بورس بالاخره به کمک تولید میآید
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | شرکت همان شرکت است و سهام همان سهام؛ شاید برای شما هم این سوال به وجود آمده باشد که گران شدن سهام یک شرکت چطور میتواند به کمک تولید بیاید؟ خیلیها در بین مزیتهای مختلف بورس، به هدایت سرمایهها به سمت تولید اشاره میکنند ولی راستش را بخواهید این موضوع آنچنان در بازار بورس تهران صادق نیست.
شرکتها تنها زمانی از رشد بورس سود میبرند که خودشان سهامدار یک شرکت دیگر باشند و با خرید و فروش سهام بتوانند موقتا درآمدی برای خودشان کسب کنند. راه دیگر کسب درآمد شرکتها از بورس عرضه اولیه سهامشان است. فروش ۱۰ تا ۱۵درصد از سهام شرکت به عموم مردم میتواند حجم زیادی از سرمایه را وارد شرکت کند اما اینجا نقطه پایان درآمد شرکتها از رشد بورس به حساب میآید.
جدیدا دولت طرحی را تصویب و روانه مجلس کرده که میتواند شرکتهای بورسی را حسابی خوشحال کند. چراکه از این پس آنها هم از رشد قیمت سهامشان نفع میبرند. آنها میتوانند با افزایش سرمایه به روش صرف سهام، سهم جدید چاپ کنند و به قیمت روی تابلوی بورس بفروشند. سود حاصل از فروش سهام جدید به حساب شرکت میرود و میتواند سرمایه لازم برای توسعه شرکت را تامین کند.
*** مراحل افزایش سرمایه به روش صرف سهام
زمانی را تصور کنید که قیمت سهام یک شرکت به حدود ۱۰هزار تومان میرسد. این اتفاق در حالت عادی چندان تفاوتی برای شرکت ایجاد نمیکند و صرفا سهامداران آن هستند که از رشد ارزش سهامشان سود میکنند و با فروشش کلی پول به جیب میزنند. افزایش سرمایه به روش صرف سهام یکی از ابزارهایی است که شرکت میتواند با استفاده از آن برای توسعه خود یا اجرای پروژههای جدید درآمد کسب کند.
برای مثال اگر چنین شرکتی به یک میلیارد تومان سرمایه احتیاج داشته باشد، میتواند با انتشار ۱۰۰هزار برگه سهام جدید چنین سرمایهای را به دست آورد. او میتواند این برگههای جدید را در بازار بورس به قیمت روی تابلو یعنی ۱۰هزار تومان با تخفیف جزئی بفروشد. پیش از این شرکتها برای تامین مالی پروژههایشان از افزایش سرمایه به روش آورده استفاده میکردند. در این روش شرکت سهام جدید منتشر میکند اما این سهام با ارزش اسمی یعنی ۱۰۰تومان فروخته میشود.
سهامداران قبلی برای خرید سهام جدید به ارزش اسمی در اولویت قرار دارند. برای همین بعد از تصویب افزایش سرمایه به روش آورده نقدی، سهامی تحت عنوان حق تقدم به آنها تعلق میگیرد. آنها میتوانند سهام حق تقدم خود را به دیگران بفروشند یا با پرداخت ۱۰۰تومان به شرکت، آن را تبدیل به سهام جدید کنند. با این روش سهامداران قدیمی از اختلاف ۱۰۰تومان ارزش اسمی و قیمت روز تابلو سود میکنند و صرفا همان ۱۰۰تومان پرداخت شده به شرکت تعلق خواهد گرفت.
*** مزایای افزایش سرمایه به روش صرف سهام
علاوه بر اینکه شرکتها با استفاده از روش صرف سهام در افزایش سرمایه خود میتوانند از اختلاف قیمت سهام و ارزش اسمی آن سود ببرند، این روش مزایای دیگری هم برایشان خواهد داشت. برای مثال فرآیند افزایش سرمایه به روش صرف سهام خیلی سریعتر اتفاق خواهد افتاد و سرمایه مورد نیاز ظرف کمتر از دو ماه به حساب شرکت خواهد آمد. در حالی که اگر شرکت بخواهد از محل آورده نقدی سرمایه خود را افزایش دهد، باید چند ماه برای سهامدارانش فرصت استفاده از حق تقدم سهام در نظر بگیرد.
همچنین در روش صرف سهام تعداد خیلی کمتری سهام جدید منتشر میشود و این موضوع میتواند باعث حفظ ارزش سهام شرکت باشد. برای مثال اگر شرکت به یک میلیارد تومان سرمایه احتیاج داشته باشد و قیمت سهامش به ۱۰هزار تومان برسد، با روش صرف سهام تنها لازم است ۱۰۰هزار سهم جدید منتشر کند، درحالی که آورده نقدی نیاز به انتشار ۱۰میلیون سهم جدید دارد و قیمت سهام شرکت را به شدت کاهش خواهد داد.
*** معایب افزایش سرمایه به روش صرف سهام
سهامداران عموما دل خوشی از افزایش سرمایه به روش صرف سهام ندارند. نمونه آن را میتوان در اتفاقی که برای سهام شرکت شیشه دارویی رازی مشاهده کرد. این شرکت از موافقت سازمان بورس با مجوز افزایش سرمایه ۱۴درصدی به روش صرف سهام و سلب حق تقدم و مزایای آن خبر داد و بلافاصله در همان روز سهامداران سهام خود را به فروش گذاشتند و قیمت سهام کرازی با کاهش پنج درصدی روبهرو شد.
این شرکت یکی از اولین شرکتهایی است که میخواهد از روش صرف سهام برای افزایش سرمایه خود استفاده کند. سهامداران در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سود بیشتری میکنند. چراکه اختلاف قیمت تابلو و ارزش اسمی سهم در چنین شرایطی نصیب آنها میشود، اما در روش صرف سهام، چنین سودی به خود شرکت خواهد رسید و سودی عاید سهامداران نمیشود. چهبسا با انتشار سهام جدید، ارزش سهام آنها کمی کاهش پیدا میکند و ممکن است از این نظر متضرر شوند.
*** انواع مدلهای افزایش سرمایه شرکتها
شرکتها عموما به دو دلیل سراغ افزایش سرمایه میروند. دلیل اصلی میتواند تامین مالی پروژههای جدید یا توسعه شرکت و دلیل دوم خروج از ماده ۱۴۱ قانون تجارت باشد. اگر زیان شرکتها به نصف سرمایه ثبت شدهشان برسد آنها مشمول این ماده میشوند و برای خروج از آن یا باید زیانشان را کنترل کنند، یا سرمایه ثبت شده خود را افزایش دهند که عموما از روش دوم استفاده میکنند.
افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی داراییها، به درد خروج از شمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت میخورد. در این روش شرکتها ارزش داراییهایشان مثل زمین، ملک، کارخانه و… را بهروز میکنند تا ارزش اسمی سهامشان افزایش پیدا کند. در این روش هیچ پول جدیدی به شرکت تزریق نمیشود و صرفا صورتهای مالی تغییر میکنند.
افزایش سرمایه از محل سود انباشته بهترین نوع افزایش سرمایه برای سهامداران به حساب میآید. شرکت در این روش سودی که طی سالها کسب کرده را برای افزایش سرمایه استفاده میکند. در این روش سهامداران سهام جایزه خواهند گرفت و خود شرکت میتواند از سودی که باید بین سهامداران تقسیم میشد، برای توسعه خود استفاده کند. افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و همچنین صرف سهام نهایتا با انتشار سهام جدید و فروش آن انجام میشود و تفاوتشان در قیمت فروش این سهام است.