بیزینس با تصویر علی دایی در فضای انافتی
روزنامه هفت صبح، نگین باقری| دیروز در توئیتر خبری منتشر شده بود که ادعا می‌کرد یک نقاشی دیجیتالی از علی دایی در NFT برای فروش واگذار و ۴ هزار دلار خریداری شده است. با پیگیری خبر مشخص شد بخش‌هایی از آن اگرچه صحت داشته اما همه آن کاملا صحیح نبوده. کاربری تصویری گرافیکی از این ستاره فوتبال ایران را در پلتفرم آنلاینی برای فروش در فضای بلاکچین معرفی کرده و روی آن اثر نه چهار هزار دلار، بلکه حدود ۴۰۰ هزار دلار قیمت گذاشته بود؛ اما این اثر حداقل تا این لحظه که فروخته نشده است. بیایید اول NFT را توضیح دهیم و بعد چند نکته از این موضوع را مرور کنیم تا دقیقا ببینیم چه اتفاقی افتاده است؟
NFT نوعی مالکیت اثر هنری است که در فضای بلاکچین، معامله می‌شود. این اثر هنری می‌تواند شامل عکس، طرح گرافیکی، قطعه موسیقی و … باشد. به NFT ، توکن (به فتح ک) هم می‌گویند. در فضای رمزارزها، توکن به آن دسته از ارزهای دیجیتال گفته می‌شود که بلاکچین مخصوص به خود را ندارند و از بلاکچین‌های به‌اصطلاح پلتفرمی برای ثبت تراکنش‌های خود استفاده می‌کنند. همه این‌ها را در ذهن داشته باشید تا مرحله بعد توضیح دهیم موقع خرید یک اثر هنری در این فضا چه اتفاقی می‌افتد.
چه چیزی در این بستر قابلیت خرید و فروش دارد؟ هر اثر هنری که فکرش را بکنید. الان شما می‌توانید یک تصویر دیجیتالی از هرچیزی در این فضا بگذارید و تصمیم بگیرید که آن را بفروشید؛ حالا اینکه کسی بخواهد آن را بخرد یا نه مسئله‌ای دیگر است.
آیا خریدار اثر در این پلتفرم، تبدیل به مالک آن خواهد شد؟ بله. اما نکته همین است که با وجود فروخته شدن مالکیت یک اثر به فردی دیگر، باز هم کاربران دیگر می‌توانند از آن آثار استفاده کنند. یعنی هیچ جایی برای شکایت خریدار حتی در کشورهای اروپایی که کپی‌رایت معنی دارد، نیست. مثلا افراد می‌توانند تصویر فروخته شده انافتی را در آواتار خود بگذارند یا به آهنگی که اینجا فروخته شده گوش دهند. با این حال همه آثار فروخته شده در انافتی، این قابلیت را ندارند. یعنی چه؟
امکان دسترسی به برخی از دیگر آثار خریداری شده در این پلتفرم وجود ندارد؛ مثلا تارانتینو اخیرا گفته بود که می‌خواهد بخش‌هایی دیده نشده از Pulp Fiction را آنجا به فروش برساند که مشخصا فقط خریدار می‌توانست آن را ببیند. ماجرا این بود که هفت فصل از فیلمنامه Pulp Fiction (داستان عامه‌پسند) بین روزهای ۱۷ تا ۳۱ ژانویه به حراج گذاشته شد و هر کدام از NFTها شامل یکی از صحنه‌های ۷ فصل فیلم و فایل صوتی تفسیر فیلم خود تارانتینو بودند.
دوباره به موضوع انافتی علی دایی برگردیم؛ نقاشی‌ای که از علی دایی حالا در NFT عرضه شده، ۱۰۰ اتر ارزش‌گذاری شده و هر اتر زمان نوشتن این گزارش سه هزار و ۲۴۲ دلار بوده است. این یعنی فروشنده آن را حدودا ۳۲۴ هزار دلار می‌فروشد. مثلا آخرین تصاویری که در این فضا از علی دایی فروخته شده، تصویری از او با لباس ورزشی سفید است و یک دهم اتر (تقریبا ۳۲۴ دلار) ارزش داشته. گران‌ترین تصویر علی دایی در اینجا چهار ماه پیش به ارزش ۱۵٫۵۵ اتر۵۰ هزار و ۶۰۰ دلار فروخته شده است.
دو ماه پیش هم تصویری از کریم باقری، عابدزاده و دایی به ارزش ۱۵ اتر یا حدود ۴۸ هزار دلار فروخته شد. همان زمان عکس دیگری از دایی و باقری با همین قیمت فروخته شده است. تصویر دیگر فروخته شده از او مربوط به هفته پیش بوده که عکسی دیجیتالی با پس‌زمینه صورتی است و ۱۶ هزار دلار قیمت داشته است.
نکته دیگر اینکه بستری که در آن این نقاشی دیجیتالی از دایی به فروش گذاشته شده، سایت OPENSEA بوده. این سایت اخیرا ایران را تحریم و حتی صفحات آرتیست‌های ایرانی را حذف کرد که با اعتراض‌های بی‌نتیجه زیادی روبه‌رو شد. با این حال همین الان هم تصاویر دیجیتالی دیگری از علی دایی وجود دارد که با قیمت‌های ارزان‌تری در سایت برای فروش عرضه شده‌اند.
مسئله دیگر قیمت این اثر است. اگر فضای انافتی را بشناسید، متوجه می‌شوید که چهارصد هزار دلار برای کالای دیجیتالی در انافتی، آنقدرها گران محسوب نمی‌شود. همین سال میلادی گذشته انافتی یا همان توکن یک اثر دیجیتالی به اسم «همه‌روز: ۵۰۰۰ روز اول» با قیمت ۶۹.۳ میلیون دلار فروخته شد.
گران نبودن این نقاشی دیجیتالی، آنقدر هم عجیب نیست؛ به خاطر اینکه این اثر حتی منحصر به‌فرد هم نبوده که ارزش زیادی داشته باشد؛ بلکه فقط یک تصویر ساده دیجیتالی از حضور این ستاره فوتبالی در مراسم افتتاحیه جام جهانی ۲۰۱۰ ژوهانسبورگ است که با کت و شلواری مشکی و کرواتی راه‌راه در آن حضور پیدا کرده بود.
از نمونه آثار گران‌قیمت دیگر که سال پیش فروخته شد باید به نسخه NFT اولین توئیت جک دورسی، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار توئیتر هم اشاره کرد که اولین توئیت ثبت‌شده در شبکه اجتماعی توئیتر را در مارس ۲۰۲۱ با قیمت خیره‌کننده ۲.۹ میلیون دلار به فروش رساند. نکته جالب اینکه سینا استوی، یک تاجر ایرانی خریدار این توئیت جک دورسی بود که بعدا بر اساس آنچه فعالیت کلاهبردارانه در صرافی کریپتولند گفته می‌شد، بازداشت شد.
این تصویر دیجیتالی علی دایی اولین و آخرین حضور ایرانیان در این زمینه نبوده؛ دی ماه ۱۴۰۰ علیرضا قربانی، خواننده و هنرمند ایرانی هم در صفحه اینستاگرامش از ثبت اولین اثر «انافتی» با عنوان «روزگار غریب» خبر داده بود. به‌غیر از این، کریم باقری، بازیکن سابق تیم ملی فوتبال ایران و باشگاه پرسپولیس هم بهمن ماه سال گذشته گفته بود قصد دارد یک مجموعه توکن (NFT) عرضه کند که حاوی لحظات ماندگار دوران حرفه‌ای او در تیم ملی و باشگاه پرسپولیس باشد. با این حال هنوز این آثار عرضه نشده ولی پیش‌بینی می‌شود که این تصاویر باید در این بسترهای ارز دیجیتال، ارزشی بسیار بیشتر از چهارصد هزار دلار داشته باشند.
