برندگان و بازندگان کرونا
روزنامه هفت صبح، آرش پورابراهیمی| آن وینبلد در کتاب مگاتک شرح میدهد که فناوریهای تازه باعث میشوند که موج تازهای در جهان کسب و کار شکل بگیرد و زمانی که این موج به ساحل برسد شرکتها و کسبوکارهایی را با خود به ساحل میرساند و همچنین شرکتهایی که با موجهای پیشین به ساحل رسیده بودند را از ساحل میشوید. شاید بتوان این مثال را برای تاثیر شیوع ویروس کرونا هم به کار برد.
برخی کسب و کارها احتمالا اکنون دغدغهای جز تداوم حیات ندارند و این در حالی است که برخی کسب و کارها نمیدانند که با جهش ناگهانی تقاضا چه کنند. برای مثال سینماها از یک سو کاملا فعالیت خود را متوقف کردهاند و در سوی دیگر مدیر یکی از تولیدکنندههای فرآوردههای لبنی در ایران اخیرا در شبکههای اجتماعی نوشته بود که تقاضای پنیر پیتزای شرکت به رقم بی سابقهای در تاریخ شرکت رسیده است.
در واقع هنگامی تاثیر بحران به گونهای است که اگر برای مثال بگوییم فعالیت اقتصادی در کشور ۵۰درصد کاهش یافته، به این معنی نیست که همه فعالیتهای افتی ۵۰درصدی را تجربه کردهاند بلکه مثلا نیمی از کسب و کارها با صفر درصد ظرفیت و نیمی دیگر با صددرصد ظرفیت مشغول به کارند. اما کدام شرکتها در سوی پیروز قرار خواهند گرفت؟
در کوتاه مدت، پاسخ تقریبا روشن شده است. کسبوکارهایی که تجارت الکترونیک را جدیتر گرفته بودند حالا وضعیت بهتری دارند. اینکه ساخته اخیر آقای حاتمی کیا به جای سینماها برای نخستین بار توسط یکی از سامانههای پخش ویدئو در فضای مجازی منتشر میشود رویدادی نمادین از وضعیت تازه است.
راهکارهایی که از تماسهایی فیزیکی میکاهند هم هرچند تا دیروز چندان مهم به نظر نمیرسیدند اما حالا با افزایش تقاضا مواجه شدهاند. برای مثال تقاضا برای استفاده از دستگاه کارتخوان از راه دور در کشورهایی مانند آمریکا افزایش یافته است. صنایع مربوط به بخش بهداشت و درمان هم امروز احتمالا همانقدر وضعیت بهتری دارند که جایگاه کارکنان بخش درمانی در افکار عمومی بهبود یافته است.
بررسیهای مجله اکونومیست نشان میدهد در میان صنایع مختلف در بازارهای مالی جهانی، سهام شرکتهای مربوط به بخش بهداشت و درمان عملکرد بهتری داشته و بعد از آن شرکتهای بخش فناوری بهترین عملکرد را داشتهاند. در سوی دیگر دادههای مصرفکنندگان آمریکایی نشان میدهد که بخش پوشاک به شدت ضربه خورده است اما بدترین عملکرد به شرکتهای بخش انرژی مربوط میشود.
ضربه ای که به بخش انرژی وارد شده به حدی شدید بوده که حتی تلاشهای سیاسی رئیسجمهور آمریکا برای افزایش قیمت نفت هم به نتیجه پایداری ختم نشد.اما این ها برای کوتاه مدت است. تصویر بلندمدت چندان روشن نیست. وقتی به سختی میتوان گفت که سرنوشت مهار ویروس کرونا به کجا خواهد رسید، درباره اثرات بلندمدت شوک تازه هم حرف زیادی نمیتوان زد. مصرفکنندگان دوباره چه زمانی با دل خوش پا به سالن سینما خواهند گذاشت، در رستوران کنار یکدیگر مینشینند یا با خیال راحت خرید میکنند؟