بازدهی سه برابری زمین‌های خاکی در بورس
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | بزرگترین شرکت‌های بورس را پتروشیمی‌ها تشکیل می‌دهند. شرکت‌هایی که روزانه بیشترین تاثیر را در شاخص کل دارند. از نمونه آنها می‌توان به پتروشیمی فارس، نوری، زاگرس و شازند و… اشاره کرد که احتمالا نام آنها به گوشتان آشنا باشد. بررسی شاخص صنعت شیمیایی نشان می‌دهد در یک‌سال گذشته شرکت‌های حاضر در این گروه به‌طور میانگین بازدهی ۲۹۰درصدی نصیب سهامدارانشان کرده و سرمایه آنها را حدود چهاربرابر کرده‌اند.
در میان رشد چشمگیر قیمت سهام شرکت‌های این گروه، نظرمان به چند نماد جلب شد که در کنار رشد کلی بازار بورس، قیمت سهامشان در یک‌سال گذشته تقریبا سه‌برابر شده است. درحالی که خارج از بورس کمتر اسم آنها را می‌شنویم. بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر دست‌کم شش‌شرکت پتروشیمی در بازار پایه فرابورس فعال هستند که هیچ وجود خارجی ندارند. صرفا برگه‌های کاغذی هستند که در بازار دست به دست می‌شوند و رشد قیمت تخیلی را تجربه کرده‌اند.
*** سهام شرکت‌های کاغذی چطور در بورس معامله می‌شود؟
هفت طرح پتروشیمی که نه ساخته شده‌اند و نه قرار است ساخته شوند و سال‌ها است که بلاتکلیف مانده‌اند، درحال حاضر سهامشان در بورس معامله می‌شود و حتی بازدهی خیره‌کننده‌ای دارند. قضیه از این قرار است که سال‌ها پیش تامین مالی پروژه احداث شرکت‌های پتروشیمی در بازار بورس انجام شد. سهم شرکت‌هایی که قرار بود ساخته شوند، پیش پیش در بازار بورس فروخته شد تا سرمایه لازم برای احداث این طرح‌ها جمع‌آوری شود.
حالا سال‌ها از تامین مالی این شرکت‌ها می‌گذرد و طرح‌های احداث پتروشیمی به کلی متوقف شده‌اند و به خاطر غیراصولی بودن این طرح‌ها، کلا قرار نیست پتروشیمی با این اسامی تاسیس شود. حالا چیزی جز برگه‌های کاغذی سهام از آنها باقی نمانده. البته همین برگه‌ها آنقدری در بازار بورس بازدهی داشته‌اند که احتمالا با راه‌اندازی پتروشیمی هم نمی‌شد پول سرمایه‌گذارها را سه برابر کرد. با توجه به اینکه این هفت پروژه احداث پتروشیمی در حال حاضر متوقف شده‌اند و پیشرفت قابل توجهی ندارد، سوال اینجاست که چرا جلوی معاملات سهام این شرکت‌ها در بورس گرفته نمی‌شود؟
*** داستان عجیب هفت طرح زمین‌مانده پتروشیمی
چهارطرح پتروشیمی جهرم، داراب، فسا و ممسنی که با همین نمادها در بورس معامله می‌شوند، در سال ۸۶ تصویب شدند. کلنگ پتروشیمی جهرم بعد از دوسال یعنی سال ۸۸ به زمین خورد و قرار بود طی مدت چهارسال یعنی سال ۹۲ به بهره‌برداری برسد. آماری که سال ۹۵ توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی منتشر شده نشان می‌دهد تا این سال تنها ۱۱درصد این طرح پیشرفت داشته است. گفته می‌شود در سال ۹۷ به کلی پیشرفت فیزیکی این پروژه متوقف شده و هنوز این پتروشیمی به بهره‌برداری نرسیده است.
در حالی که سهام این شرکت در بازار پایه فرابورس طی یک سال گذشته بازدهی چشمگیری داشته. بررسی سابقه قیمت این نماد نشان می‌دهد، از دی‌ماه ۹۸ تا اوایل اسفندماه، قیمت سهام این شرکت از حدود ۱۰۰تومان به ۳۲۹تومان رسیده و در عرض دوماه سرمایه سهامداران شرکتی که هنوز به بهره‌برداری نرسیده، بیش از سه‌برابر شده است. پتروشیمی جهرم تنها نمونه‌ای از آنها است. نماد داراب در مدت یک‌سال گذشته ۱۴۰درصد و نماد فسا حدود ۲۲۰درصد بازدهی داشته و سرمایه سهامدارانش را ۳٫۲برابر کرده است.
نکته عجیب اینجاست که سهام نماد داراب در آخرین روز معاملاتی یعنی چهارشنبه، صف خرید داشته و همچنان به رشد غیرواقعی خود ادامه می‌دهد. طرح پتروشیمی ممسنی یکی دیگر از طرح‌های مربوط به استان فارس است. ۱۳سال است که یک زمین خاکی با حصارهای فلزی چشم انتظار بهره‌برداری از این شرکت پتروشیمی است. کلنگ آن سال ۸۶ به زمین خورده و قرار بود در سال ۹۰ به بهره‌برداری برسد اما تا اینجای کار هنوز پیشرفت قابل توجهی در این پروژه به چشم نمی‌خورد. در طرف مقابل سهام آن در بورس روز به روز در حال رشد است.
نماد ممسنی در بازار پایه فرابورس نسبت به اردیبهشت‌ماه سال گذشته ۲۵۵درصد بازدهی داشته و قیمت سهام آن ۳٫۵برابر شده است. پتروشیمی کازرون، تنها طرح در بین پنج پتروشیمی استان فارس است که تا حدودی پیشرفت داشته اما این پتروشیمی هم همچنان فعالیت خود را آغاز نکرده است. طوری که در سال مالی ۹۷ هیچ سودی به سهامداران پرداخت نشد. از آنجایی که این شرکت هنوز فعال نشده بود، سودآوری به همراه نداشته و بنابراین، سود نقدی عاید سهامداران نشد. با وجود اینکه پتروشیمی کازرون همچنان غیرفعال است و به مرحله بهره‌برداری نرسیده، سهام آن با نماد کازرو در بازار فرابورس طی یک‌سال اخیر بازدهی ۲۲۰درصدی داشته است.
در همین چندهفته گذشته با هجوم سرمایه‌های جدید به بورس، قیمت سهام این طرح متوقف‌شده، از ۶۴۰تومان به ۷۷۰تومان رسیده است. پتروشیمی‌های کاغذی محدود به استان فارس نیستند. از جمله دیگر طرح‌های زمین‌مانده که در بازار بورس رشد غیرواقعی دارند، می‌توان به پتروشیمی گلستان با نماد شستان و پتروشیمی دهدشت با همین نماد در استان کهگیلویه و بویراحمد اشاره کرد. سهام پتروشیمی نیمه‌کاره گلستان طی یک‌سال گذشته در بورس ۳۲۰درصد بازدهی داشته و قیمت آن به شکل عجیبی چهاربرابر شده است.
آخرین خبرها از پتروشیمی دهدشت نشان می‌دهد، تابستان سال گذشته یعنی بعد از گذشت ۱۱سال از کلنگ‌زنی این طرح، تازه مراحل احداث ساختمان‌های غیرصنعتی این پروژه آغاز شده است. با این حال سهام این طرح که هنوز به بهره‌برداری نرسیده و حتی سود آن منفی سه‌ریال به ازای هر سهم است، طی یک‌سال گذشته ۳٫۴برابر شده و از حدود ۲۰۰تومان به ۷۰۰تومان فعلی رسیده است.
*** بازار پایه فرابورس؛ خطرناک‌ترین انتخاب برای تازه‌واردها
طرح‌های پتروشیمی جهرم، داراب، فسا، ممسنی، کازرون، گلستان و دهدشت در بازار پایه فرابورس تنها نیستند. می‌توان با بررسی‌های دقیق‌تر نمونه‌های دیگری از رشد غیرواقعی قیمت سهام در این بازار پیدا کرد. همین مورد بازار پایه را برای سهامداران خطرناک کرده است.
از دور که نگاه کنید، ممکن است از تعجب خشکتان بزند. قیمت سهامشان در بازه‌های کوتاه‌مدتی در حد یکی‌دوماه، سه‌برابر می‌شود و هر سهامداری را وسوسه می‌کند تا سراغ سرمایه‌گذاری در این بازار برود، درحالی‌که چنین کاری مشابه راه‌رفتن در زمین پر از مین است. شرکت‌هایی که عملا به بهره‌برداری نرسیده‌اند و همچنان سهامشان در بازار فرابورس معامله می‌شود.
