بررسی نتیجه فعالیت بازارگردان‌ها در بورس
روزنامه هفت صبح، گروه بازار| شرکتهای بورسی از نیمه مهرماه امسال ملزم شده‌اند با معرفی بازارگردان جلوی تشکیل صف فروش را بگیرند و از نمادها حمایت کنند. تا اینجای کار از حدود ۶۰۰نماد حاضر در بورس و فرابورس، حدود ۲۰۰نماد حداقل با یک صندوق قرارداد بازارگردانی امضا کرده‌اند. با این وجود بررسی نتیجه فعالیت بازارگردان‌ها در بورس چندان مطلوب به نظر نمی‌رسد. حداقل در گروه‌های پالایشگاه‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها، دارویی‌ها و بانکی‌ها که اینطور بوده.
در این گزارش بازدهی نمادهای دارای بازارگردان در ۱۰گروه برتر بورسی نسبت به ۱۲مهرماه بررسی شده است. نتیجه نشان می‌دهد حداقل در شش گروه نه‌تنها بازارگردان‌ها نتوانستند از سهام شرکت‌ها حمایت کنند، بلکه این نمادها ضرر بیشتری نسبت به نمادهای بدون بازارگردان نصیب سهامدارانشان کرده‌اند.
شاید این موضوع به‌خاطر تلاش ناکام آنها برای جلوگیری از تشکیل صف فروش باشد. بازارگردان‌ها برای این کار شروع به خرید سهام در قیمت‌های پایین می‌کنند و باعث می‌شوند پس از افزایش حجم معاملات، قیمت پایانی سهام بیشتر کاهش پیدا کند. درحالی‌که در دیگر نمادهای بدون بازارگردان با پایین بودن حجم معاملات قیمت پایانی سهام تغییری نمی‌کند. برخی اعتقاد دارند بازارگردان‌ها وظیفه‌ای برای حمایت از سهام شرکت‌ها ندارند و برای بالا بردن نقدشونگی سهام فعالیت می‌کنند.
به این معنا که صرفا از تشکیل صف جلوگیری خواهند کرد. فهرست نمادهای دارای بازارگردان و جزئیات فعالیت آنها در سایت شرکت بورس تهران به نشانی tse.ir و شرکت فرابورس ایران به نشانی ifb.ir قابل مشاهده است. در این گزارش از اطلاعات سایت رهاورد ۳۶۵ برای محاسبه بازدهی نمادهای دارای بازارگردان استفاده شده است.
* یک: کانه‌های فلزی؛ ۹٫۲درصد بازدهی بیشتر
بازارگردان‌های گروه کانه‌های فلزی بهترین عملکرد را در بین گروه‌های مختلف داشته‌اند. تا اینجای کار از بین نمادهای این گروه که عموما نام آنها با حرف کاف شروع می‌شود، نمادهای تاصیکو، کبافق، کچاد، کگل، کروی، کطبس، ومعادن و کفرا بازارگردان معرفی کرده‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهند از ۱۲مهرماه که معرفی بازارگردان توسط شرکتهای بورسی اجباری شد، این نمادها به طور میانگین بازدهی منفی ۱۵٫۷درصدی را ثبت کرده‌اند. شاید فکر کنید این مورد نشان از عملکرد بد نمادهای دارای بازارگردان باشد، اما وقتی آن را با بازدهی کل گروه؛ یعنی منفی ۲۴٫۹درصد مقایسه کنیم، می‌بینیم نمادهای دارای بازارگردان در گروه کانه‌های فلزی ۹٫۲درصد عملکرد بهتری داشته‌اند.
* دو: فلزات اساسی؛ ۵٫۹درصد بازدهی بیشتر
گروه فلزات اساسی از زمانی که معرفی بازارگردان توسط شرکتهای بورسی اجباری شده، به طور میانگین بازدهی منفی ۲۵٫۷درصدی را تجربه کرده‌اند. این یعنی سهامداران شرکتهای فلزی به طور میانگین در یک‌ماه‌ونیم گذشته حدود یک‌چهارم سرمایه خود را از دست داده‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهند میانگین بازدهی نمادهای فلزی دارای بازارگردان در همین مدت منفی ۱۹٫۸درصد بوده و این یعنی نمادهای دارای بازارگردان با اینکه بازدهی منفی داشته‌اند، اما در بازاری که همه نمادها منفی هستند، شرایط بهتری نسبت به نمادهای بدون بازارگردان داشته‌اند و توانستهاند ۵٫۹درصد سرمایه سهامداران را حفظ کنند. در این گروه نمادهای فملی، کاوه، فولاژ، فاسمین، فباهنر، فرآور، فسرب، فلوله، فمراد و فنورد بازارگردان دارند.
* سه: خودرو و ساخت قطعات؛ ۲٫۲درصد بازدهی بیشتر
۲۳نماد در گروه خودروسازی و ساخت قطعات تا اینجای کار صندوق بازارگردان معرفی کرده‌اند. البته از آنجایی که در این گروه خیلی از شرکت‌ها زیرمجموعه یکدیگر هستند، یک صندوق ثابت بازارگردانی تعداد زیادی از نمادها را برعهده گرفته. برای مثال صندوق امید لوتوس پارسان بازارگردانی شرکتهای زیرمجموعه ایران‌خودرو و صندوق سهم آشنا یکم بازارگردانی نمادهای زیرمجموعه سایپا را برعهده گرفته است.
نمادهای این گروه از ۱۲مهرماه تا حالا به طور میانگین شش‌دهم درصد بازدهی منفی را در کارنامه‌شان ثبت کرده‌اند، اما اگر صرفا نمادهای دارای بازارگردان را در نظر بگیریم، می‌بینیم این نمادها بازدهی بهتر و مثبت ۱٫۶درصدی داشته‌اند. از جمله نمادهای دارای بازارگردان در این گروه می‌توان به خودرو، خساپا، خگستر، خپارس، ختور، خزامیا، خریخت و خبهمن اشاره کرد.
* چهار: محصولات شیمیایی؛ ۱٫۶درصد بازدهی بیشتر
گروه محصولات شیمیایی از ۱۲مهر همزمان با الزام معرفی بازارگردان توسط شرکت‌ها حدود ۲۰٫۶درصد بازدهی منفی را در کارنامه خود ثبت کرده‌اند. آن دسته از نمادهای گروه شیمیایی که بازارگردان دارند، تفاوت چندانی با دیگر نمادهای گروه ندارند و صرفا توانستهاند ۱٫۶درصد سرمایه سهامداران را حفظ کنند.
میانگین بازدهی نمادهای دارای بازارگردان در گروه محصولات شیمیایی در همین دوره ۱۹درصد بوده است. از جمله نمادهایی که بازارگردان معرفی کرده‌اند می‌توان به پترول، فارس، نوری، تاپیکو، وپترو، پاکشو، شیران، شوینده، شلعاب، شکربن، شفن، شدوص و شخارک اشاره کرد. صندوق صباگستر نفت و گاز تامین بازارگردانی نمادهای تاپیکو و زیرمجموعه آن را برعهده دارد و صندوق خلیج فارس بازارگردانی نمادهای زیرمجموعه هلدینگ خلیج فارس را انجام می‌دهد.
* پنج: بیمه‌ها؛ ۱٫۹درصد بازدهی کمتر
شرکتهای بیمه البرز، آسیا، پارسیان، دانا، ما و ملت در گروه بیمه‌ها و صندوق‌های بازنشستگی دارای بازارگردان هستند. هرکدام از آنها بازارگردان‌های متفاوتی دارند و اینطور که پیداست این بازارگردان‌ها چندان نتوانسته‌اند نمره قابل‌قبولی در روزهای ریزش بازار بگیرند. در یک ماه گذشته میانگین بازدهی نمادهای گروه بیمه منفی ۱٫۶درصد بوده.
اما نمادهای دارای بازارگردان در این گروه بازدهی بدتری از خود به‌جا گذاشته و ۳٫۵درصد ضرر کرده‌اند. این مورد نشان می‌دهد بازارگردان‌های نمادهای بیمه‌ای نتوانسته‌اند حمایت چندانی از آنها داشته باشند. صندوق خبرگان نفت بازارگردانی نمادهای البرز و ما را برعهده دارد و صندوق پاداش پشتیبان سرمایه در نماد آسیا، صندوق امید لوتوس پارسیان در نماد پارسیان، صندوق اکسیر سودا در نماد دانا و صندوق ارزش‌آفرین در نماد ملت نقش بازارگردان را ایفا می‌کنند.
* شش: محصولات غذایی؛ ۴٫۶درصد بازدهی کمتر
نمادهای گروه غذایی از ۱۲مهرماه تا حالا به طور میانگین ۳٫۵درصد ارزش خود را از دست داده‌اند. در این گروه شرایط نمادهایی که بازارگردان ندارند به طرز عجیبی بهتر است، چراکه نمادهای غذایی دارای بازارگردان در همین دوره به طور میانگین بازدهی منفی ۸٫۱درصدی را در کارنامه خود ثبت کرده‌اند.
این یعنی بازارگردان نه‌تنها کمکی به حمایت از سهام شرکت‌ها نکرده، بلکه به طور میانگین ۴٫۶درصد بیشتر به سهامداران ضرر رسانده است. در گروه محصولات غذایی ۱۲نماد از جمله غگل، غاذر، غپینو، غنوش، غزر، غاذر، غشاذر، غشان، غشصفا، غشهد، غمارگ، غمهرا و وبشهر بازارگردان دارند. اغلب این نمادها پیش از الزام معرفی بازارگردان توسط سازمان بورس به سراغ امضای قرارداد بازارگردانی با صندوق‌ها رفته‌اند.
* هفت: بانک‌ها و موسسات اعتباری؛ ۶٫۲درصد بازدهی کمتر
در یک‌ماه‌ونیم گذشته وضعیت گروه بانکی در بورس چندان مساعد نبوده. از زمانی که معرفی بازارگردان در بورس اجباری شده؛ یعنی ۱۲مهرماه، بازدهی گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری منفی ۱۳٫۱درصد بوده است. نمادهایی که بازارگردان معرفی کرده‌اند، شرایط بدتری نسبت به دیگر نمادهای بانکی دارند، طوری که ضرر و زیان در این نمادها حدود ۶٫۲درصد بیشتر بوده.
بازدهی آنها نسبت به ۱۲مهرماه به منفی ۱۹٫۳درصد می‌رسد. این یعنی کسانی که در نمادهای بانکی دارای بازارگردان سرمایه‌گذاری کرده‌اند در پنج هفته یک‌پنجم سرمایه‌شان را از دست داده‌اند. از جمله نمادهای دارای بازارگردان در گروه بانکی می‌توان به وبصادر، وبملت، وتجارت، وپارس، وپاسار، وخاور، وسینا و ونوین اشاره کرد.
* هشت: محصولات دارویی؛ ۹درصد بازدهی کمتر
۲۶نماد دارویی قرارداد بازارگردانی امضا کرده‌اند. از جمله آنها می‌توان به نمادهای برکت، تیپیکو، دزهراوی، دسبحان، دالبر، دارو و دجابر و … اشاره کرد. هرچند، پیش‌بینی می‌شد با وجود بازارگردان‌ها شرایط بورس بهتر شود، اما بررسی وضعیت نمادهای گروه دارویی نشان می‌دهد آنهایی که بازارگردان دارند، اتفاقا شرایط بدتری را تجربه می‌کنند.
طوری که میانگین بازدهی کل نمادها در گروه دارویی، از زمانی که معرفی بازارگردان الزامی شده منفی ۸٫۲درصد بوده و نمادهایی که بازارگردان دارند به طور میانگین ۱۷٫۲درصد به سهامدارانشان ضرر رسانده‌اند؛ موردی که نشان می‌دهد حضور بازارگردان در این گروه نه‌تنها کمکی به جلوگیری از ریزش قیمت سهام دارویی نکرده، بلکه باعث افزایش ۹درصدی ضرر سهامداران شده است.
* ۹: شرکتهای سرمایه‌گذاری؛ ۹٫۶درصد بازدهی کمتر
بازارگردان‌های گروه شرکتهای سرمایه‌گذاری عملکرد مطلوبی برای جلوگیری از ریزش قیمت سهام از خود نشان نداده‌اند. در این گروه ۱۳نماد با صندوق‌های مختلف قرارداد بازارگردانی امضا کرده‌اند که از جمله این نمادها می‌توان به وخارزم، وبیمه، وتوصا، ونیکی، وصنعت، وامید، وبوعلی، وسپه، وسکاب و … اشاره کرد.
بررسی‌ها نشان می‌دهند نمادهای دارای بازارگردان در گروه شرکتهای سرمایه‌گذاری ۹٫۶درصد بیشتر از باقی نمادها به سهامدارانشان ضرر رسانده‌اند، طوری که از ۱۲مهرماه همزمان با الزامی شدن معرفی بازارگردان توسط شرکتهای بورسی، بازدهی این نمادها به منفی ۲۶٫۹درصد می‌رسد. این یعنی سهامداران شرکتهای سرمایه‌گذاری دارای بازارگردان در پنج هفته گذشته بیش از یک‌چهارم سرمایه خود را از دست داده‌اند. این در حالی است که میانگین بازدهی سهام شرکتهای سرمایه‌گذاری در همین مدت ۱۷٫۳درصد بوده است.
* ۱۰: فرآورده‌های نفتی؛ ۱۴٫۷درصد بازدهی کمتر
گروه فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای در یک ماه گذشته بیشترین بازدهی منفی را در کارنامه خود ثبت کرده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهند شاخص این گروه از ۱۲مهرماه حدود ۲۰٫۷درصد کاهش داشته و این یعنی سهامداران این گروه در این مدت یک‌پنجم سرمایه‌شان را از دست داده‌اند.
اغلب نمادهای بزرگ فرآورده‌های نفتی یا همان پالایشگاه‌ها برای جلوگیری از ریزش قیمت سهامشان به سراغ صندوق‌های بازارگردانی رفته‌اند. از جمله آنها می‌توان به شپنا، شبندر، شتران، شنفت، ونفت و شسپا اشاره کرد. با این وجود بازارگردان‌ها نه‌تنها نتوانستند جلوی ریزش قیمت سهام را بگیرند، بلکه شاهد بازدهی منفی ۳۵٫۴درصدی در نمادهای دارای بازارگردان هستیم. به عبارتی سهامداران این نمادها حدود ۱۵درصد بیشتر از دیگر نمادهای گروه فرآورده‌های نفتی ضرر کرده‌اند.
