به دنبال یک قطره واکسن آسترازنکا
روزنامه هفت صبح | این روزها جست‌و‌جوی یک دز آسترازنکا دغدغه مشترک افرادی شده که تزریق دز سوم خودشان را مشروط به پیدا کردن این واکسن کرده‌اند. در حالی‌که تنها حدود ۱۶درصد از افراد واجد شرایط، دز سوم خود را تزریق کرده‌اند، از روز شنبه خبر نایاب شدن آسترازنکا هم شایعات عوارض مرگبار این واکسن را قوت بخشید.
شایعاتی که باعث شد وزارت بهداشت برخلاف بیانیه ماه پیش، برای منصرف کردن افراد از این واکسن تلاش کند. ماجرا آنقدر متناقض به‌نظر می‌رسید که حتی یکی از اعضای تیم روابط عمومی سازمان نظام پزشکی در اینستاگرام خود نوشته بود که وزارت بهداشت به دلیل ناتوانی در تامین این واکسن خبر مرگبار بودن آن را منتشر کرده است. این شایعه اولین‌بار بود که در شبکه‌های مجازی دست به دست می‌شد ولی دست آخر روز گذشته با پیگیری خبرنگاران تکذیب شد.
خبر مرگبار بودن آسترازنکا از کجا شروع شد؟
یک: خبر مرگبار بودن آسترازنکا در ایران اولین‌بار از خراسان رضوی منتشر شد. ماجرا ابتدا از سمت شبکه‌های مجازی و از زبان فردی به‌نام یعقوب مظفری، مدیر شبکه بهداشت و درمان چناران اعلام شد که می‌گفت که دخترش را بر اثر تزریق آسترازنکا از دست داده است. همچنین شایعات دیگری هم مبنی بر مرگ چند جوان بر اثر سکته مغزی و آبمولی قلب در اصفهان بابت آسترازنکا نقل می‌شد؛ با این‌حال هیچ‌کدام از این خبرها تا زمانی‌که خبرنگار روزنامه همشهری سراغ وزارت بهداشت رفت، از سوی وزارتخانه تایید و رد نشد.
دو: رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار روز شنبه گفت که واکسن آسترازنکا عارضه‌های نادری دارد که باعث لخته شدن خون در عروق حیاتی بدن مانند مغز و قلب می‌شود، ولی این خبر جدیدی نبود که ایران تازه به آن دست پیدا کرده باشد. از همان روزهای اول عوارضی برای آسترازنکا، مانند واکسن‌های دیگر ثبت شده بود. محمد مهدی گویا هم همین را گفته که اگر حالا عارضه‌ای بیش از حد مورد انتظار رخ داد، آن‌وقت کمیته کشوری درباره آن تصمیم‌گیری خواهد گرفت. ولی با این حال تاکید کرد که به‌خاطر احتمال لخته شدن خون، «افراد در سنین باروری از این واکسن استفاده نکنند.» اما وزارت بهداشت تا چه اندازه با ما در این‌باره صادق است؟
سه: رویه پیش گرفته شده این وزارتخانه تا امروز نسبت به آسترازنکا کمی متناقض بوده. زمانی که شایعه مرگبار بودن این واکسن می‌پیچد، توضیح می‌دهد که عارضه داشتن واکسن‌ها طبیعی است و «از ۱۱۵ میلیون دز کمتر از ۱۰ پرونده عارضه این واکسن تشکیل شده است.» اما از سوی دیگر در مقابل افزایش تقاضا برای آن، نامه می‌دهد که افراد زیر ۵۰سال و باردار از این واکسن استفاده نکنند. از طرف دیگر این توضیحات با نامه‌ای که هجدهم دی‌ماه معاون بهداشت وزارتخانه صادر کرد و به دانشگاه‌های علوم پزشکی فرستاد، فرق دارد.
آن زمان وزارتخانه اتفاقا توصیه کرده بود افرادی که در نوبت اول و دوم واکسن آسترازنکا تزریق کرده‌اند، در نوبت سوم می‌توانند به‌جای واکسن آسترازنکا، پاستوکووک‌پلاس بزنند. حتی نوشته بود که تزریق‌کنندگان واکسن اسپوتنیک V در نوبت اول (تحت عنوان اسپوتنیک لایت) هم بهتر است آسترازنکا تزریق کنند. این‌بار ولی به یک‌باره تکلیف دیگری برای این دارو مشخص کرده‌اند که به احتمال زیاد به محدود بودن سبد این وزارتخانه از آسترازنکا برمی‌گردد. آن‌هم در حالی‌که همین تازگی این سبد از آسترازنکا برای شهروندان ایرانی و تبعه‌های افغانستانی پر شده است.
چهار: یکی از دلایل مقاومت وزارت بهداشت برای تزریق این واکسن اتفاقا به همین محموله آخر واکسن آسترازنکا برمی‌گردد که گویا برخلاف محموله‌های قبلی هنوز به دست سازمان غذا و دارو نرسیده و در وزارتخانه ثبت نشده است. دکتر گویا پیش از این‌هم گفته بود با وجود در اختیار داشتن محموله واکسن آسترازنکا، سازمان غذا و دارو هنوز مجوز استفاده از این محموله را به مراکز تزریق نداده است. وی گفت: اکنون واکسن آسترازنکا در اختیار ما قرار دارد اما هنوز مدارک و مستندات آن به سازمان غذا و دارو تحویل داده نشده است.
گویا اظهار داشت: به محض اینکه مدارک و مستندات تحویل سازمان غذا و دارو شود و آنها تایید کنند، اجازه توزیع واکسن داده خواهد شد تا در اختیار هموطنان قرار گیرد. این در حالی است که قبلا این تعلل برای محموله‌هایی که از یونان، ژاپن و اسپانیا وارد شده بود پیش نیامد. محموله‌ای که حالا باید در مراکز توزیع شود شامل دو میلیون و ۲۰۴ هزار دز آسترازنکایی است که از چهارشنبه هنوز به مرحله توزیع نرسیده. این واکسن‌ها اهدایی اسپانیا بوده و البته که به اتباع افغانستانی اهدا شده.
اما مراکز با باز کردن ویال‌های آنها، برای جلوگیری از هدر رفتن آن هم که شده احتمالا به ایرانیان هم تزریق خواهد شد. اما چرا حتی هدایای اتباع افغانستان، به ایرانیان که هیچ، حتی به خودشان هم برای دز سوم تزریق نشده؟ این سوالی است که وزارت بهداشت احتمالا باید در روزهای آینده برای آن جوابی داشته باشد که آیا واقعا آسترازنکا عارضه‌ای داشته یا اینکه کمبود این برند خاص عامل اصلی تشویق این وزارتخانه برای منصرف کردن مردم بوده؟ سوالی که اگر جوابی به آن داده نشود، بعید است بتواند تعداد تزریق‌کننده‌های دز سوم را از این میزان بالاتر برد.
حالا با این همه شرط و شروط و اما و اگر چرا مردم به‌دنبال آسترازنکا می‌گردند؟ توصیه‌های سازمان جهانی وزارت بهداشت احتمالا اصلی‌ترین دلیلی بوده که آنها را به سمت این واکسن کشانده است. سازمان بهداشت جهانی از ابتدای همه‌گیر شدن دز سوم توصیه کرده بود که آنهایی که دز اول و دوم خود را سینوفارم زده‌اند، در دز سوم آسترازنکا تزریق کنند. بعد از آن این توصیه از زبان پزشکان دیگر هم تکرار شد.
همانطور که بالاتر هم در بیانیه اول وزارت بهداشت آمده بود، خود این وزارتخانه هم مبنا را بر این گذاشته بود که سینوفارمی‌ها برای دز سوم، به‌دنبال آسترازنکا باشند.
این ماجرا یک دلیل دیگر هم دارد. سینوفارم هنوز از سوی برخی از کشورها مورد تایید نیست و شهروندان برای سفرهای خارجی که حتی ممکن است در آینده داشته باشند، ترجیح می‌دهند چیزی تزریق کنند که شک کمتری به آن وجود داشته باشد. به‌خاطر همین هم شنیده شده که در بسیاری از مراکز تزریق واکسن اگر با خود بلیت ببرید یا به نحوی ثابت کنید سفر خارجی در برنامه‌هایتان دارید، می‌توانید آسترازنکا دریافت کنید.
