بازخوانی ماجرای پنج کلاهبرداری مهم اقتصادی

روزنامه هفت صبح، گروه بازار | احتمالا شما صدایش را نشنیده‌اید اما می‌گویند حجم کلاهبرداری پرونده کینگ‌مانی، به هزار میلیارد تومان می‌رسد! یک ارز دیجیتال که قرار بود سرمایه‌گذاران خود را به رویای پول و سود و خوشبختی برساند اما در نهایت مشخص شد، در کنار سکه ثامن، شرکت‌های هرمی و… فقط یک کلاهبرداری جدید بوده است.

ارزهای دیجیتال با وجود داستان‌های وسوسه‌‌کننده‌شان می‌توانند وحشتناک باشند درست مثل وقتی خرید و فروش سکه طلا باب شده بود و ماجرای سکه ثامن رخ داد. قضیه ورشکستگی موسسات مالی و اعتباری را هم حتما در خاطر دارید. وقتی بعضی پیش خودشان فکر می‌کنند برای حفظ ارزش پولشان یا کسب درآمد بدون‌ زحمت باید سراغ روش‌های پرریسک رفت، کلاهبردارها بوی پول به مشامشان می‌خورد.

یک: کلاهبرداری کینگ‌مانی
کینگ‌مانی حالا به‌شکل رسمی از یک ارز دیجیتال پرسود و وسوسه‌کننده به پرونده‌ای قضایی تبدیل شده است؛ یک کلاهبرداری بزرگ با کلی مالباخته که باید آن را در ردیف اتفاقاتی مانند سکه ثامن قرار داد. ماجرا با شکایت تعدادی از مالباختگان شروع شد و پس از آن نهادهای اطلاعاتی از شناسایی و دستگیری عناصر یک شبکه‌ بزرگ و سازمان‌یافته کلاهبرداری خبر دادند. آنها رمز ارزی به‌نام کینگ‌مانی اختراع کرده بودند و با کلی وعده وعید مردم را به‌خرید آن تشویق کردند .

اما پس از گذشت زمانی اندک که این رمز ارز با قیمت‌های بالا خرید و فروش شد و اسم آن بر سر زبان‌ها افتاد، مشکلاتی به وجود آمد. اول قیمت کینگ‌مانی به‌طور ناگهانی سقوط کرد و بعد موجودی حساب‌‌ها پرید و در قدم بعدی هیچ‌کس پاسخگوی معترضان نبود. گفته شده بعضی مالباختگان خانه خود را فروخته بودند یا از دسترنج خود در کینگ‌مانی سرمایه‌گذاری می‌‌کردند. حجم وجوه از دست رفته در این کلاهبرداری بالغ بر هزار میلیارد تومان بوده و هزاران نفر نیز سرمایه‌های خود را در این ماجرا از دست داده‌اند.

دلیل جذابیت: در وب‌سایت کینگ‌مانی ادعاهای زیادی مطرح شده بود تا اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کنند. چیزهایی مثل ادعای تصاحب امتیاز سایت از سوی یک شرکت سوئدی و دروغگویی درباره آمار سایت الکسا با وجود اینکه حدود ۸۰درصد بازدیدکنندگان سایت را ایرانیان تشکیل می‌دادند. بررسی‌ها همچنین نشان می‌دهد اعضای هیات مدیره‌ آن شرکت سوئدی را هم چند نفر ایرانی از جمله مدیران یکی از شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای فعال داخل کشور تشکیل می‌دهند.

همچنین با وجود ادعای وب‌سایت کینگ‌مانی مبنی ‌بر وجود پنج صرافی که رمزارز آنها را به‌رسمیت می‌شناسند و معامله می‌کنند، مشخص شده است که این معاملات تنها توسط سه‌صرافی آن هم با حجم معاملات بسیار ناچیز انجام شده است و بقیه سایت‌ها تنها قیمت لحظه‌ای، کینگ‌مانی را اعلام می‌کرده‌اند. شواهد حاکی از آن است که رمزارز جعلی کینگ‌مانی به عنوان جایگزین پورسانت بازاریابی شبکه‌ای رواج پیدا کرده و مدیران سایت کینگ‌مانی به دنبال شبکه‌سازی و دستکاری اعتبار و ارزش آن بوده‌اند. سرانجام، بعد از بررسی‌های صورت گرفته و محرز شدن تخلفات مرتبط با رمزارز کینگ‌مانی از جمله فرار مالیاتی و قاچاق ارز، عوامل پشت‌پرده و نقش‌آفرین در رواج این رمزارز، تحت پیگرد قضایی قرار گرفتند.

نظر هفت صبح: بازار ارزهای دیجیتال به‌شکلی ذاتی وسوسه‌کننده است. حتی در صفحه راهنمای بازار هفت‌صبح هم می‌توانید مطالبی درباره مقایسه بازدهی سود سرمایه‌گذاری روی رمزارزها و بازارهایی مثل طلا و سکه و ارز و بورس بخوانید اما همیشه افرادی هستند که می‌خواهند از جو به‌وجود آمده به‌نفع خودشان ماهی بگیرند. پس بدون اطلاعات و سواد کافی اصلا سمت بازار ارزهای دیجیتال نروید. در این بازار به‌هرکسی اعتماد نکنید و مهمتر از همه دور صرافی‌های خارجی را خط بکشید.

دو: کلاهبرداری سکه ثامن
ماجرای کلاهبرداری سکه ثامن مربوط به سال ۹۷ است. البته فعالیت آن از خیلی قبل‌تر و حدود سال ۹۵ آغاز شده بود و در آن مشتریان می‌توانستند به صورت آنلاین سکه خرید و فروش کنند. ماجرا زمانی بیخ پیدا کرد که در سال ۹۷ سکه افزایش قیمت شدیدی داشت و چند ماه بیشتر طول نکشید تا در شهریورماه سال ۹۷ و واریز نکردن پول مشتریان به حسابشان، نهایتا اعلام ورشکستگی کرد.

‌دلیل جذابیت: افزایش قیمت‌ها در بازار سکه و طلا تقریبا از اواخر سال ۹۶ شروع شد و این افزایش قیمت باعث شد تا جذابیت سرمایه‌گذاری در این بازارها بیشتر و بیشتر شود. در این بین سکه ثامن حکم یک صرافی آنلاین را داشت که در آن کاربران بدون مراجعه به بازار و حتی با قیمت کمتر می‌توانستند با پرداخت پول، گواهی سکه ثامن بگیرند و ۲۴ساعته سکه خرید و فروش کنند.

‌نظر هفت صبح: پول‌هایی که به سکه ثامن برای دریافت گواهی سکه پرداخت شده بود، خرج خرید سکه نشد و عملا پشتوانه‌ای نداشت. همین موضوع باعث شد با افزایش قیمت سکه دیگر سکه ثامن نتواند قیمت پول سکه مشتریانش را به آنها برگرداند. خرید و فروش آنلاین طلا و سکه غیرقانونی است و آنطور که مسئولان اتحادیه طلای تهران همیشه روی آن تاکید کرده‌اند، این است که هیچ مجوزی برای سایت‌های اینترنتی ندارند. سکه ثامن مجوز خود را از اتحادیه طلای یکی از شهرستان‌های کوچک دریافت کرده بود اما با همان مجوز در کل کشور فعالیت می‌کرد. بزرگترین اشتباه آنجا بود که مشتریان بدون اینکه بدانند پولشان صرف چه می‌شود، آن را به سکه ثامن سپردند تا در ازایش گواهی اینترنتی بدون پشتوانه بگیرند.

سه: بازاریابی شبکه‌ای و گلدکوئست
اوج فعالیت شرکت‌های هرمی مثل گلدکوئست مربوط به دهه ۸۰ است اما همچنان هر چند سال یک بار شرکت جدیدی فعالیت خود را آغاز می‌کند. بعضا با همان سیستم قدیمی فعالیت می‌کنند و می‌گویند هر شخص جدیدی که به عنوان زیرمجموعه وارد شبکه شود و پولی پرداخت کند، آن پول بین نفرات بالایی تقسیم خواهد شد. بعضی دیگر هم تحت عنوان بازاریابی شبکه‌ای فعالیت می‌کنند و بر اساس آن در ازای دریافت پول از افراد زیرمجموعه، به او اجناسی را می‌فروشند.

دلیل جذابیت: کل زحمت کسب درآمد در شبکه‌های هرمی این است که بتوانید دو یا چند نفر زیر مجموعه برای خودتان پیدا کنید و از آن روز به بعد افراد زیرمجموعه شما هرچه اعضای جدیدی به شبکه اضافه کنند مبلغی به شما تعلق می‌گیرد و با این کار بدون زحمت می‌توانید درآمد داشته باشید. در ظاهر همه‌چیز مثل ساعت کار می‌کند اما…

‌نظر هفت‌صبح: تنها افراد نزدیک به نوک هرم هستند که از شبکه‌های هرمی سود کلان به دست می‌آورند و افراد پایین‌تر تا زمانی که نتوانند اعضای جدید به شبکه اضافه کنند خبری از درآمد نیست و صرفا پولی را به افراد بالایی پرداخت کرده‌اند. اشخاصی که قانع می‌شوند تا به این شبکه‌ها بپیوندند معدود هستند و تعدادشان چندان بالا نیست. با این حساب بعد از مدتی کل این افراد جذب شده و شخص جدیدی اضافه نمی‌شود تا درآمد افراد بالادستی تامین شود. در مدل‌های بازاریابی شبکه‌ای، اجناسی که در ازای دریافت پول به شما فروخته می‌شود، عموما در واقعیت قیمت پایین‌تری دارند یا شاید اصلا ارزش چندانی نداشته باشند.

چهار: بحران موسسات مالی و اعتباری
موسسات مالی و اعتباری در سال ۹۶ به تیتر خبرها تبدیل شدند. ماجرا درباره چند موسسه است که از مهمترین آنها می‌توان به موسسه کاسپین و فرشتگان اشاره کرد. آنها با بالا بردن نرخ سود و وعده پرداخت سود بالاتر از بانک‌ها توانستند سپرده‌های زیادی را از مردم جمع‌آوری کنند.

‌دلیل جذابیت: سود بادآورده، مهمترین دلیل جذابیت سرمایه‌گذاری در موسسات مالی و اعتباری بود. آنها در سال‌هایی پیشنهاد سود بالای ۲۰درصد می‌دانند که تورم تک‌رقمی شده بود و نرخ سود بانک‌ها خیلی کمتر از این رقم بود. نرخ سود پیشنهادی برخی از موسسه‌های مالی و اعتباری در آن سال‌ها به ۳۰درصد می‌رسید. این یعنی اگر کسی ۱۰۰میلیون تومان سرمایه خود را در اختیار این موسسات می‌گذاشت، می‌توانست سالی ۳۰میلیون تومان و ماهی دو میلیون و ۵۰۰هزار تومان درآمد بدون زحمت داشته باشد.

نظر هفت صبح: هرجا اسم سود تضمین شده با نرخ غیرمنطقی را شنیدید، فرار کنید. در بازارهای مالی است چنین حقه‌هایی را کلک پانزی گذاشته‌اند که بر اساس آن یک مجموعه بدون اینکه بتواند فعالیت سودآوری داشته باشد، پیشنهاد سودهای غیرمنطقی می‌دهد. شرایط به شکلی است که با ایجاد سپرده‌های جدید، پول وارد مجموعه شده و سود نفرات قبلی پرداخت می‌شود اما یکجا جریان ورود پول متوقف می‌شود و دیگر کسی پاسخگوی سود و حتی اصل سرمایه مشتریان نیست. نادیده گرفتن هشدارهای بانک‌ مرکزی درباره بالا بردن غیرمنطقی نرخ سود سپرده‌ها، یکی از مهمترین دلایل متضرر شدن مشتریان این موسسات شد. هرچند در نهایت بانک مرکزی در این ماجرا به عنوان نهاد نظارتی مقصر شناخته شد.

پنج: معاملات اهرمی در بازار فارکس
فارکس بزگترین بازار مالی دنیا به‌حساب می‌آید که در آن انواع معاملات انجام می‌شود. البته مهمترین آنها معاملات جفت ارزها با یکدیگر است. برای مثال در این بازار می‌توان با فروش دلار، یورو خرید. همچنین امکان معاملات طلا، سهام بورس آمریکا و … در بازار فارکس وجود دارد. یکی از مهمترین مشخصه‌های فارکس امکان معاملات اهرمی است که بر اساس آن شما می‌توانید چند برابر رقمی که به کارگزاری پرداخت کرده‌اید را اعتبار معامله بگیرید.

‌دلیل جذابیت: سود دلاری مهمترین دلیل جذابیت بازارهای فارکس به حساب می‌آید. خود دلار در بلندمدت به عنوان یک سرمایه‌گذاری شناخته می‌شود، چه رسد به اینکه کسی بتواند با سرمایه‌گذاری با دلار سود بگیرد و بتواند سرمایه‌اش را چند برابر کند. به خصوص که با معاملات اهرمی می‌توان با مبلغ کوچکی سرمایه‌گذاری بزرگ داشت تا سود بیشتری نصیب مشتری شود.

‌نظر هفت صبح: دانش و تخصص در هر حوزه‌ای حرف اول را می‌زند اما در بازار گاهی این موضوع حیاتی می‌شود. چراکه برای مثال اگر ۱۰۰میلیون تومان در بازار رمزارزها سرمایه‌گذاری کنید و بعد از سقوط قیمت‌ها در بدترین حالت کل سرمایه‌تان از بین برود، ممکن است در فارکس شرایط بدتر باشد. چراکه معاملات اهرمی ریسک معاملات را بالاتر می‌برد. شما ۱۰میلیون تومان سرمایه دارید ولی با اعتبار کارگزاری شروع به سرمایه‌گذاری ۱۰۰میلیونی می‌کنید. اگر کل این سرمایه از بین برود، شما علاوه بر اینکه ۱۰میلیون سرمایه خود را از دست داده‌اید باید ضرر ۱۰۰میلیونی کارگزاری را هم جبران کنید. موردی که باعث می‌شود عملا ریسک سرمایه‌گذاری در فارکس چند برابر شود.