بحران تراشه این بار در خودروسازی ایران!
روزنامه هفت صبح، سیدمحمدرضا دادگستر | این روزها حتی اکثر خودروهای ارزان و اقتصادی بازار هم می‌توانند در کاتالوگ‌شان این ادعا را داشته باشند که به سیستم مولتی‌مدیا و صفحه نمایشگری مجهزند که اندازه آن با بالا رفتن تیپ خودرو بیشتر می‌شود. در خودروهای گران‌قیمت‌تر (البته نه در ایران!) این سیستم‌ها به اندروید اتو و اپل کارپلی هم مجهزند اما برای تولیدشان نیاز به تراشه نیمه‌رسانا در قالب قطعه‌ای کوچک به نام «دیسپلی درایور» است؛ قطعه‌ای که وظیفه دارد دستور ابتدایی برای روشن کردن صفحه نمایش را بدهد و در بیشتر ابزارهای دیجیتال کاربرد دارد؛ از مانیتور و گوشی گرفته تا جی‌پی‌اس و صد البته سیستم سرگرمی و اطلاع‌رسانی خودرو.
موج کمبود تراشه در صنعت خودروی جهانی در روزهای اخیر به ایران هم رسیده و یکی از خودروسازان به دلیل همین امر نتوانسته تولید ۱۰۰ دستگاه از یکی از مدل‌هایش را تکمیل کند و آنها هم به خیل خودروهای ناقص انبار خودروسازان که تبدیل به پدیده‌ای رایج در صنعت خودروی ایران شده پیوسته‌اند.شیوع ویروس کرونا و درنوردیدن جهان از بهار ۲۰۲۰ باعث شد تا تقاضا برای لپ‌تاپ، تلفن همراه و رایانه افزایش پیدا کند. این حجم از تقاضا در حالی به بازار شوک وارد می‌کرد که ظرفیت تولید شرکت‌های مطرحی همچون کوالکام، تی‌اس‌ام‌سی و اپلاید متریالز ثابت باقی مانده و حتی بعضاً به دلیل قرنطینه‌ها کاهش هم پیدا کرده بود.
همچنین آمریکا هوآوی چین را تحت تحریم قرار داده بود که این غول صنعت فناوری به سمت انبار کردن هرچه بیشتر تراشه‌ها برود. در سال ۲۰۲۰ هوآوی ۳۸۰ میلیارد دلار برای خرید انواعی از تراشه‌ها هزینه کرده که تقریباً یک پنجم کل واردات چین در سال ۲۰۲۰ به حساب می‌آید! تولید هر نوع تراشه نیمه‌هادی به فرآیندی پیچیده نیاز دارد که حداقل ۹۰ روز زمان می‌برد و حتی اگر دولت آمریکا برای احداث کارخانه‌های تراشه در آریزونا و تگزاس حداقل سرمایه لازم یعنی ۲۰ میلیارد دلار را در قالب یارانه تامین کند باز هم نمی‌توان امیدوار بود که محصولات آنها تا پیش از ۲۰۲۳ وارد بازار شود.
تاثیر کمبود تراشه در صنعت خودرو اما طوفانی است. برای اولین بار از آوریل ۲۰۲۰ روند تولید خودرو در چین کاهشی بود و در ماه مه ۲۰۲۱ نسبت به مه ۲۰۲۰ سه درصد افت را ثبت کرده اما شرکت‌های آمریکایی و اروپایی ماه‌هاست که با این مشکل درگیرند. در زمستان سال گذشته جنرال موتورز و فولکس‌واگن با کاهش ۲۰درصدی تولید مواجه شده‌اند که به معنی از دست رفتن ۶۱ میلیارد دلار فروش در بازار خودروی جهانی است.
فورد اعلام کرده که به دلیل کمبود ریزتراشه درآمدش در سه‌ماهه دوم ۲۰۲۱ به نصف می‌رسد؛ مزدا از کاهش ۱۰۰ هزار دستگاهی تولید در سال جاری میلادی خبر داده و نیسان هم اعلام کرده به زودی سه کارخانه خود در مکزیک را به دلیل کمبود تراشه به صورت موقت تعطیل خواهد کرد.بازار خودروی ایران هم از این سو که آپشن سیستم مولتی‌مدیا در حال تسری به بخش اعظم خودروهای بازار است و هم از آن سو که دسترسی‌اش به تراشه‌ها به دلیل تحریم‌ها سخت‌تر است، دچار وضعیتی حاد در این زمینه شده که حداقل تا میانه سال ۱۴۰۱ خودروسازان را درگیر خود می‌کند.
این بحران در صورتی که تولید جهانی تراشه، به خصوص توسط شرکت‌های آسیایی که تامین تراشه از آنها راحت‌تر از شرکت‌های آمریکایی است، می‌تواند پدیده خودروهای ناقص در انبار خودروسازان را تشدید ببخشد یا بدتر از آن خودروسازان را به سمت تامین تراشه‌های تقلبی یا با کیفیت نازل سوق دهد که کیفیت آپشن‌های خودروهای ایرانی را از چیزی که هستند بدتر می‌کند.
با توجه به آنکه شرکت‌های تامین‌کننده این قطعات به سمت افزایش قیمت و دریافت کل هزینه قطعات پیش از تحویل آنها و هنگام ثبت سفارش رفته‌اند، احتمال افزایش شدید قیمت خودرو تا پایان سال به این دلیل نیز بالاست که بیشترین تاثیرش را در بازار خودروهای مونتاژی ۵۰۰ میلیون تومان به بالا خواهد گذاشت.
