بسته‌های حمایتی دولت روی کفه ترازو
روزنامه هفت صبح،احمدرضا نجفی | گزارشی پر از عدد و رقم که نشان می‌دهد سه طرح حمایتی دولت چقدر در تامین هزینه محصولات خوراکی خانواده تاثیرگذار است. وام یک‌میلیونی برای ۲۳میلیون خانواده، اعتبار خرید یک تا دو‌میلیونی برای چهار‌میلیون خانواده و چهار مرحله یارانه ۲۰۰ تا ۶۰۰هزار تومانی برای یک‌میلیون خانواده، سه طرح دولت برای حمایت از خانواده‌ها در روزهای مبارزه با ویروس کرونا است.
دو مورد اول که مربوط به اختصاص اعتبار خرید به سرپرستان خانوار است، در اصل وام‌هایی هستند که بازپرداخت آنها از محل یارانه نقدی انجام می‌شوند و می‌توان آنها را به عنوان دریافت یکجای دو سال یارانه نام برد. خانواده پنج‌نفره یا بیشتر که مشمول هر سه طرح دولت باشد، در مجموع پنج‌میلیون و ۴۰۰هزار تومان کمک مالی دریافت خواهد کرد.
این بالاترین رقم حمایت به حساب می‌آید. در این گزارش هزینه‌های معمول یک خانواده برای خرید محصولات غذایی را بررسی کرده‌ایم که نشان می‌دهد خانواده‌ها در ماه حداقل ۲۴۰هزار تومان برای خرید محصولات غذایی به ازای هر عضو خانوار هزینه می‌کنند. موردی که نشان می‌دهد، بسته‌های حمایتی دولت برای خانواده‌های پنج‌نفره‌ای که مشمول هر سه طرح باشند، نهایتا به اندازه چهارماه و نیم هزینه مواد خوراکی از طرف دولت حمایت می‌شوند.
*** همه بسته‌های حمایتی دولت برای دوران قرنطینه خانگی
دولت تا اینجای کار از بسته‌های مختلفی برای حمایت از وضعیت اقتصادی در روزهای شیوع ویروس کرونا رونمایی کرده است. بخشی از این حمایت‌ها مربوط به کسب‌وکارها است که از جمله آنها می‌توان به اعتبار ۷۵هزار میلیارد تومانی برای اعطای تسهیلات به کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از کرونا و تعویق اقساط بانکی و … اشاره کرد.
در کنار این موارد، سه‌بسته حمایتی تا اینجای کار به تصویب دولت رسیده که این سه بسته به صورت نقدی و اعتباری در اختیار خانواده‌ها قرار خواهد گرفت. وام یک‌میلیونی به همه خانواده‌های یارانه‌بگیر، وام یک یا دو‌میلیونی به خانواده‌های بدون درآمد و یارانه ۲۰۰ تا ۶۰۰هزار تومانی برای یک‌میلیون خانواده از اقشار آسیب‌پذیر، سه بسته حمایتی دولت برای روزهای قرنطینه خانگی هستند.
*** جزئیات وام یک‌میلیونی برای ۲۳میلیون خانواده
مهمترین طرح دولت، اعطای وام یک‌میلیون تومانی برای ۲۳میلیون خانواده یارانه‌بگیر است که جمعیت آنها به حدود ۷۸میلیون نفر می‌رسد و اغلب خانواده‌ها را شامل می‌شود. در این طرح قرار است بعد از ثبت‌نام از متقاضیان توسط وزارت رفاه، وام یک‌میلیونی همراه با یارانه نقدی ماه بعد یعنی ساعت ۲۴ روز بیستم اردیبهشت‌ماه به حساب سرپرستان خانوار واریز شود.
توجه داشته باشید که با وجود اعلام برخی منابع از ثبت‌نام این طرح در سایت هدفمندی یارانه‌‌ها، فعلا هیچ سایت و سامانه‌ای برای ثبت‌نام معرفی نشده است. این اعتبار خرید یک‌میلیونی با نرخ سود ۱۲درصد به متقاضیان پرداخت می‌شود. بازپرداخت آن دوساله است و بعد از تنفس چهارماهه آغاز خواهد شد.
این وام بدون نیاز به ضامن پرداخت می‌شود و بازپرداخت آن از محل یارانه نقدی خواهد بود. طوری که خانواده‌ها نیاز به پرداخت مبلغ اضافه نیستند و اقساط این وام به‌صورت خودکار از یارانه ماهانه خانواده کسر می‌شود. وام یک‌میلیونی دولت برای خانواده‌های یارانه‌بگیر قابل برداشت نیست و اینطور که پیداست این وام تحت عنوان اعتبار خرید به خانواده‌های متقاضی تعلق می‌گیرد که با آن می‌توانند از فروشگاه‌ها خرید کنند.
*** جزئیات وام یک یا دو‌میلیونی برای چهار‌میلیون خانواده
یکی از طرح‌های هیات وزیران شامل پرداخت وام یک تا دو‌میلیونی برای اقشار آسیب‌پذیر است. آنطور که در مصوبه دولت آمده، خانواده‌هایی که درآمد ثابت ندارند مشمول این طرح هستند. رانندگان تاکسی، اتوبوس، مینی‌بوس و کرایه‌های بین شهری، دستفروشان و کارگران فصلی روزمزد به عنوان خانواده‌های مشمول وام یک یا دو‌میلیونی معرفی شده‌اند. تعداد این خانواده‌ها چهار‌میلیون تعیین شده که تقریبا ۱۶درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند.
خانوارهای تک‌نفره در این طرح وام یک‌میلیونی دریافت می‌کنند و خانواده‌های دونفره و بیشتر می‌توانند از وام دو‌میلیونی استفاده کنند. این افراد بعد از ثبت‌نام توسط وزارت رفاه شناسایی خواهند شد. برای این طرح هم هنوز سایت یا سامانه‌ای برای متقاضیان معرفی نشده است. وام یک یا دو‌میلیونی قرار است در قالب اعتبار خرید به مشمولان پرداخت شود. به این معنا که این وام قابل برداشت نیست و صرفا برای خرید از فروشگاه‌ها در حساب سرپرستان خانوار شارژ می‌شود.
برای دریافت این طرح نیازی به مراجعه به بانک نیست و بانک واریزکننده یارانه صرفا با اخذ تعهد الکترونیکی این اعتبار خرید را در اختیار خانواده‌های مشمول قرار می‌دهد. بازپرداخت این وام دوساله با دوره تنفس سه‌ماهه است و از محل یارانه نقدی خانواده پرداخت می‌شود. نرخ سود این وام ۱۲درصد اعلام شده اما بر اساس مصوبه دولت هشت‌درصد از این رقم برعهده سازمان برنامه و بودجه است و متقاضیان صرفا چهاردرصد سود این وام را به بانک‌ها پرداخت خواهند کرد.
مبلغ اقساط در این طرح برای وام‌های یک‌میلیونی به اندازه یارانه نقدی یک نفر و برای وام‌های دو‌میلیونی به اندازه یارانه نقدی دو نفر محاسبه می‌شود و نیازی به پرداخت مبالغ اضافه برای اقساط این وام نیست. همچنین در صورت قطع شدن یارانه خانواده، ادامه بازپرداخت با تعهد دولت خواهد بود. در این طرح کسانی که در کارنامه مالی‌شان چک برگشتی یا بدهی معوق دارند هم می‌توانند وام یک یا دو‌میلیونی را دریافت کنند.
*** جزئیات یارانه ۲۰۰ تا ۶۰۰هزار تومانی برای یک‌میلیون خانواده
اولین طرح دولت برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر در مواجهه با ویروس کرونا، پرداخت یارانه ۲۰۰ تا ۶۰۰هزار تومانی به یک‌میلیون خانواده بود. این یک‌میلیون خانواده که جمعیتی سه‌میلیون نفری را تشکیل می‌دهند، براساس بعد خانوار یارانه دریافت می‌کنند. مبلغ این یارانه برای خانوارهای یک‌نفره ۲۰۰هزار تومان، دونفره ۳۰۰هزار تومان، سه‌نفره ۴۰۰هزار تومان، چهارنفره ۵۰۰هزار تومان و پنج‌نفره و بیشتر ۶۰۰هزار تومان تعیین شده است. یارانه اقشار آسیب‌پذیر در چهارمرحله واریز می‌شود.
مرحله اول این طرح در هفته پایانی اسفندماه واریز شد و قرار است در سه‌ماه فروردین، اردیبهشت و خرداد، سه مرحله دیگر از این یارانه به حساب سرپرستان خانواده‌های مشمول واریز شود. شناسایی مشمولان این طرح توسط بانک اطلاعات رفاه ایرانیان انجام شده و آنطور که سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده، این کمک‌ها به افرادی پرداخت می‌شود که مطلقا فاقد هرگونه درآمد مستمری باشند.
بنابراین مددجویان کمیته امداد و بهزیستی و نیز بازنشستگان و مستمری‌بگیران مشمول دریافت این کمک‌ها نیستند و این یارانه به کسانی که حقوق ثابت دارند و مقرری دریافتی به حسابشان واریز می‌شود، تعلق نخواهد گرفت. با توجه به اینکه این یارانه در چهار مرحله واریز می‌شود، می‌توان گفت دولت در مجموع به خانوارهای یک‌نفره ۸۰۰هزار تومان، دونفره یک‌میلیون و ۲۰۰هزار تومان، سه‌نفره یک‌میلیون و ۶۰۰هزار تومان، چهارنفره دو‌میلیون تومان و پنج‌نفره و بیشتر دو‌میلیون و ۴۰۰هزار تومان پرداخت می‌کند.
*** هزینه‌های خوراکی یک خانواده در ماه چقدر است؟
آخرین اطلاعات از سرانه مصرف مواد خوراکی مربوط به بودجه خانوار بانک مرکزی است که بر اساس آن میزان مواد غذایی که هر خانواده مصرف می‌کند، اعلام شده است. آخرین اطلاعات از وضعیت خانواده‌ها نشان می‌دهد در ایران هر خانواده به طور میانگین ۳٫۳نفر جمعیت دارد و بیشترین فراوانی به ترتیب مربوط به خانواده‌های چهارنفره و سه‌نفره است. بر اساس اطلاعات بانک مرکزی یک خانواده ایرانی در سال حدود ۱۰۶کیلوگرم برنج مصرف می‌کند. با این حساب مصرف ماهانه برنج هر خانواده تقریبا ۸٫۸کیلوگرم محاسبه می‌شود.
با توجه به میانگین قیمت ۲۳هزار تومانی برنج که توسط مرکز آمار اعلام شده، می‌توان گفت هر خانواده در ماه حدود ۲۰۵هزار تومان برای خرید برنج کنار می‌گذرد. هزینه ماهانه خرید گوشت بیشتر است. هر خانواده ایرانی در سال ۳۷کیلوگرم و در ماه ۳٫۱کیلوگرم گوشت قرمز مصرف می‌کند. میانگین قیمت گوشت در حال حاضر حدود ۷۸هزار تومان است و این یعنی بودجه لازم برای خرید گوشت قرمز یک ماه خانواده حدود ۲۴۳هزار تومان خواهد بود.
بررسی بودجه خانوار نشان می‌دهد، هر خانواده در ماه حدود ۷٫۵کیلوگرم مرغ مصرف می‌کند که با توجه به میانگین قیمت ۱۲هزار و ۶۰۰تومانی آن، تقریبا ۹۴هزار تومان برای خانواده خرج دارد. سرانه مصرف شیر در خانواده‌های ایرانی سالانه ۱۲۶لیتر و در ماه حدود ۱۰٫۵لیتر است. میانگین قیمت شیر پاستوریزه توسط مرکز آمار شش‌هزار و ۱۰۰تومان اعلام شده و این یعنی بودجه لازم برای خرید شیر در ماه حدود ۶۴هزار تومان است.
از دیگر محصولات لبنی در سبد ماهانه خانواده می‌توان به ماهانه ۷٫۲کیلوگرم ماست و دوکیلوگرم پنیر اشاره کرد. با توجه به قیمت هفت‌هزار و ۷۰۰تومانی هر کیلوگرم ماست و ۲۱هزار و ۸۰۰تومانی هر کیلوگرم پنیر، می‌توان گفت خانواده‌ها در ماه حدود ۵۵هزار تومان برای خرید ماست و ۴۴هزار تومان برای خرید پنیر هزینه می‌کنند. سهم تخم‌مرغ از بودجه ماهانه مواد خوراکی تقریبا ۳۲هزار تومان است. هر خانواده در ماه حدود سه‌کیلوگرم تخم‌مرغ با میانگین قیمت ۱۰هزار و ۶۰۰تومان مصرف می‌کند.
سرانه مصرف روغن خانواده‌ها در ماه حدود ۲٫۸لیتر است که با توجه به قیمت ۹هزار و ۶۰۰تومانی آن، تقریبا ۲۶هزار تومان برای خانواده خرج دارد. بر اساس آخرین اطلاعات بانک مرکزی خانواده‌های ایرانی در ماه ۱٫۳کیلوگرم قند و ۷۰۰گرم شکر مصرف می‌کنند. قیمت هر کیلوگرم آنها به ترتیب هفت‌هزار و ۵۰۰ و شش‌هزار تومان است که نشان می‌دهد سهم قند و شکر از بودجه ماهانه خانواده به ترتیب ۹ و چهارهزار تومان است.
مرکز آمار می‌گوید، میانگین قیمت چای خارجی در بازار به کیلویی ۱۱۶هزار تومان رسیده و با توجه به اینکه هر خانواده ایرانی در ماه ۳۰۰گرم چای مصرف می‌کند، هزینه خرید چای در سبد خانواده تقریبا ۲۹هزار تومان است. مجموع این ارقام نشان می‌دهد یک خانواده با میانگین بعد ۳٫۳نفر در ماه رقمی حدود ۸۰۶هزار تومان برای خرید مواد خوراکی اصلی هزینه می‌کند. بر این اساس هزینه لازم برای خرید مواد خوراکی ماهانه هر نفر در خانواده حداقل ۲۴۴هزار تومان محاسبه می‌شود.
