از توافق میان آمریکا و طالبان چه میدانید؟
روزنامه هفت صبح، مهسا مژدهی | یک: دوحه قطر روز گذشته شاهد توافق تاریخی میان آمریکا و طالبان بود که در هتلی مجلل در این شهر برگزار شد و مقامات آمریکایی برای ملاقات با گروه طالبان و امضای توافق با آنها صف کشیده بودند. حمله نظامی ایالات متحده به افغانستان در ۱۹ سال قبل باعث پایان حکومت طالبان در این کشور شده بود. حالا بعد از نزدیک به دو دهه، این دو بر سر میز مذاکره نشستهاند تا شاید از میزان تنشها در افغانستان کم شود اما بسیاری میپرسند که آیا میتوان به گروه طالبان با سابقهای که در عهدشکنی و خشونتورزی دارد، اعتماد کرد؟
* دو: «پس از آزادی زندانیان گفتوگوهای بینالافغانی آغاز میشود.» این جملهای است که سهیل شاهین سخنگوی طالبان در آغاز نشست دوحه بر زبان آورد. مدتهاست انتقادات بسیاری بر طالبان و آمریکاییها وارد شده که بدون حضور طرف افغان، دست به مذاکره با یکدیگر زدهاند. طالبان بارها مذاکرات را به این دلیل که حاضر نبوده با مقامات و فعالین افغانستانی گفتوگو کند بر هم زده و این بار به نظر میرسد تنها به این دلیل تن به مذاکره داده که آمریکا به تنهایی بر سر میز حاضر شده است.
* سه: پمپئو میگوید در هشت روز گذشته خشونتها در افغانستان به پایینترین میزان خود در ۴۰ سال گذشته رسیده است. این در شرایطی است که طالبان هنوز در برخی مناطق شرق افغانستان در حال جنگ هستند یا اداره برخی از مناطق را از کنترل دولت افغانستان گرفته و به دست آوردهاند. همچنین در دو هفته گذشته آنها یک عملیات انتحاری را در کابل برنامهریزی کرده و به انجام رساندهاند. با این حال به نظر میرسد آمار پمپئو نه به معنای قطع خشونتها که به معنای واقعی کاهش خشونتها باشد.
* چهار: برخی از منتقدان این طرح کاهش خشونت که حالا توافق آن با آمریکاییها بسته شده، میگویند طالبان یک دسته و گروه مشخص نیستند که صلح با آنها به معنای یک صلح همهگیر باشد و همین میتواند بهانهای برای این گروه باشد تا اعمال خشونتآمیزی که ممکن است در آینده رخ دهد را از اختیار خود خارج بدانند.
* پنج: شیر محمد استانکزی رئیس دفتر سیاسی طالبان در قطر امضای توافق صلح با آمریکا را توافق برای «خروج نیروهای اشغالگر آمریکایی از افغانستان» و پیروزی طالبان عنوان کرد. او این «روز فتح» را به همسنگرانشان و آنانی که در زندانهای افغانستان محبوس هستند، تبریک گفت.
رئیس دفتر سیاسی طالبان گفت از امروز تا ۱۴ ماه آینده، نیروهای خارجی از افغانستان خارج خواهند شد و این کشور یک بار دیگر به آزادی دست خواهد یافت و آنان یک نظام اسلامی در افغانستان برقرار خواهند کرد.این صحبتها در حالی انجام شد که هیات رسمی طالبان پرچم خود را به همراه نیاورده بود. این قراری بود که از قبل بر سر آن توافق شده بود. هر چند در دست بعضی از اعضا پرچمهایی دیده میشد.
* شش: توافق با طالبان قرار است مقدمهای بر پایان طولانیترین جنگ آمریکا باشد. بسیاری افغانستان را به باتلاقی تشبیه کرده بودند که ایالات متحده در آن افتاده. برای همین مقامات این کشور تلاش بسیار زیادی کردند تا به توافقی با گروه طالبان دست پیدا کنند. در حال حاضر قرار است طالبان مدتی دست از انجام عملیات بکشد، زندانیان این گروه آزاد شوند و در مراحل بعد آمریکا، افغانستان را ترک کند.
* هفت: ملا هبتالله آخوندزاده رهبر گروه طالبان دیروز از این گروه خواسته به صلح تن دهند و سلاح را زمین بگذارند. پمپئو این گام را گامی مهم دانست که بالاخره برداشته شد و از این گروه خواست که پای تعهدات خود بمانند. او خواسته که طالبان به جنگ با داعش هم متعهد باشد و توافق شده که این گروه روابط خود را با گروههای تندرو مسلح قطع کنند. همچنین به گفته دولت افغانستان، آمریکا تا ۱۴ ماه آینده این کشور را ترک خواهد کرد.
* هشت: سوال اصلی این است که آیا طالبان واقعا سلاح را بر زمین خواهد گذاشت؟ حقوق مدنی مردم افغانستان را رعایت خواهد کرد و به خشونت علیه زنان در ولایاتی که کنترلشان را در دست دارد، پایان میدهد یا نه؟ به اعتقاد بسیاری از ناظران، توافق امروز میتواند تاریخی باشد، اگر گفتوگوهای بینالافغانی پس از آن سر بگیرد. بسیاری بر این باورند که این توافق میتواند راه طالبان را برای رسیدن به قدرت از راههای مشروع را در حالی هموار کند که آنها از ایدههای تندروانه خود هنوز دست نکشیدهاند.
اما در همین حین بسیاری هم بر این باورند که اگر طالبان سلاح را زمین گذاشته و از خیر برنامهریزی عمیاتهای انتحاری بگذرد، قدم بزرگی برای صلح و امنیت در افغانستان برداشته خواهد شد. به نظر میرسد در شرایطی که افغانستان به امنیت نسبی دست یابد، میتوان بر سر حضور یا عدم حضور طالبان در قدرت، تصمیمگیری کرد و بخش بزرگی از این تصمیمگیری به خواست عموم مردم این کشور باز میگردد.