بهترین دانشگاه ایران کجاست؟
روزنامه هفت صبح | روز چهارشنبه آخرین رتبه‌بندی موسسه معتبر یو.اس.نیوز از برترین دانشگاه‌های جهان اعلام شد که بر اساس آن دانشگاه تهران برترین دانشگاه ایران، پنجاه‌وهشتمین دانشگاه آسیا و سیصدوهشتادوهفتمین دانشگاه معتبر جهان در سال ۲۰۲۱ است.
در این لیست ۳۶ دانشگاه ایرانی دیگر هم قرار داشتند که به آنها نمره و رتبه‌های جهانی داده شده است. جالب اینکه در این ارزیابی دانشگاه شریف و صنعتی امیرکبیر به رتبه‌های ششم و هفتم از بین دانشگاه‌های ایرانی رسیده‌اند و دانشگاه‌های نوشیروانی بابل و صنعتی اصفهان از آن دو جلوه بین‌المللی بهتری داشته‌اند.
از آنجایی که به زودی ظرفیت‌های اپلای دانشگاه‌ها برای سال آینده باز می‌شود، موسسه‌های معتبر رتبه‌بندی هم مثل هر سال دست به کار شده‌اند تا براساس معیارهای مختلف فهرستی از دانشگاه‌های معتبر معرفی کنند. اخیرا هم به غیر از موسسه یو.اس نیوز، نظام رتبه‌بندی کیو اس نتایج خودش را منتشر کرده است.
در بررسی‌های کیو اس، دانشگاه صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، تهران، علم و صنعت و شیراز جزو پنج دانشگاه برتر کشورمان بوده‌اند. همزمان یک رتبه‌بندی معتبر دیگری هم به نام تایمز، دانشگاه‌های جهان را برای سال ۲۰۲۱ بررسی کرده و از بین‌دانشگاه‌های ایرانی برترین‌ها را معرفی کرده که سه جایگاه اول آن به دانشگاه علوم پزشکی کردستان، نوشیروانی بابل و صنعتی شریف تعلق داشته است.
حالا شاید گیج شوید و با خودتان بگویید که پس بهترین دانشگاه ایران کدام است؟ دلیل نتایج متفاوت این سه بررسی به معیارهایشان برمی‌گردد. مثلا یو.اس نیوز در این ارزیابی دانشگاه‌ها را براساس تحقیقات علمی و شهرتشان بررسی و مقایسه کرده اما در رتبه‌بندی کیو اس معیارهای دیگری هم مثل پژوهش، آموزش، استخدام و وجهه بین‌المللی اضافه شده است.
در رتبه‌بندی آخر(تایمز) علاوه بر اینها درآمد صنعتی هم مورد توجه قرار گرفته که شامل مشاوره و خلاقیت‌های جدید به حوزه صنعت می‌شود. در گزارش زیر نگاهی به رتبه‌های دانشگاه‌های متفاوت انداخته‌ایم تا ببینیم هر دانشگاه چه جایگاهی نسبت به دیگری دارد و درنهایت بالاخره کدام دانشگاه بهترین دانشگاه ایران است؟
*** دانشگاه آزاد در جایگاه دوم نظام رتبه‌بندی یو.اس
همانطور که گفتیم دانشگاه تهران اول لیست رتبه‌بندی‌های یو.اس نشسته است. بر اساس این رتبه‌بندی کل مجموعه دانشگاه آزاد و علوم‌پزشکی تهران در جایگاه‌های دوم و سوم کشور قرار گرفته‌اند. جا گرفتن دانشگاه آزاد در رتبه دوم احتمالا مدیون شاخه‌های زیاد آن در سراسر کشور است. بعد از آن دانشگاه اصفهان و دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل قرار دارند.
همانطور که گفتیم که دانشگاه شریف و سپس صنعتی امیرکبیر هم در این رتبه‌بندی به جایگاه ششم و هفتم رسیده است. رتبه‌هایش هشتم تا دهم هم به ترتیب متعلق به دانشگاه‌های علوم‌پزشکی مشهد، تربیت مدرس و دانشگاه تبریز بوده است. بقیه رتبه‌بندی‌ها را هم می‌توانید از جدول بررسی کنید. در آخر این لیست هم اسم دانشگاه‌های بین‌المللی امام خمینی، علوم پزشکی مازندران، صنعتی شاهرود، صنعتی شیراز و ارومیه در جایگاه‌های سی‌ودوم تا سی‌وششم به چشم می‌آید.
*** دانشگاه‌های ایران از نگاه نظام رتبه‌بندی تایمز در سال آینده
به غیر از دو رتبه‌بندی بالا، اخیرا رتبه‌بندی دیگری هم اعلام شده است که تفاوت مهم آن ارتباط دانشگاه با دنیای صنعت است. یعنی به غیر از آموزش، پژوهش، استناد علمی و وجهه علمی، به درآمد صنعتی دانشگاه هم توجه کرده است.
در این نظام رتبه‌بندی ۴۷ دانشگاه ایرانی هم راه یافته‌اند که با در نظر گرفتن همه این معیارها، دانشگاه علوم پزشکی کردستان در رتبه ۳۰۱ و نوشیروانی بابل ۵۰ پله پایین‌تر از آن نشسته؛ آن هم در حالی که شریف در جایگاه ۴۰۱ قرار داشته است. دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت، کاشان و تهران هم در ادامه این رتبه‌بندی قرار دارند.
البته اگر قرار باشد فقط درآمدزایی دانشگاه‌ها را با هم مقایسه کنیم، هیچ دانشگاهی به پای شریف، شهید چمران، علم و صنعت، صنعتی اصفهان و امیرکبیر نمی‌رسد.از این نظر امتیاز اکثر دانشگاه‌ها زیر ۶۰ است اما این پنج دانشگاه امتیاز بالای ۹۰ را کسب کرده‌اند. امتیاز شریف و شهید چمران هم ۱۰۰ بوده است. اگر فقط بعد آموزشی را در نظر بگیریم، دانشگاه تهران در جایگاه برتری قرار دارد. در این معیار نسبت دانش‌آموختگان دکترا به اعضای هیات علمی، دانشجویان کارشناسی به دکترا و نسبت درآمد دانشگاه به اعضای هیات علمی سنجیده می‌شود.
اگر هم معیارمان فقط پژوهش باشد دانشگاه صنعتی شریف در جایگاه اول قرار دارد. این یعنی شهرت تحقیقاتی و سرانه مقالات چاپ شده دانشگاه شریف در پایگاه داده اسکوپوس بالاتر از بقیه بوده و دانشگاه شریف نسبت به دیگر دانشگاه‌ها درآمد سرانه بیشتری از این راه به دست آورده است. ویژگی برتر نظام رتبه‌بندی تایمز این است که تعداد پژوهش‌ها فقط در آن اهمیت ندارد.
بلکه مهم این است که چقدر به مقالات تولید شده این دانشگاه ارجاع می‌شود و برای ارزیابی آن یک دوره پنج ساله را در نظر گرفته‌اند. از این نظر استنادهای علمی، دانشگاه نوشیروانی بابل در رتبه اول نشسته و از نظر وجهه بین‌المللی، دانشگاه تبریز به جایگاه اول رسیده است. این معیار یعنی نسبت دانشجویان و اعضای هیات علمی خارجی به داخلی چقدر است و در دانشگاه چه تعداد مقاله با همکاری دانشگاه‌های بین‌المللی نوشته شده.
البته تایمز دانشگاه‌ها را هم از نظر توازن جنسیتی، تعداد کارمند به دانشجو، تعداد دانشجوهای بین‌المللی و جزئیات دیگر را هم بررسی کرده که برای دانستن هر کدام بهتر است وارد سایت آن شوید. مثلا دانشگاه شیراز برابرترین دانشگاه بین دانشجویان زن و مرد از نظر تعداد است.
*** حالا بهترین دانشگاه ایران کجاست؟
خب جواب شما اینجاست؛ نمی‌توان گفت که کدام دانشگاه بهتر است. بستگی دارد که با چه عینکی به دانشگاه‌های کشور نگاه کنید. نکته قابل توجه این گزارش‌ها این است که هر تصوری که درباره دانشگاه‌های برتر کشور داشتید دور بریزید و دوباره درباره آن فکر کنید. مثلا از نظر بسیاری از معیارها، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل دانشگاه بهتری در مقایسه با شریف و امیرکبیر است اما از نظر آموزشی، دانشگاه‌های صنعتی شهر تهران وضعیت بهتری در مقایسه با آن دارند.
با این حال از یاد نبریم که نوشیروانی بابل در رتبه‌بندی تایمز به جایگاه دوم رسیده اما نمره آن به طور خاص از نظر ارجاع‌های علمی بالاتر از بقیه دانشگاه‌ها بوده است. البته در سال ۲۰۲۰ هم دانشگاه صنعتی نوشیروانی باز توانسته بود به خصوص در رشته‌های شیمی، فیزیک و شیمی، ریاضیات و آمار، مهندسی عمران، علوم رایانه، مهندسی مکانیک، برق عملکرد بهتری نسبت به دانشگاه‌های دیگر از خود نشان دهد.
این دانشگاه در رتبه‌بندی یو.اس نیوز هم جایگاه پنجم را داشته اما باز هم قوی‌تر از ستاره‌هایی مانند صنعتی شریف یا امیرکبیر جلوه کرده است. بنابراین شاید نتوانیم بگوییم بهترین دانشگاه کجاست، اما راحت می‌شود گفت که کدام دانشگاه بهتر از بقیه از نظر معیارهای علمی ارتقا پیدا کرده است.
*** رتبه دانشگاه‌های جهانی
حالا اگر کنجکاو هستید که دانشگاه‌های جهان در چه وضعیتی هستند باید بگوییم که بر اساس معیار یو.اس نیوز بیشتر دانشگاه‌های برتر در آمریکا و کانادا قرار داشته‌اند. دانشگاه‌های برتر این لیست به ترتیب رتبه‌های برتر شامل هاروارد، موسسه تکنولوژی ماساچوست، دانشگاه استنفورد و دانشگاه تورنتو و کلمبیا می‌شود.
یو.اس نیوز نقشه‌ای از ۵۰ دانشگاه برتر سال آینده ترسیم کرده که در آن ۲۹ دانشگاه در آمریکای شمالی، ۱۳ دانشگاه در اروپا، چهار دانشگاه در آسیا و یک دانشگاه در استرالیا قرار داشته است. بر اساس معیار رتبه‌بندی تایمز دانشگاه‌های برتر جهان به ترتیب شامل آکسفورد، استنفورد، هاروارد، کالیفرنیا، موسسه فناوری ماساچوست می‌شود.
افرادی که دنبال مهاجرت تحصیلی هستند و خیلی هم نمی‌خواهند از وطن دور شوند می‌توانند نگاهی هم به لیست دانشگاه‌های برتر آسیا از نظر رتبه‌بندی یو.اس بیندازند. دو دانشگاه در سنگاپور و یکی در چین هم جزو این لیست ۵۰ دانشگاه برتر قرار گرفته‌اند. البته امسال دانشگاه شاه عبدالعزیز عربستان هم وارد این لیست ۵۰ دانشگاه برتر شده است که سال پیش وجود نداشت.
