بازار کساد محرم؛ از ناصرخسرو تا مولوی
روزنامه هفت صبح | بازار ناصرخسرو امسال تفاوت بزرگی با سال گذشته دارد. فروشندگان میگویند امسال یک دهم پارسال فروش داشتهاند و با اینکه برخلاف پروتکلها گاهی طبل و سنج هم میفروشند اما باز هم این روزها مگس میپرانند. دیگر خبری از طبلهای بزرگ که ردیف به ردیف پیادهرو را گرفته باشند نیست.
بازار علامتها هم بسیار خلوت است و در عوض جای آنها را تنوع بالایی از رنگهای مختلف پر و پارچههای مشکی گرفته است. راسته وسایل محرم که همین هفته پیش مشغول فروش کت و شلوار بود، از چند روز پیش به بازار جدیدی تغییر شکل داده است. اگرچه به دلیل گسترش بیماری کرونا امسال بازار رونق زیادی ندارد اما آنقدری شلوغ است که برای انتقال بیماری خطرناک باشد.
با اینکه در سطح خیابان چیزی جز پارچه و لباس تعزیه دیده نمیشود اما با کمی پرس و جو هم میتوان در آن طبل و علامت و سنج هم پیدا کرد یعنی دقیقا همان وسایلی که استفاده از آن در پروتکل وزارت بهداشت ممنوع شده است.فروشندهای که در ویترین طبل کودک میفروشد میگوید: « فروشمان ۹۰درصد افت کرده است.»
او دستورالعملهای وزارت بهداشت برای محرم را خوانده اما برخلاف همه آنها میگوید:«ما همه چیز میفروشیم. سنج، طبل و زنجیر» ولی هیچ کدام از آنها را در معرض دید نگذاشته است. به گفته او طبل استیل سایز ۱۶۰ یک میلیون و ۱۵۰، طبل سایز دو یک میلیون و ۶۰۰، زنجیر ۲۰ و دسته طبل بین هفت تا ۱۰ هزار تومان فروخته میشود. با اینکه چیزی به محرم باقی نمانده اما او در روزهای گذشته تنها یک طبل سایز دو و روزی ۱۰۰ زنجیر فروخته است.
*** کارخانههای طبل جمع کردهاند
این فروشنده ادامه میدهد:« هیچ چیز نیست که در بازار گیر نیاید اما میزان فروشمان کمتر شده است. من فکر میکنم امسال مردم مراسم را در خانههایشان برگزار کنند.» او در توضیح بازار محرم در شرایط گسترش بیماری کرونا میگوید: «شنیدهام که خیلی از کارخانههای تولید طبل جمع کردهاند. تولید زنجیرها هم کار کارگران افغانستانی ساکن مشهد است که با این کاهش فروش ممکن است بسیاری از زنجیرها را برای عراق صادر کنند.»
مغازه دیگری که ویترین را از مانکنهای کت و شلواری، به مردان سیاهپوش و چفیهای تغییر داده درباره بازار این روزها توضیح میدهد: « افرادی که میگویند طبل و سنج نخرند هیچ ارتباطی با مردم ندارند. اعتقاد مردم را با پروتکل کنترل نمیشود. امسال کم و کسریمان را تهیه کردیم اما حدس میزنم که بیشتر این وسایل را باید سال دیگر بفروشیم.»
کمی پایینتر، در چهارراه مولوی راسته علامتسازان خاموشتر از همیشه است. نه خریداری رد میشود نه فروشندهای کار میکند. یکی از فروشندگان که هر نیم ساعت یک مشتری دارد درباره بازار امسال میگوید:« افرادی بودهاند که از ما طبل و سنج هم خریدهاند اما به وضوح تعدادشان کمتر است. مشکل اصلی به نظر من این بوده که توان اقتصادی مردم پایین آمده است. نمیگویم کرونا بیتاثیر بوده اما برای بسیاری از آنها برگزاری مراسم محرم دیگر هزینهبر است.»
فروشندههای لوازم یک بار مصرف نذورات هم از کسادی بازار گلایه دارند. میگویند اگرچه مشتری بوده اما تعدادشان به یک دهم مشتریهای سال گذشته هم نمیرسد. پیش از این دولت در چهاردهم مرداد دستورالعملی برای چگونگی برگزاری مراسم روزهای محرم صادر کرد. بر این اساس هیچ تجمعی برای توزیع نذری نباید شکل بگیرد و افراد از هیچ وسیله مشترکی مانند زنجیر استفاده نکنند.
همچنین همه این مراسم عزاداری باید فقط در فضای باز برگزار شود و بیشتر از دو ساعت به طول نیانجامد. جابهجایی هیاتها و دستهرویها هم ممنوع است. با ممنوع بودن برپایی ایستگاههای صلواتی توزیع چایی و دیگر توصیههای بهداشتی خیابان امام خمینی تهران و دیگر بازارهای محرم در شهرها امروز پارچه سیاه کسادی بر تن خود کردهاند. بازاری که مشخص نیست تا چه زمانی توان تحمل این ضربه اقتصادی را داشته باشد.