تحلیلی بر سیستم مدرن دفاع سه نفره
روزنامه هفت صبح، آرتین ابراهیمی| در فوتبال امروز، سیستم‌های دفاعی جدید مورد توجه برخی مربیان تیم‌های باشگاهی و ملی با سبک‌های مختلف تاکتیکی قرار گرفته است. البته نوع نگاه به دفاع از دروازه خودی نزد این مربیان متفاوت است و هر یک براساس توانایی بازیکنان خود، به این امر می‌پردازند.در سال‌های اخیر سیستم بازی با ۳ دفاع میانی احیا شده و برخی مربیان با تکیه بر آن، بسیار موفق ظاهر شدند که مهمترین آنها آنتونیو کونته در اینتر و توماس توخل در چلسی هستند. در تیم‌های باشگاهی ایران هم فرهاد مجیدی با این تاکتیک، چشم به برتری استقلالی‌ها دارد.
مجله معتبر اکیپ EQUIPE درخصوص سیستم‌های نوین دفاعی فوتبال می‌نویسد: در این فصل ۱۷ تیم لیگ برتر انگلیس، یعنی لیگی که به سیستم سه دفاع میانی آلرژی دارد، حداقل یک بار به این روش بازی کردند که این نزد انگلیسی‌هایی که به سیستم کلاسیک ۲-۴-۴ پایبند هستند، بی‌سابقه بوده است. فوتبال کم‌حافظه است و به سرعت ایده‌های خاص خود را کنار می‌گذارد؛ اما این ویژگی را هم دارد که تاکتیک‌های خود را نبش قبر کند.
در فوتبال نوین امروز، دو سیستم ۱-۲-۴-۳ و ۲-۱-۴-۳ مدرن‌ترین تاکتیک با استفاده از سه دفاع میانی است که برخی مربیان با ایده‌های نو به آن روی آوردند. چلسی با اندیشه‌های توخل، سیستم ۱-۲-۴-۳ را به خوبی پیاده می‌کند و دیدیه دشان هم با روی آوردن به سیستم ۲-۱-۴-۳ قهرمان لیگ ملت‌های اروپا شد.
به نوشته وب‌سایت leprogres.fr در فوتبال مدرن امروز برای دفاع و حمله تیمی، سیستم سه دفاع میانی ترجیح داده می‌شود. البته این سیستم با حضور پیستون‌های هجومی مدرن مثل اشرف حکیمی با آن حجم دوندگی بالا و ایجاد موقعیت روی دروازه حریف قابل پیاده شدن است.وب‌سایت eurosport.fr هم با تاکید بر ثبات دفاعی که مورد توجه مربیان علاقه‌مند به سیستم سه دفاع میانی است، این روش تاکتیکی را بر اساس سه آرایش تیمی ۳-۴-۳ / ۲-۵-۳ / ۲-۱-۴-۳ ارزیابی می‌کند و می‌نویسد:
این جهت‌گیری تاکتیکی یک انقلاب نیست، بلکه بیشتر شبیه یک تکامل است. تحول بزرگ فوتبال در سال‌های اخیر، پرسینگ بوده است و این‌که خیلی زود توپ را بازیابی کنیم. البته فوتبال مدرن روی یک نمودار متوقف نمی‌شود و تاکتیک‌ها بسته به شرایط بازی تغییر می‌کند. بازی با سه دفاع فقط نوعی جهش در فوتبال مدرن امروزی است و سیستم ۳-۴-۳ هم تکامل منطقی همان ۳-۳-۴ کلاسیک است؛ با این تفاوت که دو مدافع کناری عالی در فاز تهاجمی که بیشتر نقش وینگر را ایفا می‌کنند، باید در ترکیب حضور داشته باشند. این سیستم نیاز به یک شماره ۶ سنتی هم دارد که باعث ثبات آن می‌شود.
البته همه آنچه گفته شد، در تعارض با سیستم معروف به دفاع اتوبوسی است؛ تاکتیکی که مربیان تیم‌های ضعیف به آن روی می‌آورند تا با کسب حداقل امتیاز بازی، به شانس حداقلی خود برای بقا پایبند باشند. سیستمی که با بستن گوشه‌ها، تجمع در مرکز زمین و پشت محوطه ۱۸ قدم، پوشش عمق دفاع، زدن توپ‌های بلند و البته یک دروازه‌بان خوب قابل پیاده‌شدن است.
حال نگاهی به سه تیم و سه مربی موفق در اجرای سیستم دفاع سه نفره داریم…
چلسی
چلسی با اندیشه‌های توماس توخل آلمانی، یکی از مهمترین الگوهای تیمی در ارائه دفاع ۳ نفره است. در ترکیب آبی‌های لندن، تیاگو سیلوا، آنتونی رودیگر و آندرس کریستیانسن سه بک میانی مقتدر تیم هستند که بسیار توانا و هماهنگ بازی می‌کنند و بهره‌گیری از یک دروازه‌بان کلاس جهانی نظیر ادوارد مندی که توان جمع کردن توپ‌های پشت سر آنها را دارد هم مزید بر علت شده تا کارایی این سیستم در چلسی بیشتر به چشم بیاید.
یک خط جلوتر از این سه دفاع میانی هم جورجینیوی ایتالیایی، نقش کلیدی در انتقال فاز دفاع به حمله دارد و در ضدحملات تیم حریف نیز او نفر اول مقابله با این تاکتیک سنتی مدل مورینیویی است. ریس جیمز در جناح راست و بن چیلول در چپ، دو بازیکن ممتاز چلسی در تاکتیک سه دفاع تیمی هستند که روی خط طولی، نقش پیستون- وینگر را به خوبی بازی می‌کنند. این سیستم نیاز به بازیکنان تکنیکی و خلاق در میانه زمین هم دارد.
انگولو کانته، کای هاورتز، میسون مونت، متئو کواچیچ و حکیم زیاش چنین نقشی را در تیم آقای آبراموویچ بازی می‌کنند. در نوک پیکان تیمی هم به بازیکن بزرگ و همه‌فن حریفی چون روملو لوکاکو نیاز هست تا این سیستم جواب بدهد. اگرچه او این روزها با توخل دچار مشکل شده و خیلی فیکس بازی نمی‌کند، اما نقش این مهاجم توانمند قابل مقایسه با نفرات جایگزینی چون تیمو ورنر و کریستین پولیشیچ نیست.
کونته
آنتونیو کونته در تیم جدیدش تاتنهام هم ابزارهای لازم برای پیاده کردن سیستم دفاع ۳ نفره را مثل دوران موفق حضور در اینترمیلان دارد. او در تیم سپیدپوش لندنی، از کریستین رومرو، داوینسون سانچز و اریک دایر به‌عنوان مدافعان میانی استفاده می‌کند که البته جوی رودون دفاع ۲۵ ساله ولزی هم در برخی بازی‌ها به کار گرفته می‌شود. نقش کلیدی جلوی این سه دفاع میانی برعهده یک هافبک مقتدر دانمارکی است: پی‌یر امیلی هویبرگ که قلب تاتنهامی‌هاست و بازی او در کنار تانگوی اندومبله فرانسوی، عامل برتری آنها در میانه زمین است.
در جناحین زمین هم دست کونته ایتالیایی باز است؛ امرسون رویال و سرخیو رگیلون انتخاب‌های اول این مربی در جناح راست و چپ هستند؛ دو بازیکنی که از بارسا و رئال آمدند و به عنوان دو پیستون و بال کناری، نقش مهمی در موفقیت تیم دارند. مت دوهرتی و بن دیویس هم ذخیره‌های قابل اتکای آنها هستند. کونته در تاتنهام کمتر به بازیسازهای فانتزی مثل لوسلسو و وینکس بازی می‌دهد و بیشتر به بازی در عمق با بهره‌گیری از توان و سرعت سون هیونگ مین کره‌ای و لوکاس مورای برزیلی علاقه دارد تا در باکس ۱۸قدم، یک گلزن حرفه‌ای با نام آشنای هری کین را صاحب موقعیت کنند و پیروز راهی رختکن شوند.
استقلال
داستان استقلال البته کمی متفاوت است. استفاده از سیستم سه دفاع برای اولین‌بار توسط بونژاک مجاری در این تیم پیاده شد و بعدها منصور پورحیدری و یوگنی سوکوموروخوف روس هم از این تاکتیک بهره بردند. شاید مدرن‌ترین مدافعی که در آن مقطع زمانی و در این سیستم جدید نزد آبی‌های پایتخت ظهور کرد، رضا حسن‌زاده بود که به‌راستی فراتر از فوتبال آسیا بازی می‌کرد و نقشی غیرقابل انکار در زنجیره دفاعی استقلالی‌ها داشت. جواد زرینچه و صادق ورمزیار هم پیستون‌های کارآمد این تیم در دو جناح راست و چپ بودند. در خط میانی هم چهره‌هایی چون مجید نامجومطلق، مهدی فنونی‌زاده، امیر قلعه‌نویی خودنمایی می‌کردند و خط حمله هم متکی به گلزنی عبدالصمد مرفاوی بود.
در گذر از آن دوران موفق، فرهاد مجیدی طی دو سال اخیر این سیستم را در استقلال احیا کرده و به نتایج مثبتی هم رسیده است؛ او امسال به ثبات دفاعی خود توجه ویژه‌ای داشته که راز موفقیت آبی‌ها تا نیم فصل لیگ برتر بوده است.سیاوش یزدانی مدافع محوری استقلال در قلب دفاع است که طرفین او محمدحسین مرادمند و محمد دانشگر بازی می‌کنند. هرگاه این سه دفاع میانی در زمین آماده باشند، گل زدن به استقلال بسیار سخت می‌شود. مجیدی به دو عارف خط دفاعی خود هم اعتماد کامل دارد تا آنها هم فرصت خودنمایی پیدا کنند. عارف غلامی که فصل قبل یک دفاع ممتاز بود و عارف آغاسی که امسال جای یکی از سه دفاع اصلی را پر می‌کند.
مجیدی با از دست دادن مسعود ریگی در پست هافبک دفاعی دچار مشکل شد و تا زبیر نیک‌نفس در تیم جا بیفتد و به بازی کنار مهدی‌پور انس بگیرد، کمی زمان برد. البته مربی محبوب آبی‌ها فکر می‌کرد که می‌تواند روی روزبه چشمی در این نقش حیاتی حساب کند؛ اما تاریخ نشان داده که اغلب بازیکنان دیپورتی از فوتبال امارات و قطر، بازگشت موفقی به تیم‌های قبلی خود ندارند و چشمی هم از این قاعده مستثنا نبود و نیست.
استقلال در جناحین زمین، ابزارهای لازم برای اجرای این سیستم مدرن را دارد. وریا غفوری و کوین یامگا در جناح راست و جعفر سلمانی در چپ که از ستاره‌های تیم هستند؛ اما مشکل مصدومیت کهنه کاپیتان باعث شده تا این سیستم در بعضی بازی‌ها به‌درستی پیاده نشود. البته مشکل اصلی استقلال مدل ۲۰۲۲ عدم وجود هافبک بازیساز یا همان پلی‌میکر است که در تیم مجیدی بسیار مشهود است. به همین سبب آبی‌ها بیشتر به بازی از کناره‌ها و سانتر بلند برای استفاده از قدرت سرزنی رودی ژستد و آرمان رمضانی متمایل شدند که راه‌های ساده‌ای برای مقابله با این تاکتیک وجود دارد.
بازی قابل انتقاد آرش رضاوند، سعید مهری، بابک مرادی و جوانی امیرعلی صادقی باعث شده تا میانه زمین استقلالی‌ها با کمبود مهره قابل اتکا همراه شود؛ به همین سبب مجیدی به رضا آذری روی آورده تا این بازیکن پس از آن مصدومیت‌های طولانی، گره‌گشای تیم در بازی در عمق شود. او مهدی مهدی‌پور را نیز یک خط جلوتر آورده تا بلکه این نقطه ضعف را پوشش دهد. امیرحسین حسین‌زاده هم در نقش هافبک هجومی پشت سر مهاجمان تیم عملکرد خوبی داشته است؛
درست برعکس امین قاسمی‌نژاد، محمدرضا آزادی و حتی ارسلان مطهری که بسیار کمتر از حد انتظار بوده‌اند؛ به‌خصوص قاسمی‌نژاد که با جار و جنجال صاحب پیراهن شماره ۱۰ آبی شد و با بازی‌های خود تقریباً همه را ناامید کرده است؛ حتی اگر اولین گل او در استقلال به معنای سه امتیاز بازی با مس رفسنجان باشد.فرهاد مجیدی با اضافه کردن یک هافبک دفاعی مطمئن، یک هافبک بازیساز و یک چپ‌پای تخصصی در نیم فصل دوم، استقلالی متفاوت را با سیستم مدرن ۲-۱-۴-۳ راهی میدان خواهد کرد؛ با این امید که این تیم بزرگ و پرطرفدار به‌دنبال ضعف مدیریت آدم‌های سابق خود، از پس شوک حذف از آسیا برآید و به افق آینده با امیدواری بیشتری بنگرد.
