استخراج ‌طلای ‌۱۸‌عیار‌ از ‌چاه فاضلاب

روزنامه هفت صبح، گروه بازار | تخلیه چاه با مزایده ۶۰میلیونی، یکی از رازهای پشت پرده بازار طلا است که در فیلم «حمال طلا» به نمایش گذاشته شده. اگر این فیلم را دیده‌ باشید، احتمالا شما هم درباره اتفاقات عجیبی که در کارگاه‌های طلاسازی می‌افتد تعجب کرده‌اید. «حمال طلا» چند روزی است روی پرده اکران سینماهای آنلاین رفته و می‌توانیم این فیلم را از طریق اپلیکیشن‌هایی مثل فیلیمو تماشا کنیم. این فیلم تنها چند پرده از رازهای بازار طلا را نمایش می‌دهد و راستش را بخواهید کلی نکته عجیب و غریب دیگر در این بازار پیدا می‌شود.

در این گزارش سراغ ۱۰مورد از این نکته‌ها رفته‌ایم. مثلا شاید برایتان جالب باشد که بدانید بخش بزرگی از ویترین طلافروش‌ها متعلق به فروشنده نیست و برای همین هم آنها از گران‌شدن طلا خوشحال نمی‌شوند. در چنین حالتی آنها باید پول بیشتری به صاحبان اصلی طلا پرداخت کنند. یا اینکه کارگاه‌های طلاسازی همیشه در زیرزمین‌ها، محیط‌های بسته و بدون راه‌های ورود و خروج هوا فعالیت می‌کنند و گرمای هوا را به هدر رفتن گرد و غبار طلاسازی ترجیح می‌دهند.

* یک: مزایده تخلیه چاه کارگاه طلاسازی
شاید شنیدن این جمله چندان برایتان خوشایند نباشد اما فاضلاب کارگاه‌های طلاسازی هم ارزشمند است. طوری که برای تخلیه چاه کارگاه‌ها ممکن است کار به برگزاری مزایده بکشد. چراکه عموما ذرات ریز طلا در چاه فاضلاب این کارگاه‌ها جمع می‌شود و با روش‌هایی می‌توان این ذرات ریز را دوباره از فاضلاب جدا کرد.

بعضی شرکت‌های تخلیه چاه، بخش خاصی برای کارگاه‌های طلاسازی در نظر می‌گیرند. تماشای فیلم «حمال طلا»، باعث شد دنبال کسانی که حاضر می‌شوند برای فاضلاب طلاسازی‌ها پول بدهند بگردیم. جست‌وجویمان چندان نتیجه‌ای نداشت و نهایتا به گزارشی از روزنامه جام جم رسیدیم که در سال ۹۲ منتشر شده و در آن گفته می‌شود، معمولا روی چاه‌های فاضلاب کارگاه‌های طلاسازی بسته به میزان فعالیت آنها قیمت‌هایی در حدود ۱۰ و ۱۵میلیون تومان می‌گذارند اما چاه فاضلاب بازار قیمت بیشتری داشته تا جایی که برخی ادعا می‌کنند معادل ۲۰۰میلیون تومان طلا آنجا وجود دارد.

گفت‌وگوی ما با چند شرکت تخلیه چاه نشان داد، اغلب کارگاه‌های طلاسازی خودشان محیط خارج از شهر برای جداکردن طلا از فاضلاب دارند و برای همین صرفا پولی به شرکت تخلیه چاه می‌دهند تا فاضلابشان را به محیط مورد نظر منتقل کنند. آنهایی که جا برای تصفیه فاضلاب ندارند، ناچار به فروش هستند. آنطور که یکی از شرکت‌های تخلیه چاه می‌گوید، طلاسازها عموما دو‌سه‌سال یک‌بار فاضلابشان را تخلیه می‌کنند و طلاهایشان را بیرون می‌کشند.

یکی از آنها وقتی ادعا کردیم کارگاه طلاسازی ۱۰ساله داریم، حرفمان را باور نکرد و گفت حتما در این مدت چندبار فاضلاب شما تخلیه شده و هیچ کارگاهی فاضلاب را برای مدت طولانی نگه نمی‌دارد. مبالغی که این شرکت تخلیه چاه درباره نرخ فاضلاب طلافروشی‌ها می‌گوید، در حدود پنج‌میلیون تومان است. این شرکت می‌گوید، در تخلیه چاه‌های دوره‌ای، طلاهای موجود در فاضلاب جدا می‌شوند و نمی‌توان مقدار قابل توجهی در فاضلاب کارگاه‌ها پیدا کرد.

* دو: خاک ارزشمند کارگاه‌‎های طلاسازی
کارگاه‌های طلاسازی حساسیت زیادی روی گرد و غبار محیط کارشان دارند. آنها کف کارگاه را فنس‌های فلزی می‌اندازند تا خاک طلاسازی به کفش کارگرها نچسبد و از کارگاه خارج نشود. آنها بعد از چند وقت که کلی خاک کف کارگاه نشست، فنس‌ها را بر می‌دارند و گرد و غبار را جارو می‌کنند و به قالکارها می‌دهند. بعد از سوزاندن خاک، خاکستر آن را به کوره می‌ریزند تا ذرات طلای موجود در گرد و غبار خودش را نشان دهد. کارگاه‌هایی که حساسیت بیشتری دارند، از کاور کفش استفاده می‌کنند.

* سه: کیفی‌ها؛ معتمدترین افراد بازار
اصطلاح کیفی مربوط به کسانی است که مصنوعات طلا را از کارگاه‌ها می‌خرند یا از خارج کشور وارد می‌کنند و داخل یک کیف به بازار طلافروش‌ها می‌برند. آنها عموما تنها نیستند و برای امنیت بیشتر چندنفر آنها را همراهی می‌کنند. چراکه ارزش طلای داخل کیف دستی آنها ممکن است به میلیاردها تومان برسد. آنها عموما افراد معتمدی برای طلافروش‌ها هستند. این اعتماد حاصل یک رابطه دوطرفه است. چراکه کیفی‌ها موقع فروش طلایشان به طلافروش‌‌ها، پول نقد از آنها نمی‌گیرند و در اغلب موارد زمانی به پولشان می‌رسند که مصنوعات طلا به دست مشتری نهایی برسد. طلافروش‌ها هم در خیلی از موارد به کیفی‌ها اعتماد می‌کنند. آنها طلایی که مدت‌هاست در ویترینشان مانده را به کیفی‌ها می‌سپارند تا هر طور شده از شرشان خلاص شوند.

* چهار: اجرت ساخت با درصد محاسبه می‌شود
طلافروشی‌ها وقتی می‌خواهند از کیفی‌ها طلا بگیرند، صرفا چند نمونه کار را می‌بینند و براساس ظرافت ساخت، سر درصد اجرت چانه می‌زنند. طلاهای ایرانی عموما اجرتشان بین پنج تا ۱۰درصد است اما اجرت ساخت مصنوعات طلای ایتالیایی بعضا به ۵۰درصد می‌رسد. ممکن است اگر چندبار در زمان‌های مختلف به طلافروشی بروید، با اجرت متفاوتی برای یک طلای خاص روبه‌رو شوید. چراکه هرکدام از طلاهای داخل ویترین را از یک کیفی گرفته‌اند و اجرت ساخت آن را حدودی به شما می‌گویند. با توجه به نوسانات قیمت طلا، درصد اجرت ممکن است با گذشت زمان تغییر کند.

* پنج: خیلی از طلا‌های ویترین متعلق به فروشنده نیست
طلافروش‌ها لزوما افراد ثروتمندی نیستند. خیلی از آنها با طلای دیگران کار می‌کنند. مصنوعات طلا را برای پر نگه داشتن ویترین به امانت می‌گیرند و بعد از چندماه با صاحب اصلی طلاها تسویه‌حساب می‌کنند. برای همین آنها از گران شدن طلا خوشحال نمی‌شوند. چراکه در چنین حالتی فروش آنها کمتر خواهد بود و نهایتا درآمدی برایشان باقی نخواهد ماند. اگر آنها نتوانند طلایی که امانت گرفته‌اند را بفروشند، مجبور می‌شوند آنها را با سود به صاحب اصلی برگردانند.

* شش: طلافروشی‌ها با پول کار نمی‌کنند
حساب و کتاب طلافروشی‌ها بین یکدیگر همیشه براساس گرم طلا است و کسی درباره پول صحبت نمی‌کند. چراکه اگر بحث پول نقد درمیان باشد، نوسانات قیمت طلا در طول ماه‌ها به‌کلی حساب و کتاب آنها را به‌هم می‌ریزد. یکی از دلایل محاسبه اجرت ساخت براساس درصد، همین است. در چنین حالتی وقتی ۱۰۰گرم مصنوعات طلا با اجرت ۱۰درصدی به یکدیگر قرض می‌دهند، طرف مقابل باید ۱۱۰گرم طلای آب‌شده در اختیار آنها بگذارد. طلای آب‌شده برای آنها حکم سرمایه در گردش را دارد. آنها حساب‌هایشان را با طلای شکسته یا همان شمش‌های طلا تسویه می‌کنند.

* هفت: آب روشویی کارگاه‌ها به فاضلاب نمی‌رود
طلاسازی‌ها روشویی مخصوص دارند. شست‌وشوی دست، طلا و ابزار طلاسازی همه در این روشویی‌های مخصوص انجام می‌شود و آب خروجی آن به مخزن می‌رود. این روشویی‌های‌ مخصوص بعضا فیلتر دارند و ذرات طلا را از آب جدا می‌کنند. کارگاه‌های کوچک‌تر که روشویی مخصوص ندارند، آب خروجی روشویی را داخل بشکه‌ها نگهداری می‌کنند و بعد از مدتی سراغ استخراج طلا از آنها می‌روند.

* هشت: کارگاه‌های طلاسازی پنجره ندارند
زیرزمین‌ها بهترین محل برای کارگاه‌های طلاسازی هستند. طلاسازها با هر جریان هوایی مخالف هستند. حتی اگر محیط کارشان پنجره داشته باشد، آن را می‌پوشانند. ترجیحا از کولر خارجی استفاده نمی‌کنند و سراغ کولرهای پرتابل می‌روند. اگر وسط کارگاه طلاسازی با کولر آبی مواجه شدید، تعجب نکنید. بعضی از آنها از فیلترهایی برای کولرها استفاده می‌کنند تا هوایی که از محیط به داخل محفظه کولر می‌رود از این فیلترها عبور کند و ذرات طلا به دام بیافتند. بعضی از آنهایی که حساس‌تر هستند، به کلی کولر و پنکه را کنار می‌گذارند و ترجیح می‌دهند در گرما مشغول به کار شوند، ولی کاری نکنند که جریان هوا در کارگاه گرد و غبار را جابه‌جا کند.

* ۹: کارگاه قالکاری، مجمع جویندگان طلا
مقصد گرد و خاک، زباله، دستمال، دستکش و لباس کار کارگاه‌های طلاسازی، نهایتا به کارگاه‌های قالکاری می‌رسد. طلاساز‌ها هنگام جمع‌کردن کارگاه، کل وسایلشان را به قالکارها می‌سپارند. در کارگاه قالکاری همه این موارد سوزانده می‌شوند. خاکستر آنها به کوره‌های کوچکی ریخته می‌شوند و بعد از ذوب‌شدن، ذرات طلا با توجه به چگالی کمتر و دمای ذوب بالاتری که دارند روی مایع مذاب شناور می‌شوند. آنها بعد از جداکردن ذرات طلا عیار آنها را اندازه‌گیری می‌کنند و با ترفندهایی مثل ترکیبشان با طلای خالص ۲۴عیار، نهایتا آنها را به طلای ۱۸عیار تبدیل می‌کنند تا دوباره به چرخه طلاسازی برگردد.

بیشتر خاطرات قالکارها به تلاش برای به دست آوردن طلا از محل و اشیایی مربوط می‌شود که کمتر شخصی می‌تواند فکرش را بکند. برای نمونه یکی از آنها می‌گوید یک‌بار مقدار زیادی طلا از یک کولر آبی به دست آورده است. او می‌گوید طلاساز سراغ من آمد و ادعا کرد مقدار زیادی طلا در کولر کارگاه او جمع شده است. کولر ذرات ریز طلای موجود در کارگاه را همراه هوا به درون خود می‌کشیده و باعث شده در طول ۱۲ماه حدود ۶۰گرم خاک و جرم در کف کولر جمع شود. وقتی این حجم خاک و جرم را در کوره ریختم، توانستم ۴۰گرم طلای خالص بازیافت کنم.

* ۱۰: مدل محاسبه ارزش گرد و غبار کارگاه طلاسازی
کارگاه‌های طلاسازی قبل از شروع به کار، میزان طلای استفاده‌شده برای ساخت طلا را اندازه‌گیری می‌کنند. عموما حدود ۱۰درصد از طلای استفاده‌شده برای ساخت مصنوعات به‌شکل ذرات ریز در محیط کارگاه پخش می‌شود. آنها در پایان کار طلای ساخته‌شده را وزن می‌کنند و متوجه می‌شوند حدودا چقدر طلا در گرد و غبار موجود در کارگاه پنهان شده و بر همین اساس گرد و غبار، لباس‌ها و وسایل کارشان را به قالکارها می‌سپارند.