چرا داروهای آزمایشی برای بیماران ایرانی تجویز شد؟
روزنامه هفت صبح، نگین باقری | از روزی که زمزمه درمان کرونا در بیمارستان‌ها شنیده شد، اسم داروهایی مثل «رمدسیویر»، «لوپیناویر»، «اینترفرون» و «هیدروکسی کلروکین» هم بین زبان بیماران و پزشکان چرخید. داروهایی که حالا مشخص شده همگی بخشی از طرح سازمان بهداشت جهانی برای پیدا کردن راه درمانی موثر این بیماری بوده است.
حالا مجلس فشار می‌آورد که اگر سازمان بهداشت جهانی مشغول مطالعه بر این داروها بوده، چرا باید به صورت گسترده به مصرف بیماران ایرانی می‌رسید؟ معاون وزیر بهداشت و اعضای کمیته علمی ستاد ملی مبارزه با کرونا در گفت‌و‌گو با هفت‌صبح توضیح می‌دهند که آن زمان تصور می‌شد که این داروها برای درمان کرونا موثر هستند اما اگر اینها را هم تجویز نمی‌کردند، درمان دیگری نبود که جایگزین آن کنند.
موضوع آزمایشی بودن این داروها را اولین بار به طور مفصل رضا ملک‌زاده، معاون تحقیقات وزیر بهداشت توضیح داد و با افتخار گفت تعداد ایرانیان داوطلب از همه جای دنیا بیشتر بوده است. حالا خبر افتخار‌آمیز او برای این وزارتخانه دردسرساز شده است. او روز گذشته مجبور شد که یک بار دیگر توضیحاتش را شفاف‌تر کند و بگوید در این طرح ۱۱ هزار نفر شرکت کرده بودند که سه هزار و ۵۰۰ نفر آن شامل ایرانیان می‌شدند. ایرانیانی که حالا معلوم شده در سه بیمارستان رازی رشت، ولیعصر اراک و مسیح دانشوری تهران برای این طرح داوطلب می‌شدند.
پیام طبرسی، رئیس بخش بیماری‌های عفونی بیمارستان مسیح دانشوری جزئیات این بیماران داوطلب را ارائه نمی‌دهد اما به گفته رئیس بیمارستان ولیعصر اراک، تعداد آنها در مجموع ۱۲۰ بیمار بوده است. پس یعنی بیشتر آنها شامل مراجعه‌کنند‌گان بیمارستان مسیح دانشوری و رازی رشت می‌شدند. به غیر از ایرانی‌ها، فرانسوی‌ها، انگلیسی‌ها و مردم کشورهای دیگر هم در آن شرکت داشتند اما تعداد آنها خیلی کمتر از جمعیت ایرانیان عضو این طرح بوده است و همین موضوع صدای برخی از منتقدان را درآورده است.
*** تشبیه بیماران ایرانی به موش آزمایشگاهی
علی‌اکبر رائفی‌پور با شنیدن این خبر بیماران ایرانی را به موش‌های آزمایشگاهی سازمان بهداشت جهانی تشبیه کرد که این داروها روی‌شان امتحان شده است. او همان سخنران معروفی است که سخنرانی‌هایش در حوزه فراماسونری و صهیونیسم‌شناسی و البته عید نوروز (!) شهرت دارد و اخیرا هم از فروردین ماه گفت‌و‌گو درباره کرونا را شروع کرده است.
این بار هم حضور ایران در برنامه مطالعاتی سازمان بهداشت جهانی بهانه خوبی بوده که ویروس کرونا را مانند دفعه پیش به دکترین شوک، بازار آزاد و آمریکا پیوند بزند. با این حال این دفعه یک نماینده مجلس هم در انتقادهایش او را همراهی کرده است. زهرا شیخی نماینده مجلس معتقد است کل مبتلایان کرونا در ایران برابر با یک درصد جمعیت مبتلایان جهانی کرونا است اما ۲۷ درصد این طرح سازمان بهداشت جهانی را ایرانیان تشکیل می‌دهند.
البته حرف دیگر شیخی هم این است که چطور زمان‌های دیگر ما تحریم دارویی هستیم اما هنگام انجام پژوهش روی داروها در صف اول قرار می‌گیریم؟ حالا معاون تحقیقات وزارت بهداشت، رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری و دو عضو ستاد ملی مبارزه با کرونا از این طرح دفاع کرده‌اند و در ادامه دلایل‌شان را برای عضویت ایران در این مطالعه بالینی جهانی توضیح داده‌اند.
*** داروها ناشناخته نبوده‌اند
اگر داروهای این طرح نتیجه مثبتی به همراه داشتند، کسی اعتراضی نمی‌کرد اما نکته ناامیدکننده این است که تمام داروهای بررسی شده تاثیر چندانی از خود نشان نداده‌اند. وزارت بهداشت روز گذشته دوباره مجبور شده توضیح دهد که اگرچه همه این داروها آزمایشی بوده‌اند اما قبلا برای درمان بیماری‌های دیگری از سازمان غذا و داروی ایران و آمریکا مجوز گرفته بودند. این در حالی است که جبهه مخالف دائما بر ناشناخته بودن این داروها تاکید می‌کردند.
به گفته پیام طبرسی، رئیس بخش بیماری‌های عفونی بیمارستان مسیح دانشوری، برای بیماران مورد مطالعه ما این داروها تاثیر معناداری نداشته اما ممکن است برای بیماران دیگری موثر باشد. او معتقد است هر مطالعه هدفی دارد و این مطالعه در هدفش نتوانست به نتیجه برسد. طبرسی همچنان از رمدسیویر دفاع می‌کند و می‌گوید اگر هم تبعات منفی داشته، طبیعی است و هر دارویی ممکن است اثرات جانبی منفی داشته باشد.
*** اگر این داروها را نمی‌دادیم، چه می‌کردیم؟
ابهامی که باقی می‌ماند این است که اگر داروها به طور قطعی برای درمان کرونا تایید شده نبوده، چرا باید غیر از گروه آزمایش، برای بیماران دیگر هم تجویز می‌شد؟ این سوالی است که رضا ملک‌زاده، معاون تحقیقات وزیر بهداشت در گفت‌و‌گو با هفت‌صبح به آن جواب می‌دهد و می‌گوید:« این بیماری هیچ دارویی نداشت. همه فکر می‌کردند ممکن است این دارو موثر شود. ما خیلی دقیق سه هزار و ۵۰۰ نفر را تحت نظر گرفتیم تا بدانیم داروها موثر هستند یا نه.
برای اینکه بفهمیم خوب است یا نه، با دو هزار و ۵۰۰ نفر که این دارو را دریافت نمی‌کردند مقایسه کردیم و دیدیم آنها با هم هیچ فرقی نداشتند. مطالعه ما حالا باعث می‌شود که بی‌دلیل دارویی که موثر نبوده به افراد ندهیم.» او تاکید می‌کند همه آن سه هزار و ۵۰۰ نفر دارو را به صورت رایگان دریافت کردند و یکی از دلایل جمعیت بالای داوطلبان در ایران، رایگان بودن آزمایش‌ها و داروها بوده است.
*** داروی دیگری هم نبود که جایگزین کنیم
همه اعضای کمیته علمی ستاد ملی مبارزه با کرونا هم از ابتدا با خبر بودند که این داروها بخشی از طرح آزمایشی وزارت بهداشت بوده اما با این حال آن را در پروتکل‌های درمانی کرونا هم قرار داده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد از مجموع داوطلبان این طرح، ۵۰۰ نفر رمدسیویر دریافت کرده‌اند ولی علاوه بر این تعداد این دارو به بیماران دیگری خارج از این طرح هم تجویز می‌شود.
مسعود مردانی عضو کمیته علمی به هفت‌صبح می‌گوید این کمیته از ابتدا اجازه استفاده از این دارو را داد چرا که می‌گفتند دوره درمان را می‌تواند کاهش دهد.البته حرف دیگرشان هم این است که آن زمان داروی دیگری هم نبود که اگر رمدسیویر یا بقیه داروها را نمی‌دادند، جای آن را با چیز دیگری پر می‌کردند. به همین دلیل هنوز هم در بیمارستان‌ها رمدسیویر به بیماران داده می‌شود؛ چرا که هنوز مقاله‌هایی وجود دارد که اثر آن را تایید می‌کنند.
*** تصمیم نهایی را روز سه‌شنبه می‌گیریم
حالا که همه با تردید به رمدسیویر نگاه می‌کنند و سازمان بهداشت جهانی به این نتیجه رسیده که این داروها آنقدرها هم موثر واقع نشده‌اند، قرار است به زودی ستاد ملی کرونا درباره آن تصمیم‌گیری کند. مصطفی قانعی، رئیس این ستاد به هفت‌صبح می‌گوید: ما گفتیم رمدسیویر اثری ندارد و تحقیق سازمان بهداشت جهانی هم این موضوع را تایید کرد. بنابراین امروز (سه‌شنبه) تصمیم می‌گیریم که این دارو در بیمارستان‌ها به بیماران داده شود یا نه.
