ایده ناخوشایند اما مفید واکسن آزاد

روزنامه هفت صبح، آرش پورابراهیمی | هفته گذشته رئیس‌جمهور از امکان واردات واکسن کرونا توسط بخش‌خصوصی سخن گفت.از سخنان رئیس‌جمهور می‌شد برداشت کرد که منظور ایشان واردات، توزیع و فروش واکسن توسط بخش‌خصوصی است هرچند که یکی از مقامات وزارت بهداشت گفت که واکسن‌های وارداتی به وزارت بهداشت فروخته خواهند شد.

ایده اینکه بخش‌خصوصی واکسن کرونا را وارد کند، سپس آن را به مراکز درمانی خصوصی بفروشد و متقاضیان واکسن آزاد هم برای دریافت آن پول بپردازند شاید کمی ناخوشایند به نظر برسد اما در عمل می‌تواند ایده قابل دفاعی باشد. در واقع اگر واردات واکسن آزاد تاثیری بر روند تهیه و توزیع واکسن توسط دولت نگذارد،تقریبا همه اقشار جامعه می‌توانند از مزایای آن بهره‌مند شوند.

فرآیند فعلی توزیع واکسن توسط دولت (که به کندی پیش می‌رود) بر اساس اولویت‌هایی مانند شغل، سن و وضعیت سلامت است.برای مثال کارکنان بخش سلامت و همچنین افراد مسن در اولویت قرار دارند.اما اهمیت واکسن برای افراد مختلف متفاوت است.یک استاد دانشگاه که حالا می‌تواند به صورت آنلاین تدریس کند شاید نیاز فوری به واکسن نداشته باشد و بتواند تا پاییز (زمان بازگشایی دانشگاه‌ها) صبر کند.

اما یک مغازه‌دار که همه درآمدش از فروش حضوری اجناس به مشتریان تامین می‌شود، هم بیشتر در خطر مواجهه با ویروس قرار دارد و هم فعالیت اقتصادی او تا حد زیادی تحت تاثیر دریافت واکسن قرار دارد.اولویت‌بندی فعلی دولت‌ها برای دریافت واکسن چنین تفاوت‌هایی را خیلی در نظر نمی‌گیرد.

اما اگر واکسن به طور آزاد به فروش برسد، خود افراد می‌توانند منفعت و هزینه واکسن آزاد را بسنجند و در نتیجه تصمیم بگیرند که آیا می‌خواهند زودتر واکسن آزاد را دریافت کنند یا اینکه برای واکسن دولتی صبر کنند. قیمت واکسن حدود ۲۰دلار است و اگر تصور کنیم با توجه به همه مشکلات مربوط به واردات واکسن، قیمت نهایی آن حتی به ۲۰۰ دلار برسد، باز هم تزریق آن برای بسیاری از افراد به صرفه خواهد بود.

اما چنین طرحی احتمالا با حسی ناخوشایند هم همراه است چراکه برخی افراد حتی اگر دریافت واکسن برایشان اولویت داشته باشد شاید توان مالی خرید واکسن آزاد را نداشته باشند. شکی نیست که نمی‌توان حس خوبی نسبت به این واقعیت داشت. اما اینکه برخی واکسن خود را از بازار آزاد تهیه کنند اتفاقا باعث می‌شود که واکسن دولتی زودتر به دیگر اقشار برسد.

ظرفیت دولت برای تهیه و تولید واکسن محدود است. بازار آزاد واکسن باعث خواهد شد که واکسن‌های دولتی زودتر به اقشاری برسد که واقعا توان خرید واکسن آزاد را ندارند. علاوه بر این، بخشی از کارفرمایان هم شاید نیروی کار خود را واکسینه کنند و در چنین شرایطی توزیع واکسن آزاد در میان اقشار مختلف متناسب‌تر خواهد بود.

قاعدتا برخی افراد ثروتمند که دریافت واکسن از منظر فعالیت اقتصادی برایشان اولویت ندارد هم واکسن آزاد را دریافت خواهند کرد در حالی که برخی از اقشار فرودست که اتفاقا نیاز بیشتری واکسن دارند مجبورند برای واکسن دولتی صبر کنند. چنین تصویر ناخوشایند بر حس بی‌عدالتی دامن می‌زند.

با این حال، اولویت کشور این است که سهم بیشتری از جامعه هرچه زودتر واکسن را دریافت کنند و اگر افرادی که واکسن زده‌اند کمتر ناقل ویروس کرونا باشند، در نتیجه واکسینه شدن ثروتمندان هم می‌تواند به نفع دیگر بخش‌های جامعه تمام شود.واکسن آزاد ایده زیبایی نیست، اما ایده مفیدی است.