به شاهزاده ترک و حیرانی در غربت.
* فرجام قهرمان داستان: سل خواننده را از پا در می‌آورد.
* کیفیت فیلم: «دلشدگان» از معدود فیلم‌های موسیقایی محور سینمای ماست. زنده‌یاد علی حاتمی تلاش کرد به موسیقی اصیل ادای دین کند. با این حال و بر اساس نظر غالب کارشناسان «دلشدگان» جزو آثار شاخص علی حاتمی نیست. این فیلم در روند تولید مشکلات اساسی داشت که تاثیرش بر فیلم را گذاشته شد.
* جایگاه در کارنامه بازیگر: نظرها در برابر کیفیت بازی امین تارخ متفاوت است. برخی معتقدند او توانسته تصویری جذاب از شخصیت خواننده ارائه دهد. عده‌ای دیگر بازی تارخ را عیب و ایراد اساسی دلشدگان می‌دانند و معتقدند بیش از حد تصنعی بازی کرده است!
*** فیلم طلا و مس / کارگردان: همایون اسعدیان / بیماری: ام اس / بازیگر نقش بیمار: نگار جواهریان
* موقعیت دراماتیک بیماری: در فیلم طلا و مس بیماری ام اس همسر یک طلبه، زندگی او را درگیر امتحانی سخت می‌کند. در واقع بیماری وسیله‌ای است برای اینکه طلبه (بهروز شعیبی) آموخته‌هایی را که درباره دین و عرفان کسب کرده در عمل محک بزند. قصه با بیماری زن شروع می‌شود و با اوج گیری این بیماری به مرحله مهمی می‌رسد. لحظه به لحظه زوایای پنهان این بیماری بیشتر آشکار می‌شود. دردها و ناتوانی‌ها بیشتر بروز پیدا می‌کند و زندگی سختی‌هایش را بیشتر به مرد نشان می‌دهد. مرد طلبه مجبور می‌شود درس را رها کند و همراه با سخت شدن این مراحل بجنگد و جلو برود.
* فرجام قهرمان داستان: زن (نگار جواهریان) در نقطه اوج بیماری قرار دارد اما حضور مرد طلبه که حالا از امتحانات سربلند بیرون آمده، آرامش مضاعفی برایش دارد. فرجام قهرمان مشخص نیست. همین که به درخت تکیه می‌زند و چشمهایش را می‌بندد انگار به اوج آرامش می‌رسد.
* کیفیت فیلم: طلا و مس جزو فیلم‌هایی است که هم مورد تحسین منتقدان قرار گرفته و هم مخاطبان. فیلم یک موضوع مهم را در قالب داستانی جذاب و به دور از شعارزدگی روایت می‌کند.
* جایگاه در کارنامه بازیگر: نگار جواهریان بازی تحسین شده‌ای دارد و به‌خاطر آن از جشنواره فجر، جشن خانه سینما و جشن انجمن منتقدان جایزه گرفت.
*** فیلم قرنطینه / کارگردان: منوچهر هادی / بیماری: سرطان خون / بازیگر نقش بیمار: نیوشا ضیغمی
* موقعیت دراماتیک بیماری: در فیلم قرنطینه درست در وسط یک ماجرای عاشقانه، سر و کله بیماری سرطان پیدا می‌شود. سهیل در ماجرای یک تصادف، به سمیه علاقه‌مند می‌شود و بالاخره بعد از مخالفت‌های شدید خانواده‌اش تصمیم به ازدواج با او می‌گیرد. در مراحل آزمایش‌های قبل ازدواج، پزشکان تشخیص می‌دهند که سمیه سرطان خون دارد. سهیل تلاش می‌کند هرجور شده پول سفر او برای درمان را جور کند اما حال سمیه مدام بدتر می‌شود. پیشرفت این ماجرای عاشقانه با پیشرفت سرطان، مهمترین اتفاق این فیلم است.
* فرجام قهرمان داستان: سهیل بدون در نظر گرفتن وضعیت جسمی سمیه، در همان بیمارستان با او ازدواج می‌کند. هیچ وقت معلوم نمی‌شود وضعیت سمیه به کجا می‌رسد اما فیلم با مرگ نامزد مبتلا به سرطان یک بیمار سرطانی دیگر، به پایان می‌رسد و این تهدید وجود دارد که ماجرای آنها هم چنین پایانی داشته باشد.
* کیفیت فیلم: قرنطینه اثری متوسط است. منوچهر هادی در یکی می‌خواد باهات حرف بزنه و زندگی جای دیگر است هم بیماری را محور درامش قرار داده. در دومی نقش بیمار را حامد بهداد بازی می‌کند که یک بهیار مبتلا به تومور است. او دکتر اورژانس است که زندگی‌اش سراسر مشکل و اتفاق‌های ناخوشایند است و یک‌مرتبه متوجه بیماری‌اش می‌شود.
* جایگاه در کارنامه بازیگر: نیوشا ضیغمی بازی معقولی در این فیلم دارد.
