تحلیل سعید لیلاز درباره عملکرد شاخص بورس
سعید لیلاز بهعنوان یکی از سرشناسترین کارشناسان اقتصادی کشور معتقد است، دولت توانسته حباب بازار بورس را خنثی کند و به این ترتیب صدها هزار سهامدار جدید خرده را که داراییهای کوچکشان در معرض نابودی قرار داشت، نجات دهد. لیلاز در گفتوگو با ایسنا میگوید، کرونا در ماههای ابتدایی که در ایران شیوع پیدا کرد، یعنی در اسفند و فروردین باعث شد سایر بازارها از حرکت متوقف شوند و هیچ معاملهای نه در بازار ارز، نه در بازار طلا و نه در بازار مسکن صورت نگیرد و از آنجایی که خانهنشینی ایرانیها به مدت یک تا دوماه جدی گرفته شد، مردم به مهارتهایی روی آوردند که در فضای مجازی امکان معامله آن وجود داشت. بهعبارت دیگر از یکطرف بازارهای موازی راکد شد و از طرف دیگر بازار بورس رونق گرفت. زیرا فرد بدون نیاز به حضور میتوانست معامله انجام دهد.
استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی که حالا قائممقام ایرانخودرو دیزل هم محسوب میشود، میگوید پیشبینی من این بود که شاخص کل بورس در اردیبهشتماه از مرز ۶۰۰هزار واحد گذر خواهد کرد اما در همان ماه به مرز یکمیلیون واحد هم نزدیک شد. البته باید توجه داشت بهجز رکود در بازارهای موازی و افزایش رویکرد مردم به معاملات اینترنتی، عامل دیگری که در صعود بورس تاثیر داشت و دارد، رشد شدید نقدینگی است.
بهطوریکه در سال ۱۳۹۸ متوسط رشد نقدینگی بیش از ۲۸درصد بوده و این بهمنزله وجود ۱۵۰۰میلیارد تومان نقدینگی جدید در روز است. در این راستا زمانی که بازارهای موازی راکد شدند، این نقدینگی به سمت بازار بورس سرازیر شد اما از نیمه اردیبهشت به بعد، بازار ملتهب شد و با یک خطر اجتماعی شدید روبهرو شدیم زیرا تعداد کثیری از مردم طبقات پایین شروع به فروختن داراییهای با ارزش خود کرده و به سمت بازار سرمایه هجوم بردند. این درحالی بود که سرمایهداران بزرگ اواخر اردیبهشت از بازار خارج شدند.
لیلاز در ادامه میگوید، در آن مقطع و شرایط دولت با ورود به بازار، هم در قالب عرضه سهام چند بانک و شرکت و همچنین آغاز فرایند آزادسازی سهام عدالت، نه تنها خطر سقوط بازار بورس را منتفی کرد بلکه بین ۸۰۰هزار تا یکمیلیون سهامدار جدید خردهپا را که داراییهای کوچک آنها در معرض نابودشدن قرار داشت، نجات داد. درنتیجه این سیاست، بازار بورس به ثبات رسیده و جلوی رشدهای عجیب آن گرفته شده است. این اقدام دولت جلوی سقوط وحشتناک بورس را گرفت و این امکان را برای مردم فراهم کرد که با خرید سهام دولتی در نقطه ایمنی قرار بگیرند.
این کارشناس اقتصادی در ادامه با تاکید بر اینکه دولت با عرضه سهام عدالت و سهام دولتی تصمیم درستی گرفت، میگوید با این کار جلوی تلاطمهای بازار گرفته شد چون در روزهای پرتلاطم بازار، ثروتهای هنگفت یکشبه از جیب یکی به جیب دیگری منتقل میشد. مزیت دوم این تصمیم جلوگیری از سقوط احتمالی بازار بورس بود. سقوطی که ممکن بود یکی، دومیلیون سهامدار خرد را دچار آسیب کند و این موضوع تبعات اجتماعی و سیاسی درپی داشت.
سوم اینکه مقدار زیادی سهام دولتی را با قیمت عادلانه و بدون رانتخواری به صاحبان اصلی برگرداند و همچنین جلوی التهابات اقتصادی را از طریق جذب نقدینگی بهصورت سالم گرفت. بهطوریکه درحال حاضر شاهد ثبات نسبی در بازار ارز، طلا، خودرو و بورس هستیم. لیلاز در پاسخ به این سوال که آیا رشد بازار سرمایه حباب دارد یا خیر میگوید، اینکه سهام یک یا چند شرکت خاص حباب داشته باشد باید بررسی شود اما فکر میکنم رشد شاخص کل تا یکمیلیون و ۲۰۰هزار واحد عجیب نیست.
چنانچه بخواهیم متناسب با نرخ رشد نقدینگی بسنجیم و میزان کل معاملات بورس تهران معادل ۱۵ تا ۲۰درصد تولید ناخالص داخلی ایران شود، صعود شاخص تا یکمیلیون و ۲۰۰هزار واحد تا اواخر تیرماه اتفاق عجیبی نیست. در واقع حباب در بازار شکل گرفته بود اما دولت با عرضه بهموقع و عادلانه حباب را خنثی کرد. بهنظر من هیچ زمانی به اندازه یکی، دوماه اخیر توده مردم به بازار سرمایه اقبال نشان نداده بودند و این خطر را جدی میکرد که اگر فروپاشی در بازار بورس اتفاق دهد، سرمایهداران بزرگ ممکن بود بخشی از سود بهدست آورده را از دست دهند اما توده مردم سرمایه کمی که داشتند را از دست میدادند.
باید از تازهواردها به بازار سرمایه بخواهیم یا با علم وارد بازار سرمایه شوند یا سهام دولتی را که توسط دولت عرضه میشود با قیمتی مناسب خریداری کنند.او به سرمایهگذاران جدید در بازار سرمایه توصیه میکند، تا جایی که ممکن است با آگاهی وارد بازار سرمایه شوند یا عرضههایی که توسط دولت انجام میشود را خریداری کنند زیرا هیچ حبابی در این سهمها وجود ندارد.