بازخوانی ۱۰اتفاق جنجالی تلویزیون در رمضان ۱۴۰۱
روزنامه هفت صبح، احمد رنجبر | دومین بازه طلایی تلویزیون در سال ۱۴۰۱ رو به پایان است. در رمضان هم مثل نوروز سریال‌ها چنگی به دل نزدند و فقط معدودی از برنامه‌ها مثل «عصر جدید» موفق بودند. یک اشتراک دیگر هم میان این دو مناسبت وجود دارد و آن غلبه حاشیه بر متن است. در رمضان امسال تا دل‌تان بخواهد اتفاق جنجالی وجود داشت. ۱۰ مورد از آنها در گزارش امروز هفت صبح بازخوانی شده است اما باز هم می‌توان به موارد دیگری اشاره کرد.
بارزترین آنها شایعه تغییر مدیران شبکه‌ها است تا جایی که نام گزینه‌ها نیز رسانه‌ای شده. آیا به‌زودی شاهد پوست اندازی مدیریتی در شبکه‌های سیما خواهیم بود؟ پخش سرود «بر طبل شادانه بکوب» توسط شبکه استان مرکزی بعد از اینکه آلومینیوم اراک پرسپولیس را شکست داد هم از اتفاقات عجیب و پر سر و صدای ماه بود. جمله خداداد عزیزی روی آنتن زنده « نکنه شب بخوابم صبح رأی منم مثل کروبی بره؟» و گزارش‌های خاص جواد خیابانی هم بخشی از حاشیه‌های ماه را شکل می‌دهند.
اتفاق تلخ ماه درگذشت شهلا ناظریان، داوود امیری، مهرداد عشقیان و نادر طالب‌زاده است. شبکه خانگی هم چند حاشیه داشت؛ از جمله شائبه سانسور «از کرخه تا راین» ، دلجویی همکاران علی مشهدی بعد از حواشی «جوکر» از او و بازگرداندن دیالوگ حذف شده «درخت گردو» که به شکل آنلاین اکران شده است.
یک: اعتراف ماه/ روزگار تلخ سیما
ماجرا چه بود؟ خیلی معمول نیست که مدیران تلویزیون در فضای عمومی، ضعف‌ها و شکست‌ها را بپذیرند. پیمان جبلی اما در دیدار با هنرمندان چنین کرد: «در کاهش مخاطبان صدا‌و‌سیما همه مقصریم». رئیس سازمان صدا‌و‌سیما در این دیدار تاکید کرد که هیچ‌کدام از سریال‌های تلویزیون متوقف نشده‌اند.
چه واکنش‌هایی داشت؟ بخش اول گفته‌های جبلی تا چند روز تیتر اول رسانه‌ها بود. چهره‌ها و کارشناسان مختلف تعبیری از این صحبت ارائه کردند و پیشنهاد خود برای بازگشت تلویزیون به روزهای اوج را به اشتراک گذاشتند. واقعیت این است که تلویزیون به موفقیت نمی‌رسد مگر آن‌که کار به دست کاردان بیفتد. درباره بخش دوم صحبت‌های جبلی یعنی تکذیب توقف سریال اما واکنش پررنگی شکل نگرفت. روز گذشته نام سریال‌هایی که به‌رغم داشتن قرارداد متوقف شدند را نوشتیم. اگر آن سریال‌ها (که صاحب کارگردان و تهیه‌کنندگان خوش‌سابقه هستند) ساخته می‌شدند، در رمضان امسال شاهد افت مخاطب نمی‌بودیم.
چه فرجامی رقم خورد؟ فعلا که تلویزیون با همان دست فرمان پیش می‌رود و در دومین بازه زمانی طلایی ۱۴۰۱ هم شاهد انبوه سریال‌ها و برنامه‌های کم‌مخاطب هستیم. حتما پیمان جبلی تجربه ناکام نوروز و رمضان را برای بهتر شدن وضعیت آنتن در طول سال به‌کار خواهد بست.
دو: شکست ماه/ افت مخاطبان تلویزیون
ماجرا چه بود؟ تجربه نشان داده ماه رمضان برای تلویزیون جزو ایام پررونق سال است و معمولا در ویژه‌برنامه‌ها و سریال‌های مناسبتی این ماه مخاطب را با خود همراه می‌کنند؛ که خب امسال اتفاق مطلوب رخ نداده است. نشان به آن نشان که نظرسنجی مرکز تحقیقات صدا‌و‌سیما حکایت از افت مخاطبان نسبت به سال‌های پیش دارد. در این آمار میزان بیننده‌های تلویزیون، ۷۴٫۸درصد اعلام شده، در حالی‌که این آمار سال ۱۴۰۰، ۷۹٫۳درصد، سال ۹۹، ۸۱درصد، سال ۹۸، ۸۴درصد و سال ۹۷، ۷۶٫۳ بوده است.
چه واکنش‌هایی داشت؟ طبعا واکنش‌ها منفی است و گاه توام با افسوس. شاید اگر تلویزیون سریال‌های قبلی را تعطیل نمی‌کرد، وضع تا این حد اسفبار نبود. اینکه میزان بیننده پرمخاطب‌ترین سریال یعنی «نجلا ۲ » ۲۶.۸درصد بیننده است؛ برای تلویزیون زنگ هشداری جدی است. سال ۹۹ «زیرخاکی» در همین بازه زمانی ۴۴درصد بیننده داشت. به همین نسبت وضع برای برنامه‌های افطار بد است. «زندگی پس از زندگی» با ۱۴درصد بیننده در صدر قرار دارد آن‌هم در شرایطی که «ماه عسل» سال ۹۷، ۵۵درصد مخاطب داشت.
چه فرجامی رقم خورد؟ تلویزیون نیازمند بازنگری اساسی در تولیدات خود است. دو فرصت طلایی نوروز و رمضان از دست رفت و باید دید در ادامه چه فعل و انفعالاتی رقم خواهد خورد.
سه: حذف ماه/ کتاب باز بدون صحت؟
ماجرا چه بود؟ سال پیش در چنین روزهایی بود که فصل پنجم برنامه «کتاب باز» به پایان رسید. طبق اعلام سازندگان، قرار بود سری جدید آن نیمه دوم ۱۴۰۰ روی آنتن شبکه نسیم برود اما این اتفاق رخ نداد. چندی پیش شایعه‌ای در رسانه‌ها پیچید که مخالفت با اجرای صحت، دلیل پخش نشدن «کتاب باز» است. در این میان از وحید یامین‌پور به عنوان مجری جایگزین یاد شد.
چه واکنش‌هایی داشت؟ محبوبیت «کتاب باز» و نیز تسلط صحت در اجرای این برنامه باعث شد خیلی زود موجی در حمایت از او راه بیفتد. هم در فضای رسمی رسانه و هم در صفحات مجازی رد حمایت از صحت به چشم می‌آمد. یامین‌پور هم خیلی زود شایعه اجرا را تکذیب کرد و از صحت و همکاران او به عنوان بهترین گزینه‌ها برای ادامه ساخت «کتاب باز» نام برد.
چه فرجامی رقم خورد؟ محمدرضا خوشرو مدیر شبکه نسیم گفت‌و‌گویی با ایسنا انجام داد و ضمن تمجید از عملکرد سروش صحت، به شکل تلحویی اعلام کرد او دیگر مجری سری جدید «کتاب‌باز» نخواهد بود. کمی بعد چند کانال تلگرامی با نام بردن از برخی اسامی، آنها را مقصر حذف صحت دانستند. همچنان پرونده «کتاب باز» و سروش صحت باز است و چه بسا خودش این برنامه را اجرا کند.
چهار: پرخبر ماه/ عادل نیست و هست
ماجرا چه بود: در سال جدید سهم زیادی از خبرهای تلویزیون به عادل فردوسی‌پور اختصاص یافته است. ابتدا نام او پس از انتشار خبر آغاز پیش تولید ویژه‌برنامه جام‌جهانی ۲۰۲۲ سر زبان‌ها افتاد. از محمدرضا احمدی، محمد‌حسین میثاقی، رضا جاودانی و حسین اسدی به عنوان مجریان برنامه یاد می‌شود. با این حساب، عادل فردوسی‌پور یک بزنگاه مهم دیگر برای بازگشت به عرصه اجرا را از دست داد. بعد از دیدار رئیس سازمان صدا و سیما با رهبر انقلاب، چند کانال تلگرامی و اینستاگرامی نوشتند که ایشان نسبت به فردوسی‌پور نظر مثبت دارد. مدیرکل روابط عمومی صدا و سیما اما در توئیتی نوشت: «در این دیدار از افراد و مصادیق نام برده نشده.» این همه ماجرا نیست؛ چندی بعد خبری دیگر منتشر شد که فردوسی‌پور برای بازگشت به عرصه اجرا و گزارشگری یک شرط مهم دارد: پس گرفتن برنامه نود و تعطیلی فوتبال برتر.
چه واکنش‌هایی داشت؟ فردوسی‌پور درباره دو مورد اول نظری نداشت اما درباره شایعه سوم اینطور واکنش نشان داد: «برای بازگشت به شبکه سه هرگز چنین شرطی نگذاشته‌ام که برنامه فوتبال برتر یا هر برنامه دیگری تعطیل شود. این خبر، کذب محض است.»
چه فرجامی رقم خورد؟ تازه‌ترین خبر درباره فردوسی‌پور به ساخت یک برنامه اینستاگرامی به نام «فوتبال ۳۶۰» برمی‌گردد. گفته می‌شود مبنای برنامه گفت‌و‌گو با ستاره‌های فوتبال است.
پنج: مجادله ماه/ بحث داغ خروج موقت روح
ماجرا چه بود: شبکه چهار امسال نیز «زندگی پس از زندگی» با اجرا و تهیه‌کنندگی عباس موزون را به عنوان ویژه‌برنامه افطار خود در کنداکتور قرار داد. سری جدید یک تفاوت با فصل‌های پیش دارد و آن داغ شدن بحث درباره موضوع برنامه است. در این برنامه کسانی مقابل مجری حاضر می‌شوند که خروج موقت روح از جسم یا به عبارتی مرگ موقت را تجربه کرده‌اند. برخی صاحبنظران موضوع برنامه را انحراف می‌دانند و برخی واقعی و البته راه نجات.
چه واکنش‌هایی داشت؟ با بالا گرفتن بحث، روابط عمومی شبکه چهار نظرهای موافق را در قالب یک خبر آماده کرد و در اختیار رسانه‌ها قرار داد. بر این اساس، آیت‌الله مهدی شب زنده‌دار عضو فقهای شورای نگهبان و حجت‌الاسلام و‌المسلمین الله‌نور کریمی امام جمعه ایلام از جمله کسانی هستند مخاطب را به تشویق به تماشای برنامه کرده‌اند. در میان مخالفان، نام حجت‌الاسلام رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا دیده می‌شود که در یادداشتی مفصل برای خبرگزاری مهر، توضیح داده است «زندگی پس از زندگی» وجاهت دیدنی ندارد.
چه فرجامی رقم خورد؟ مجری برنامه در گفت‌و‌گو با تسنیم و نیز در خود برنامه مدارکی دال بر اثبات «زندگی پس از زندگی» رو کرده است.
شش: مرخصی ماه/ غیبت مشکوک المیرا
ماجرا چه بود؟ المیرا شریفی مقدم مجری و گوینده مطرح شبکه خبر است که در ماه رمضان یک‌بار دیگر نامش سر زبان‌ها افتاد. دلیل این اتفاق طولانی شدن غیبت او است. این خبر را یکی از خبرنگاران ورزشی رسانه‌ای کرد تا بار دیگر توجه به سمت شریفی مقدم جلب شود.
چه واکنش‌هایی داشت؟ همزمان با دست‌به‌دست شدن خبر، دلایلی به عنوان «ممنوع الکاری» شریفی مقدم مطرح شد. اگر خاطرتان باشد در هفت صبح به تفصیل ماجرا را شرح دادیم و گفتیم این ماجرا از توئیت شریفی مقدم آب می‌خورد. او بعد از حاشیه‌های مسابقه تیم ملی کشورمان با لبنان در مشهد، در حساب توئیتری خود نوشت:«فیفا هنوز بیدار نشده؟» این توئیت، واکنش شدیدی علیه او به همراه داشت و شریفی مقدم خیلی زود توئیت دیگری جایگزین کرد و درصدد رفع سوءتفاهم برآمد.
چه فرجامی رقم خورد؟ المیرا شریفی مقدم ماجرای ممنوع الکاری خود را از اساس تکذیب کرد و و در توئیتر نوشت:«ترم چهارم مقطع دکتری علوم ارتباطات؛ وقت گرفتن مرخصی و زمان برای کسب آمادگی برای شرکت در آزمون جامع است. برقرار باشید.» با این حال فعالان رسانه‌ای همچنان عقیده دارند مرخصی اسم رمز ممنوع الکاری است. شریفی مقدم جزو گویندگان و مجریان موفق شبکه خبر است؛ مرخصی او به‌زودی پایان می‌یابد یا طولانی مدت خواهد بود؟!
هفت: همدلی ماه/ فصل توجه به رویگری
ماجرا چه بود؟ نام رضا رویگری در چند سال اخیر زیاد در رسانه و فضای مجازی دیده می‌شود. گاه به دلیل ابراز مهر و علاقه به همسر جوانش و گاه به خاطر گلایه از همکاران. ویدئویی که این بار از رویگری منتشر شد، بیش از همه خبرهای مربوط به او، بازتاب داشت. او در شرایطی ترحم برانگیز گلایه می‌کند که «بعد از شصت سال کار، همسرم مرا اینجا (آسایشگاه) انداخته است و نه تلفنی دارم و نه کارت بانکی».
چه واکنش‌هایی داشت؟ خیلی زود موج همدلی مجازی شکل گرفت. از آن‌سو مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت و رئیس سازمان سینمایی قول مساعدت دادند. طولی نکشید که پرویز پرستویی از تهیه خانه‌ای همراه با پرستار برای رضا رویگری خبر داد. این کار به همت علیرضا اصغری (خَیر)، شقایق فراهانی، علیرام نورایی و شهربانو منصوریان انجام شد. چند روز بعد نام یکی از مالکان بزرگ شمیران به میان آمد که گفته بود یک آپارتمان ۱۵۰ متری با تمام امکانات و چند پرستار، مهیای حضور رویگری است. مشروط بر این که همسر جوانش او را همراهی نکند!
چه فرجامی رقم خورد؟ رویگری پی برد تنها نیست و هنوز محبوبیت و وجاهت دارد. در عین حال از همسرش تارا کریمی دفاع کرد و در مقام دلجویی برآمد. کریمی هم از قضاوت‌های عجولانه ابراز دلخوری کرد.
هشت: تعطیلی ماه/ حذف چاپ اول و شهر فرنگ
ماجرا چه بود؟ شبکه خبر در سال جدید اقدام به حذف دو برنامه از کنداکتور خود کرد: برنامه صبحگاهی «چاپ اول» و برنامه هفتگی «شهر فرنگ».
چه واکنش‌هایی داشت؟ سازندگان «چاپ اول» در فضای مجازی اعتراض خود را به زبان آوردند و سیاست‌گذاری مدیران جدید شبکه خبر را مورد انتقاد قرار دادند. واکنش به تعطیلی «شهر فرنگ» پررنگ‌تر بود تا جایی‌که فعالان رسانه این اقدام را اشتباه استراتژیک شبکه خبر دانستند.
چه فرجامی رقم خورد؟ درباره تعطیلی «چاپ اول» گفته می‌شود دلیل آن به اختلاف‌نظر معاونت سیاسی با تولید‌کننده برنامه یعنی بسیج صدا‌و‌سیما برمی‌گردد. عدم همسو بودن در رویکرد، این برنامه را توقیف کرد اما درباره تعطیلی «شهر فرنگ»، ظاهرا ماجرا فرق می‌کند. حمیدرضا مدقق در صفحه اینستاگرام خود، علت را «تغییر در جدول پخش» عنوان کرده است. در هفت صبح گزارشی نوشتیم و گفتیم حذف «شهر فرنگ» با کیفیت کنونی اقدام درستی است. این برنامه بعد از سال‌ها نیاز به بازنگری دارد و اگر قرار است به آنتن بازگردد باید شیوه خود را تغییر دهد. پرهیز از یکنواختی در ساختار، مواجهه محافظه‌کارانه با سوژه‌ها و عدم جریان‌سازی از‌جمله ایراداتی است که دامن «شهر فرنگ» را گرفته بود. و باز تاکید می‌کنیم نداشتن یک برنامه اختصاصی فرهنگی-هنری برای شبکه خبر ضعف است.
۹ : یکه تاز ماه/ عصر جدید پر مخاطب و پرحاشیه
ماجرا چه بود؟ در میان برنامه‌های تلویزیون «عصر جدید» موقعیتی یگانه دارد. این برنامه پر مخاطب است و در عین حال پر حاشیه. مثلا آنچه در ویژه برنامه سال تحویل درباره مهمان کم بینا رخ داد؛ یا ماجرای دعوت از یک تماشاچی (هومن یار محمدی) و اجرای یک قطعه و رفتن به مرحله بعد و یا اصرار علیخانی بر توضیحات مکرر و برگرداندن رای داوران.
چه واکنش‌هایی داشت؟ «عصر جدید» در طول نوروز با این انتقاد مواجه بود که چرا امید واهی داده است. ماجرا به ویژه برنامه سال تحویل برمی‌گردد که در آن دختری به نام تارا صبی مدعی بود با سلول‌های بنیادی نابینایی مطلقش درمان شده. علیخانی با اجرای «هشتگ عصر جدید» و دعوت از کارشناسان شفاف سازی کرد…. اجرای هومن یارمحمدی به دل نشست اما شائبه‌هایی هم وجود داشت.
چه فرجامی رقم خورد؟ درباره ماجرای تارا، خیلی‌ها کار علیخانی و همکارانش را تحسین کردند. با این حال این نقد به تیم سازنده برنامه وارد است که چرا از ابتدا دنبال صحت سنجی نبوده است. در ماجرای اجرای یارمحمدی نمی‌توان نقض مقررات برنامه را نادیده گرفت. در «عصر جدید» روال این است که شرکت‌کننده آزمون دهد، راستی آزمایی شود و بعد مجوز حضور در مسابقه را به‌دست آورد. علیخانی اما با نظر خودش یارمحمدی را تایید کرد و حتی به مرحله بعد فرستاد.
۱۰: نه ماه / مجوز جمشیدی صادر نشد
ماجرا چه بود؟ فرزاد جمشیدی با اجرای برنامه‌های مذهبی در تلویزیون به شهرت رسید. او با شیوه متفاوت اجرا که مبتنی بر جمله‌های ادبی بود به شهرت رسید. جمشیدی در عین آن که کلامی شیوا داشت، «ساده» حرف می‌زد و به همین خاطر پیش مخاطب عام صاحب محبوبیت شده بود. این مجری سال‌ها است اجازه فعالیت در تلویزیون ندارد؛ با این حال تابستان ۱۴۰۰ برنامه‌ای به نام «روز حسین» در شبکه جام جم اجرا کرد. ظاهرا قرار بوده او در رمضان امسال اجرای یکی از ویژه برنامه‌های سحر تلویزیون را برعهده داشته باشد که با مخالفت مدیران مواجه می‌شود.
چه واکنش‌هایی داشت؟ ماجرا را خود فرزاد جمشیدی در یک پست اینستاگرامی شرح داد و درباره لغو اجرایش نوشت:«مردم مملکت ماه خدا، سلام. امسال از دو شبکه تلویزیونی برای اجرای برنامه سحرگاهی ماه رمضان، دعوت شده بودم اما… اما ناگهان سفره حرف حساب را برچیدند و دوباره بین من و شما در قاب تماشای سیما، جدایی انداختند!»
چه فرجامی رقم خورد؟ بعد از حاشیه‌هایی که در اوایل دهه نود برای فرزاد جمشیدی رقم خورد، اجازه اجرا در تلویزیون از او سلب شد. در این سال‌ها او بارها در مقام دفاع از خود برآمد و توضیحاتش را ارائه کرد. با این حال شرایط جمشیدی همانی است که بود!
