اختلاف‌نظر شدید پزشکان و حریرچی درباره رمدسیویر
روزنامه هفت صبح، نگین باقری | بعد از یک سال که همه دارند با کرونا می‌جنگند، دیروز معاون وزیر بهداشت پیامش را اینطور رساند که اصلا همه این دارو، دواها بی‌فایده بوده. کدام داروها؟ «فاویپیراویر، رمدسیویر و آیورمکتین.» ایرج حریرچی که درقزوین سخنرانی می‌کرد آب پاکی را روی دست بیمار و پزشک، هر دو با هم ریخت و گفت: «این داروها هیچ تاثیر علمی اثبات شده‌ای ندارند و در بهترین حالت کمی علائم کرونا را تخفیف می‌دهند.»
این معاون قدیمی وزارتخانه زیرآب این داروها را خیلی جدی زد و در ادامه گفت: «ما برای اینکه مردم عذاب وجدان نگیرند و حسرت نخورند که چرا از این داروها استفاده نکردند، آن را در اختیار مردم قرار می‌دهیم.» این اولین بار است که یک مقام مسئول در وزارتخانه می‌گوید همه این داروها را برای راضی کردن احساس عذاب وجدان به بیماران می‌دهند.
حرف او را به هر پزشک عفونی که زدیم، تعجب کرد. یکی از این پزشکان اعتقاد داشت حتی اگر این داروها به خاطر اثر روانی هم به بیمار داده شوند، نباید آن را با این حرف‌ها بی‌اثر کنند. پزشک دیگری هم حدس می‌زند که این اظهار نظر ممکن است به خاطر احتمال نایاب شدن رمدسیویر در چند ماه آینده باشد.
*** مسیر رمدسیویر از مرداد پارسال تا امروز
مردادماه اولین باری بود که اسم «رمدسیویر» در جلسات کمیته علمی مبارزه با کرونا ثبت شده است. تا امروز بارها این وزارتخانه له یا علیه این دارو مصاحبه کرده است. اوج این دعواها بر‌سر رمدسیویر زمانی بود که معاون تحقیقات این وزارتخانه در قراردادی با سازمان جهانی بهداشت به همراه کشورهای دیگر در پروژه تحقیقاتی شرکت کرد که می‌خواست اثر این دارو را بسنجد.
از قضا آن موقع هم این تحقیق به این نتیجه رسید که رمدسیویر فایده زیادی ندارد. آن موقع هم که تازه کارخانه‌ها شروع به ساخت این دارو کرده بودند، معاون تحقیقات در سیبل حملات قرار گرفت. حالا ولی معاون وزارت بهداشت دارد همان حرفی را می‌زند که روزی به خاطر آن، معاون تحقیقات این وزارتخانه از کارش بیکار شد.
با وجود اینکه نتیجه آن تحقیقات اینطور نشان داد، پزشکان خیلی از بیمارستان‌ها همچنان به تزریق رمدسیویر ادامه دادند. این دارو از پروتکل داروهای ایران هم حذف و تزریق آن واگذار شد به اختیار پزشکان: می‌خواهند بزنند، صلاح نمی‌دانند هم نزنند. حالا ولی ایرج حریرچی یک باره سه داروی مهم سیستم درمان را بی‌اعتبار کرده است. آن هم در حالی که بعد از یک دوره نایاب شدن و افزایش قیمت، امروز ۷ کارخانه در ایران مشغول ساخت آنها هستند تا بیمارستان‌ها هیچ کمبودی نداشته باشند.
*** پزشکان چه می‌گویند؟
برخلاف این اعلام نظر حریرچی، پزشکان می‌گویند اصلا راه دیگری برای درمان کرونا ندارند. مثلا سید حمیدرضا قادری، پزشک عفونی است که گمان می‌کند این حرف‌های حریرچی یک جور آماده‌سازی برای کمبود این داروها در ماه‌های آینده بوده است. او که از حرف‌های معاون وزیر بهداشت تعجب کرده اینطور تحلیل می‌کند: «درست است که ما دیگر برای تولید رمدسیویر به آمریکا نیازی نداریم اما ماده اولیه آن از هند وارد کشور ما می‌شود.
این روزها هند به دلیل شیوع زیاد این بیماری حاضر نیست آن واکسن‌هایی را که به ما تعهد کرده بود بدهد. دهلی و بمبئی کاملا تعطیل هستند و دهلی در معرض فروپاشی قرار دارد. از طرف دیگر رمدسیویر جزو پروتکل‌های درمانی کرونا در هند بود و این کشور احتیاج زیادی به این ماده اولیه دارد. ممکن است این حرف‌های آقای حریرچی صرفا روشی ناصادقانه برای آماده کردن اذهان باشد.»
رمدسیویر ابتدا فقط از سوی آمریکا تولید و به قیمت سه هزار دلار فروخته می‌شد. بعد از اینکه فرمول آن در اختیار کشورهای مختلف مثل هند قرار گرفت، قیمت این دارو به ۳۰۰ دلار رسید. ایران هم از چند ماه پیش با خرید ماده اولیه آن، خودش شد یک پا تولیدکننده رمدسیویر. نه فقط برای خودش، بلکه حتی فراتر از نیازهایش از این دارو را تولید می‌کرد.
*** قضاوت غلط آقای حریرچی
این پزشک اعتقاد دارد که هر کدام از داروهایی که حریرچی از آن نام برده هرکدام برای یک دوره درمان به کار می‌روند. به عقیده او قضاوت حریرچی درباره داروها خیلی غلط بوده. به خاطر اینکه گزارش‌های زیادی از پزشکان به دستشان رسیده که نشان می‌دهد هر سه دارویی که او نام برده روند بیماری را کنترل کرده است.
او تک تک درباره هر سه دارو اینطور توضیح می‌دهد:« ما هنوز به یک نتیجه علمی نرسیدیم که ببینیم آثار این داروها روی کرونا چه بوده و اینکه آیا به صورت آکادمیک آنها تایید می‌شوند یا نه. اما در شرایط بحرانی بر اساس گزارش‌های شهودی همکارانمان به این نتیجه رسیده‌ایم که این داروها خیلی از بیماران را نجات داده است. فاویپیراویر از گسترش بیماری تا اندازه زیادی جلوگیری کرد و رمدسیویر هم مانع این شد که بیمار به مرحله افت اکسیژن برسد. با این حال این داروها، داروی اول و آخر نبودند و هر کدام را باید در یک مرحله بخصوص به بیمار می‌دادند.»
او اینطور توضیح می‌دهد: « کرونا سه فاز دارد. اول: در مرحله ویروسی، ویروس دارد در بدن تکثیر می‌شود. این فاز معمولا سه تا پنج روز ادامه دارد در این مرحله با داروی آیورمکتین می‌توان جلوی گسترش بیماری را گرفت. به غیر از این، فاویپیراویر هم از رشد ویروس می‌کاهد تا سیستم ایمنی بدن خود را نجات دهد.
فاز دوم: مرحله التهابی است. اینجا سیستم ایمنی علیه ریه وارد عمل می‌شود. ویروس سیستم ایمنی را گیج می‌کند و کم کم ریه سفید و تخریب می‌شود. اگر این مرحله کند نشود، بیمار دچار زجر تنفسی خواهد شد. یعنی اکسیژن خون پایین می‌آید. رمدسیویر زمانی کاربرد دارد که ریه دارد تخریب می‌شود. با زدن این آمپول سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنیم و به او دستور می‌دهیم که ریه خودی است آن را تخریب نکن.
ولی نکته اصلی در این دارو این است که باید روز چهاردهم بیماری آن را تزریق کرد. مرحله سوم: ریکاوری. این مرحله شامل عوارض کرونا بعد از درمان می‌شود. برای مثال افسردگی، کهیر و اتفاقاتی دیگر که در این دوره بروز می‌یابند شامل این مرحله است.»حالا همه این داروهایی که قادری از آنها نام می‌برد روزی برای بیماری‌های دیگری مورد استفاده قرار می‌گرفت.
«مثلا آیورمکتین را برای یک بیماری انگلی در آفریقا استفاده می‌کردند. رمدسیویر هم در آمریکا تولید می‌شد و استفاده دیگری داشته است. البته به گفته این پزشک امروز دو داروی دیگر هم در بیمارستان‌ها به نام کلترا و اکتیمرا وجود دارد که در شرایط بدخیم به بیمار داده می‌شود. حتی این دارو هم برای خود کرونا نیست اما تا امروز بسیار نجات دهنده بوده است.
به عقیده او در این شرایط نمی‌توان منتظر مقالات ماند و باید از تجربه پزشکان استفاده کرد. حتی نتایج مطالعات جهانی که مبتنی بر بی تاثیر بودن این دارو بود از سوی همه پزشکان جهان تایید نشد و تفسیرهای زیادی از آن وجود داشت. به همین دلیل بود که در این مدت همه ما بر استفاده این داروها اصرار ورزیدیم.»
*** کرونا داروی دیگری ندارد
دکتر محمدرضا هاشمیان یکی دیگر از همین افرادی است که از اظهار نظر مقام دوم وزارت بهداشت تعجب کرده. او به هفت صبح می‌گوید: «کرونا داروی دیگری ندارد. رمدسیویر در دنیا برای بیمارانی تولید شد که به آی سی یو می‌آمدند. اولین مقالات دنیا در خصوص این دارو برای بیماران بد حال بود به همین دلیل کشورهای زیادی در دنیا از آن استفاده می‌کنند.»
به گفته او داروهای دیگری هم در برخی نقاط دیگر دنیا مورد استفاده است که رمدسیویر و فاویپیراویر هم جزو آنهاست. او اسم داروهای کشورهای دیگر را به زبان نمی‌آورد چون می‌گوید ممکن است «مافیای دارو» آن را قاچاق کند. هاشمیان این حرف را پوپولیستی ارزیابی می‌کند. او که پزشک آی سی یو بوده درباره تجربه بیماران کرونایی آی سی یو اینطور توضیح می‌دهد: «آی سی یو جای پرخطری است. یعنی باید پزشک همه کار بکند تا پای بیمار به آی سی یو باز نشود. اما اگر بیماری به مرحله بستری شدن در این قسمت رسید باید با این داروها از عود کردن بیماری جلوگیری کرد.»
هاشمیان می‌گوید که او اولین نفری بوده که رمدسیویر را به بیماران در این مرحله تزریق کرده است. او به نتایج بعضی از مطالعات درباره بی تاثیر بودن رمدسیویر اشاره می‌کند و می‌گوید: «با اینکه یک مقاله در یک ژورنال علمی درباره بی تاثیر بودن رمدسیویر نوشته شد اما این مقاله از نظر علمی مورد تایید قرار نگرفت. این مقاله زمانی منتشر شد که هر دانه از این قرص ۵۰ میلیون تومان در بازار معامله می‌شد و به نظر می‌رسید که اهداف دیگری پشت آن است.»
*** تکلیف نامشخص وزارت بهداشت مقابل داروهای کرونا
پزشکانی که هنوز بیماران خود را با همین داروهای به قول آقای حریرچی «بی‌خاصیت» درمان می‌کنند اعتقاد دارند که حریرچی دیروز نه کاملا درست حرف زده و نه کاملا نادرست. از ابتدای انتشار ویروس کووید-۱۹ همه متخصصان عفونی یک صدا گفتند که اصلا کووید داروی اختصاصی ندارد.
داروهایی هم که حریرچی از آنها اسم برده اثر اختصاصی ندارند. برای مثال در مرحله آی سی یو داروهای آنتی ویرال تاثیر خاصی ندارند اما باید به بیمار دارویی داد که ریه او را بتواند ترمیم کند. با این حال وزارت بهداشت تکلیف خود را در این یک سال هنوز با این دارو مشخص نکرده است و این اصرارهای گاه و بی‌گاه بیماران را به درمان خود بی‌اعتماد و کار پزشکان را سخت می‌کند.
