عطش سرمایه جدید در بورس

روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | اگر تمام پول‌های کشور را یکجا جمع کنید، نمی‌توانید با آن کل سهام بورس را بخرید. بر اساس آخرین آمارها که مربوط به پایان بهمن‌ماه سال گذشته است،رقم نقدینگی کشور به حدود سه میلیون و ۳۰۰هزار میلیارد تومان رسیده.این رقم کل پولی است که ایرانی‌ها در اختیار دارند و اگر با آن بخواهند سهام بورسی بخرند،تنها قادر به خرید نصف سهام شرکت‌ها هستند چراکه ارزش کل بازار بورس و فرابورس رقمی حدود شش میلیون و ۴۰۰هزار میلیارد تومان است.

طبیعتا لازم نیست برای روند صعودی بازار کل سهام شرکت‌ها خریداری شود و تنها خرید ۱۰درصد سهام یک شرکت کافی است تا بتوان روند قیمت را در آن تعیین کرد اما باید توجه داشته باشید که این موضوع تنها یک رابطه کلی است و در طرف مقابل هم نمی‌توان انتظار داشت کل نقدینگی موجود در کشور راهی بازار سرمایه شود.

برخی کارشناسان رابطه بین نقدینگی و ارزش بازار را یک رابطه معنادار می‌دانند و می‌گویند در حال حاضر و با وجود ریزش ۴۰درصدی شاخص کل،ارزش بازار خیلی بیشتر از حالت عادی است.همین مورد باعث شده در شرایط اینچنینی یا باید منتظر رشد نقدینگی باشیم یا منتظر کاهش بیشتر قیمت سهام شرکت‌ها چراکه در حال حاضر سرمایه چندانی برای ورود به بورس و بازگشت روند صعودی وجود ندارد یا پیدا کردن آن خیلی سخت‌تر از سال‌های گذشته است.

*** ارزش‌کل بازار حدود دو برابر نقدینگی کشور
اگر ارزش سهام موجود در بازارهای بورس و فرابورس در پایان سال ۹۹ را بر عدد نقدینگی در این سال تقسیم کنیم،می‌بینیم ارزش بازار حدود ۲۰۸درصد کل نقدینگی کشور بوده.برخی کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند این دو متغیر را نمی‌توان به یکدیگر مرتبط دانست ولی با این حال برخی دیگر می‌گویند بررسی نسبت به این دو رقم در سال‌های گذشته نشان می‌دهد در هر زمانی که بورس دچار افزایش ناگهانی شده و بعد آن ریزش شدیدی در پی داشته، شاهد افزایش نسبت ارزش بازار به نقدینگی کشور بوده‌ایم.در طرف مقابل سال‌هایی که بورس روند عادی داشته، ارزش کل بازار حدود ۳۰ تا ۵۰درصد نقدینگی کل کشور بوده است. موردی که نشان می‌دهد این نسبت در حال حاضر حدود چهار برابر حالت عادی بازار است.

*** مرور سال‌هایی که بورس تشنه نقدینگی بود
بررسی روند نسبت ارزش بازار به نقدینگی در سال‌های اخیر نشان می‌دهد در اوج رونق بورس در سال ۸۳، این نسبت به رکورد ۶۰درصد رسیده بود و در اوج سال ۹۲ که سال رونق بورس بود، ارزش کل بازار تقریبا ۸۰درصد نقدینگی کل کشور بود.سال گذشته و در نقطه اوج شاخص بورس یعنی مردادماه، این نسبت به ۲۷۰درصد رسیده بود. در چنین مواقعی بازار بیشتر از هر زمان دیگر تشنه ورود پول جدید است و زمانی که نقدینگی زیادی برای ورود به بورس وجود نداشته باشد، ریزش اتفاق می‌افتد.

*** پول‌های جدید کی به بورس می‌آیند؟
در کنار مولفه‌هایی مثل اعتماد مردم به بازار سرمایه، وجود نقدینگی یکی دیگر از مواردی است که می‌توان زمان بازگشت پول به بورس را بر اساس آن پیش‌بینی کرد. با توجه به کاهش قیمت توجه نسبت ارزش بازار به نقدینگی از اوج ۲۷۰درصد به محدوده فعلی، شاید بتوان گفت زمانی که این نسبت به محدوده صددرصد برگردد و ارزش بازار با نقدینگی کشور هم‌تراز شود، می‌توان به ورود پول جدید امیدوار بود.

در ۲۰سال گذشته، نقدینگی کل کشور سالانه به طور میانگین ۲۷درصد رشد کرده و این یعنی احتمالا در پایان سال ۱۴۰۰ رقم نقدینگی از سه میلیون و ۳۰۰هزار میلیارد به حدود چهار میلیون و ۲۰۰هزار میلیارد تومان خواهد رسید.احتمالا این رقم کمترین حالت ممکن برای ارزش بازار در سال ۱۴۰۰ باشد.هرچند، این موضوع خیلی ترسناک‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد.

*** کمترین حالت ممکن برای شاخص بورس در سال ۱۴۰۰
اگر کف چهار میلیون و ۲۰۰هزار میلیارد تومان را برای ارزش کل بازار در نظر بگیریم،نتیجه آن بسیار ترسناک خواهد بود.در حال حاضر و با وجود ریزش ۴۰درصدی شاخص کل، ارزش مجموع سهام شرکت‌ها در بورس و فرابورس به حدود شش میلیون و ۴۰۰هزار میلیارد تومان رسیده است. اگر بخواهیم منتظر بازگشت ارزش بازار به رقم نقدینگی کل کشور باشیم، به معنای کاهش دوباره ۳۰درصدی خواهد بود.در چنین حالتی کمترین رقم مورد انتظار برای شاخص کل احتمالا مرز یک میلیون واحدی است.

*** مخالفان چه نظری دارند؟
تحلیل ارتباط بین نقدینگی و ارزش کل بازار مخالفان زیادی دارد.آنها می‌گویند نقدینگی یک متغیر پولی است و ارتباطی با بازار سرمایه ندارد. به عقیده آنها حتما لازم نیست کل سهام موجود در بازار خریداری شود تا بورس به روند صعودی برگردد.همچنین اگر این رابطه را برای ارزش بازار بورس معنادار بدانیم و بگوییم پولی برای رشد بازار وجود ندارد، پس چطور بازارهای موازی مثل مسکن، ارز، طلا و سکه و … همچنان در روند صعودی حرکت می‌کنند؟ موافقان این تحلیل در پاسخ می‌گویند نسبت ارزش بازار بورس و نقدینگی در این تحلیل با دیگر بازارها مقایسه نشده و مختص خود بازار سرمایه است. این نسبت در سال‌های گذشته بسیار کمتر بوده و احتمال بازگشت به حالت سابق وجود دارد.