استقبال سرد بورسی‌ها از پذیره‌نویسی سهام دولت
روزنامه هفت صبح ، احمدرضا نجفی | ۸۸میلیارد تومان از سهم دولت در سه بانک و دو شرکت بزرگ بیمه در اولین روز پذیره‌نویسی مشتری پیدا کرد. به عبارت دقیق‌تر فعالان بورس دیروز برای خرید هشت‌میلیون و ۸۰۰هزار واحد سرمایه‌گذاری با قیمت ۱۰هزار تومان اعلام آمادگی کردند. ارزش کلی سهم دولت در این شرکت‌ها حدود ۱۷هزار و ۶۰۰میلیارد برآورد می‌شود و با این حساب می‌توان گفت در روز نخست حدود نیم‌درصد سهام دولت از طریق بورس پذیره‌نویسی شده است. عرضه باقیمانده سهام دولت تا ۳۱اردیبهشت ادامه دارد و مردم می‌توانند از طریق کارگزاران بازار سرمایه یا از طریق ۹بانک منتخب، حضوری یا غیرحضوری نام‌نویسی کنند.
محمدرضا معتمدی، مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار گفته، حداکثر منابع مورد نیاز برای این پذیره‌نویسی دو‌میلیون تومان است و پس از ۳۱ اردیبهشت، سهام این شرکت‌ها در قالب صندوق ETF، به سرمایه‌گذاران تخصیص داده می‌شود. سهامی که قرار است در قالب ETF عرضه شود، ۲۳هزار و ۸۰۰میلیارد تومان است و با توجه به اینکه قانون‌گذار حداکثر ۳۰درصد تخفیف در نظر گرفته است، آن چیزی که از سرمایه‌گذاران دریافت می‌شود حدود ۱۶هزار و ۷۰۰میلیارد تومان خواهد بود. خرید سهام دولت این‌بار نیازی به دریافت کد بورسی ندارد.
کسانی که در بازار سرمایه فعال نیستند، می‌توانند براساس کد ملی‌شان از طریق بانک‌های منتخب بانک ملی، سپه، مسکن، کشاورزی، رفاه کارگران، ملت، تجارت، صادرات ایران و قرض‌الحسنه مهر ایران پذیره‌نویسی کنند. آنهایی که کد بورسی دارند، می‌توانند صندوق ETF سهام دولت را با نماد «دارا یکم» در بورس پیدا کنند. زمان ثبت سفارش برای واحدهای این صندوق در بورس بین ساعت دو تا چهار بعدازظهر هر روز است. قیمت هر واحد صندوق ETF دارا یکم ۱۰هزار تومان است و هر کد ملی می‌تواند حداکثر دو‌میلیون تومان یعنی ۲۰۰واحد صندوق سرمایه‌گذاری را بخرد.
از آنجایی که شیوه واگذاری سهام مثل عرضه اولیه است، فرقی نمی‌کند امروز پذیره‌نویسی کنید، یا فردا. در نهایت سهام صندوق به طور مساوی بین همه خریداران تقسیم می‌شود. خرید سهام دولت محدودیت سنی ندارد و می‌توان از کد ملی فرزندان هم برای خرید سهام دولت استفاده کرد. در این گزارش بررسی می‌کنیم که آیا خرید سهام دولتی بهصرفه است یا نه؟ برای این کار از دو دیدگاه خوشبینانه و بدبینانه به عرضه سهام دولت برای سرمایه‌گذاران خرد نگاه کرده‌ایم. بعضی با دلایل خودشان می‌گویند بهصرفه است و بعضی دیگر نظر مخالف دارند.
*** دیدگاه خوشبینانه؛ چرا خرید سهام دولت بهصرفه است؟
تخفیفی که دولت برای عرضه سهامش در نظر گرفته، یکی از دلایلی است که نشان می‌دهد خرید واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق دارایی یکم می‌تواند بهصرفه باشد. قیمت واحدهای این صندوق با تخفیف ۲۰درصدی نسبت به میانگین یک‌ماه اخیر قیمت سهام شرکت‌ها در بورس و حداقل ۷۰درصد قیمت زمان عرضه در نظر گرفته شده است. با این حساب می‌توان گفت، تخفیف سهام این صندوق به ۳۰درصد می‌رسد و می‌تواند فرصت خوبی برای خرید باشد.
شرکت‌هایی که سهامشان در قالب صندوق ETF عرضه می‌شود، عموما شرکت‌های موفق و پربازدهی هستند. مثلا بانک ملت در یک‌سال گذشته بازدهی ۲۵۰درصدی داشته. بازدهی بانک صادرات در یک‌سال گذشته تقریبا ۱۵۰درصد و بازدهی بانک تجارت در این مدت ۱۸۰درصد بوده است. این ارقام در گروه بانک‌ها بازدهی قابل توجهی به‌حساب می‌آید. از طرف دیگر بازدهی سهام بیمه البرز در یک‌سال گذشته ۵۵۰درصد و بیمه اتکایی امین در این مدت ۴۷۰درصد بوده و در بین بهترین شرکت‌های بورسی قرار دارند. با واگذار شدن سهام دولت در این شرکت‌ها مردم می‌توانند در بازدهی مثبت آنها شریک شوند.
امکان خرید بدون کد بورسی یکی دیگر از مزایای شرکت در این طرح است. تا پیش از این سود حاصل از عرضه سهام شرکت‌های دولتی صرفا در انحصار بورس‌بازها بود اما در این طرح همه مردم صرفا براساس کد ملی می‌توانند سهام بخرند و از تخفیف آن استفاده کنند. این مورد می‌تواند یک مشوق برای سرمایه‌گذاری در بورس باشد. از آنجا که زمان قانونی فروش سهام حداقل دوماه آینده است، سرمایه‌گذارها در این مدت فرصت دارند تا برای دریافت کد بورسی اقدام کنند.خرید سهام دولت حداکثر دو‌میلیون تومان پول لازم دارد. با دو‌میلیون تومان گزینه‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری پیش روی سرمایه‌گذارهای خرد نیست اما با خرید سهام صندوق ETF، سرمایه‌گذارها می‌توانند در سود عملکرد بانک‌ها شریک شوند.
*** دیدگاه بدبینانه؛ چرا خرید سهام دولت بهصرفه نیست؟
عرضه سهام دولت در صندوق‌های ETF در کنار مزایایی که دارد، از نگاه برخی آنچنان بهصرفه نیست. آنها هفت‌دلیل برای این ادعایشان دارند و خرید سهام دولت را برای سرمایه‌گذارها توصیه نمی‌کنند.
تخفیف ۲۰درصدی در نظر گرفته شده برای عرضه واحدهای صندوق ETF پایین‌تر از تخفیف عرضه اولیه بورس است. شرکت‌هایی که در بورس عرضه می‌شوند، عموما بین ۵۰ تا ۶۰درصد ارزش واقعی‌شان قیمت می‌خورند. برای همین است که خرید سهام عرضه اولیه عموما سود دوبرابری دارد. با این حساب می‌توان گفت تخفیف در زمان عرضه اولیه بین ۴۰ تا ۵۰درصد است اما تخفیف صندوق ETF سهام دولت ۲۰درصد و در بالاترین حد، ۳۰درصد خواهد بود.
قیمت در نظر گرفته شده برای سهام دولت بالا است. چراکه نرخ واحدهای صندوق ETF براساس میانگین قیمت سهام شرکت‌ها در یک‌ماه اخیر محاسبه شده است. در این یک‌ماه قیمت سهام در بورس رشد چشمگیری داشته و اغلب سهم‌ها بیش از ۵۰درصد رشد کرده‌اند. این مورد باعث شده نگرانی‌ها از حباب‌دار بودن قیمت سهام بیشتر شود. ممکن است ارزش واقعی این سهام کمتر از قیمت معامله آنها در بازار بورس باشد.
کسانی که واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق ETF را می‌خرند تا دوماه امکان فروش ندارند. این خواب دوماهه پول، خیلی‌ها را از خرید سهام دولت منصرف می‌کند. چراکه سرمایه‌گذارهای بورس در این دوماه می‌توانند سود بیشتری به جیب بزنند. درحال حاضر بورس‌بازها روزانه حدود چهار تا پنج‌درصد سود می‌کنند. حتی در شرایط عادی یک سهامدار نه‌چندان حرفه‌ای می‌تواند به‌راحتی ماهانه ۲۰درصد سود کند و برای همین تخفیف ۲۰ یا ۳۰درصدی برای دوماه آنچنان جذاب نیست.
احتمال ریزش بورس در دوماه آینده دور از انتظار نیست. از اول سال تا حالا شاخص بورس بی‌وقفه در حال رشد بوده و حالا به نزدیکی یک‌میلیون واحد رسیده است. اول سال شاخص در محدوده ۵۰۰هزار واحد قرار داشت و تا اینجای کار رشد نزدیک به دوبرابری را پشت سر گذاشته. کارشناسان معتقدند با توجه به رشد بدون توقف بورس، در آینده نزدیک شاهد اصلاح شاخص خواهیم بود. اصلاحی که ممکن است نصف سود به‌دست آمده را از بین ببرد. در صورت چنین اتفاقی ممکن است شاخص کل تا ۲۰۰هزار واحد کاهش پیدا کند. این اصلاح احتمالی طبیعتا روی قیمت سهام دولت هم تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود ارزش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق ETF کاهش پیدا کند.
فشار فروش سهامداران در دوماه آینده اصلا دور از انتظار نیست. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند، ممکن است در روز آغاز معاملات واحدهای صندوق ETF خیلی از سرمایه‌گذاران واحدهای خود را به فروش بگذارند. این فشار فروش می‌تواند قیمت واحدها را به طور غیرواقعی کاهش دهد. این کاهش قیمت حتی می‌تواند روی قیمت سهام اصلی شرکت‌ها هم تاثیر بگذارد و برای سهامداران آنها دردسر درست کند. پشت هر صندوق سرمایه‌گذاری ETF یک تیم باتجربه است که می‌داند چه زمانی سهام بخرد و چه زمانی بفروشد. برای همین عموما کارشناسان تازه‌واردها را به سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها تشویق می‌کند.
با این وجود صندوق ETF سهام دولت بدون مدیریت است. به این معنا که بازارگردان نمی‌تواند سهام شرکت‌های دولتی را در زمان سود نگه دارد و در زمان ضرر بفروشد. برای همین اگر سهام بانک‌ها در آینده با کاهش قیمت روبه‌رو شود، ارزش واحدهای صندوق ETF کاهش پیدا می‌کند. این مورد ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق دارایی یکم را از دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری بیشتر کرده است.
خرید سهام دولت کد بورسی لازم ندارد اما فروش آن چرا. با این حساب خریدار این صندوق‌ها به هر صورت باید کد بورسی بگیرد تا بتواند سهام خود را بفروشد. این مورد باعث شده جذابیت سهام دولت برای کسانی که تصمیمی برای ورود به بورس و پذیرش ریسک آن ندارند، کاهش پیدا کند.
