مرگ در حبس؛ از سعید امامی تا سیدامامی
زندانیان و بازداشتیهایی در ایران بودهاند که در حبس مردهاند و مرگشان خبرساز شده است. در ادامه، مشهورترینها را مرور میکنیم:
۱ **** سعید امامی
سعید امامی یا سعید اسلامی، معاون وزیر اطلاعات در دوران وزارت علی فلاحیان بود. نام او زمانی بر سر زبانها افتاد که به عنوان متهم اصلی جنایات موسوم به «قتلهای زنجیرهای» معرفی شد. قتلهای زنجیرهای، مجموعه جنایاتی بود که طی آن برخی نویسندگان و فعالان سیاسی از جمله داریوش فروهر و محمد مختاری به قتل رسیدند. در زمان وقوع قتلهای زنجیرهای، سعید امامی در وزارت اطلاعات مشاور بود. این وزارتخانه در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۷۷ در اطلاعیهای اعلام کرد که گروهی از اعضای وزارت اطلاعات مسئول قتلهای زنجیرهای بودهاند و سعید امامی از جمله آن افراد بوده است. امامی پنجم بهمن همان سال بازداشت شد. نهایتا ۳۰ خرداد ۷۸، خبر درگذشت سعید امامی در بیمارستان لقمان تهران منتشر شد و روز بعد، محمد نیازی از مسئولان وقت سازمان قضایی نیروهای مسلح اعلام کرد که سعید امامی به عنوان مسئول اصلی «قتلهای خودسرانه»، در زندان اوین و با خوردن داروی نظافت خودکشی کرده است.
۲ **** زهرا کاظمی
در جریان ناآرامیها و اعتراضات دانشجویی در خردادماه سال ۸۲ و دستگیری تعدادی از دانشجویان، خانوادههای آنان در دوم تیر در مقابل زندان اوین دست به تجمع زدند. یک عکاس برای عکسبرداری از این تجمع در آنجا حضور داشت. نام او زهرا کاظمی بود؛ عکاس ۵۵ ساله ایرانی - کانادایی که همانجا در مقابل زندان بازداشت شد. او در حالی که ۱۸ روز بازداشت بود، ۲۰ تیر در بازداشتگاه درگذشت. مقامات دادستانی دلیل مرگ او را غش کردن، برخورد سر با زمین و نهایتا ضربه مغزی اعلام کردند. مرگ زهرا کاظمی ۲۵ تیر اعلام شد. از ۲۵ تیر ۸۲ روابط ایران و کانادا تیره و تار شد و هنوز هم به صورت کامل، عادی نشده است.
۳ **** زهرا بنییعقوب
زهرا بنییعقوب، جوانی ۲۷ ساله و دانشآموخته رشته پزشکی از دانشگاه تهران بود که در بازداشتگاهی در همدان درگذشت. او ۲۰ مهر ۱۳۸۶ در حالیکه با یک پسر جوان در حال صحبت در یکی از پارکهای همدان بوده دستگیر شده و به بازداشتگاه انتقال یافته است اما پس از ۴۸ ساعت، وقتی خانوادهاش برای آگاهی از وضعیت او به پلیس مراجعه میکنند، میشنوند که دخترشان فوت کرده است. البته زهرا بنییعقوب به بازداشتگاه نیروی انتظامی انتقال نیافته و اساسا توسط پلیس دستگیر نشده بود. در گزارشی اعلام شد که زهرا بنییعقوب همان شبی که بازداشت شده دست به خودکشی زده است؛ موضوعی که خانواده او نپذیرفتند و ادعای قتل او را مطرح کردند.
۴، ۵ و ۶ **** روحالامینی، کامرانی، جوادیفر
محسن روحالامینی، محمد کامرانی و امیر جوادیفر سه جوانی بودند که در جریان ناآرامیهای سال ۸۸ بازداشت شدند و به کهریزک انتقال یافتند اما شرایط بازداشتگاه را تاب نیاوردند و فوت کردند. در پی وقوع این حادثه، دادگاهی برای بررسی پرونده در سازمان قضایی نیروهای مسلح تشکیل شد و ۱۲ نفر از ردههای مختلف نظامی تا حد سرتیپ و سرهنگ در این دادگاه حضور یافتند. نهایتا با برگزاری هشت جلسه که تا تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۸۹ به طول انجامید، نهم تیرماه حکم دادگاه مبنی بر قصاص دو متهم، حبس، پرداخت دیه و جزای نقدی، انفصال موقت از خدمت و تحمل شلاق برای ۹ تن و همچنین تبرئه یکی از متهمان صادر شد اما خانوادهها خواستار محاکمه عاملان اصلی بودند. در این میان بار دیگر نام سعید مرتضوی و دو همکارش یعنی علیاکبر حیدریفر و قاضی حداد به گوش رسید؛
مرتضوی ۲۴ آبان سال ۹۳ به صورت دائم از قضاوت منفصل و همچنین حکم انفصال او از مشاغل دولتی به مدت ۵ سال مورد تایید قرار گرفت.
۷ ***** هدی صابر
هُدی رضازاده صابر مشهور به هدی صابر متولد ۲۴ اسفند ۳۷، روزنامهنگار و از فعالان ملی - مذهبی بود که ۱۲ خرداد ۹۰ در حالیکه دوران محکومیت خود را در زندان اوین میگذراند، در اعتراض به مرگ مشکوک هاله سحابی در مراسم تشییع جنازه پدرش عزتالله سحابی دست به اعتصاب غذا زد و ۲۱ خرداد پس از انتقال از زندان به بیمارستان مدرس بر اثر نارسایی قلبی درگذشت.
۸ **** ستار بهشتی
ماموران میگویند روز ۱۳ آبان ۹۱ وقتی برای «او» ناهار بردیم دیدیم حرکت نمیکند. «او» جوانی ۳۵ ساله به نام ستار بهشتی بود که وبلاگ مینوشت و شغلش کارگری بود. بهشتی ۹ آبان ۹۱ توسط پلیس فتا به اتهام اقدام علیه امنیت ملی از طریق فعالیت در فیسبوک بازداشت شد و ۱۳ آبان درگذشت. سخنگوی دستگاه قضایی در اینباره میگوید: «پزشکی قانونی ۱۴ آبان اعلام کرد که پس از کالبدشکافی هیچ دلیلی را که علت تامه فوت وی باشد (دلایل غیرطبیعی) ندیده است. از آن تاریخ به بعد چندین بار کمیسیون پزشکی تشکیل شد که گاهی در این کمیسیونها بازپرس نیز حضور داشت. نهایتا پزشکی قانونی اعلام کرد که نمیتواند بگوید مرگ ستار بهشتی بر اثر ضربه وارد شده بوده اما عوامل روانی و ضربات وارده «میتواند» به فوت وی منجر شده باشد.
۹ **** سینا قنبری
در جریان ناآرامیهای دیماه، جوانی ۲۳ ساله به نام سینا قنبری بازداشت شد. او پس از انتقال به زندان اوین، روز ۱۶ دیماه در قرنطینه بند چهار این زندان درگذشت. مصطفی محبی، مدیرکل زندانهای استان تهران در اینباره گفت: «در بامداد روز شنبه مورخ ۱۶ دیماه یکی از زندانیان زندان اوین به نام سینا قنبری فرزند علیاکبر با مراجعه به دستشویی قرنطینه زندان اوین اقدام به خودکشی از طریق حلقآویز نمودن خود کرد.»
۱۹ **** کاووس سیدامامی
اما تازهترین مورد از مرگهای در حبس مربوط به کاووس سیدامامی فعال محیط زیست، دارنده مدرک دکترای جامعهشناسی، عضو هیئت علمی دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق، استاد ارتباطات، مدیرعامل مؤسسه «حیات وحش میراث پارسیان» و شهروند ایرانی - کانادایی است که ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ درگذشت. خبر درگذشت سیدامامی را پسرش رامین در توییتر اعلام کرد و سپس به صورت رسمی از سوی برخی مقامات تایید شد. عباس جعفری دولتآبادی دادستان تهران در اینباره گفت: «این فرد یکی از متهمان به جاسوسی در قالب فعالیتهای محیط زیستی بوده و با توجه به اینکه میدانسته اعترافات زیادی علیه وی شده و خودش هم اعترافاتی داشته متأسفانه در زندان دست به خودکشی زده است.»
منبع: خبرگزاری ایسنا