«بازی تاج و تخت» از کجا آمد و چگونه فراگیر شد؟
«بازی تاج و تخت» مجموعه سریالی تلویزیونی است که در چند سال اخیر توجه زیادی را در سراسر جهان به خود معطوف کرده است.
به گزارش خبرآنلاین، «بازی تاج و تخت» یک سریال آمریکایی فانتزی درام ساخت شبکه شناخته‌شده اچ‌بی‌او است که توسط دیوید بینوف و دی‌بی وایس خلق شده است.
این سریال اقتباسی از مجموعه رمان‌های «نغمه یخ و آتش» نوشته جورج آرآر مارتین است و نام خود را از رمان اول این مجموعه یعنی «بازی تاج و تخت» گرفته است. پخش این سریال از روز هفدهم ماه آوریل سال ۲۰۱۱ آغاز شد و در حال حاضر در پنجمین فصل خود به سر می‌برد. فصل ششم نیز ساخته خواهد شد. هر فصل از این سریال شامل ۱۰ اپیزود ۵۰ تا ۶۰ دقیقه‌ای می‌شود.
این سریال مانند مجموعه رمان‌هایی که با اقتباس از آن‌ها نوشته شده است، از شمار بازیگران بسیار بالایی بهره می برد. طی مراحل تهیه فصل سوم سریال، نام ۲۵۷ بازیگر ثبت شد که باور می‌رود بزرگترین رکورد تعداد بازیگران در تلویزیون باشد. همچنین بازیگران این سریال از بالاترین دستمزدها در میان بازیگران سریال‌های تلویزیونی کابلی برخوردار هستند. از بازیگران کنونی سریال می‌توان به پیتر دینکلج که برای نقش‌آفرینی‌اش در نقش تیریون لَنیستِر موفق به کسب جوایز بازیگر نقش مکمل مرد امی و گلدن گلوب هم شده، نیکولای کوستر-والدو، امیلیا کلارک، کیت هرینگتون، لینا هدی و ناتالی دورمر و ایدن گیلن اشاره کرد.
***
نغمه یخ و آتش
این مجموعه فانتزی حماسی در سال ۱۹۹۱ با آغاز نویسندگی کتاب «بازی تاج و تخت» توسط مارتین کلید خورد. چندین سال طول کشید تا کتاب به مرحله اجرایی برسد و اولین بار در سال ۱۹۹۶ به چاپ رسید. این اثر ابتدا قرار بود یک مجموعه سه‌گانه باشد اما بعدها به هفت کتاب گسترش یافت. پنجمین کتاب از این مجموعه با عنوان «رقصی با اژدهاها» در سال ۲۰۱۱ منتشر شد و نوشتن آن پنج سال به طول انجامید. رمان ششم یعنی «بادهای زمستان» هنوز آماده نشده و طرفداران بسیاری را سال‌ها منتظر خود نگه داشته است.
***
بازی تاج و تخت
داستان «نغمه یخ و آتش» در قاره‌های خیالی وِستروس و اِسوس به وقوع می‌پیوندد؛ جهانی که در آن فصل‌ها می‌توانند سال‌ها به طول بینجامند و قرن‌ها پیش جادو در آن وجود داشته اما بیشتر افراد باور دارند که حالا از بین رفته است. هر بخش از کتاب از نقطه نظر یکی از شخصیت‌های اصلی - و گاه فرعی - داستان تعریف می‌شود که تعداد آن‌ها در رمان اول ۹ شخصیت بود و در رمان پنجم به ۳۱ شخصیت رسید. سه خط داستانی اصلی با هم پیوند زده می‌شوند: جنگ میان خاندان‌های بزرگ برای کنترل وستروس و تخت آهنین پادشاهی آن؛ خطر رو به رشد «دیگران» که موجودات فراطبیعی هستند و فرای مرز شمالی وستروس حضور دارند؛ و در نهایت جاه‌طلبی‌های دِنِریس تارگَرین که دختر تبعیدشده پادشاه سابق وستروس است و می‌خواهد به حق موروثی خود دست پیدا کند.
مارتین برای نوشتن رمان‌های خود از منابعی مانند «جنگ رزها» که در نیمه دوم سده پانزدهم میلادی بین دو خاندان قدرتمند لانکاسترها و یورک‌ها صورت گرفت، و همچنین مجموعه رمان‌های فرانسوی تاریخی «پادشاهان ملعون» استفاده کرد. افرادی هم رمان‌های او را با مجموعه رمان‌های «ارباب حلقه‌ها»ی تالکین و الهام‌بخشی‌های آن از افسانه‌های اسکاندیناوی مقایسه می‌کنند. «نعمه یخ و آتش» نقدهای بسیار مثبتی برای نمایش گسترده و گوناگون خود از زنان و مذهب دریافت کرده و همچنین به خاطر ترجیح دادن واقع‌گرایی در مقابل جادو مورد تجلیل قرار گرفته است. از نکات جالب این مجموعه می‌توان به این اشاره کرد که تمام اجزای آن به نحوی به هم مرتبط هستند و خواننده در هر لحظه از داستان باید به تمام جزییاتی که پیش از آن خوانده توجه داشته باشد؛ نقطه نظرهای مختلف شخصیت‌ها هم باعث می‌شود خواننده هرگز نتواند با اطمینان و امنیت تصور کند که شخصیت محبوبش پیروز خواهد شد یا خیر، یا حتی اینکه زنده خواهد ماند یا خیر. علاوه بر این، موضوعاتی از جمله خشونت، جنسیت و ابهام‌های اخلاقی هم به وفور در میان داستان‌های مختلف هزاران شخصیت این مجموعه دیده می‌شوند.
با استناد به جدیدترین ارقام فروش که تا ماه آوریل سال ۲۰۱۵ محاسبه شده‌اند، مجموعه کتاب‌های «نغمه یخ و آتش» جورج آرآر مارتین بیش از ۶۰ میلیون نسخه در سراسر جهان فروخته‌اند و به بیش از ۴۵ زبان ترجمه شده‌اند. قسمت‌های چهارم و پنجم این مجموعه به محض انتشار به صدر لیست پرفروش‌ترین کتاب‌های نیویورک تایمز رسیدند. از جمله آثار و محصولات مرتبط دیگر به این مجموعه می‌توان به چندین رمان کوتاه مرتبط، یک اقتباس کمیک‌بوکی و چندین بازی کارتی، تخته‌ای و کامپیوتری نیز اشاره کرد.
مراحل توسعه و نویسندگی سریال
دیوید بنیوف و دی‌بی وایس ایده ساخت سریال را در سال ۲۰۰۶ و بعد از خواندن رمان‌ها به دست آوردند و آن را با شبکه اچ‌بی‌او در میان گذاشتند. آن‌ها توانستند مارتین - که خود فیلمنامه‌نویس باسابقه‌ای است - را طی یک ملاقات پنج ساعته راضی کنند. بنیوف می‌گوید آن‌ها در نهایت با پاسخ به این سوال که «مادر جان اسنو کیست؟» موفق به متقاعد کردن مارتین شدند. سریال مراحل اولیه تولید خود را در ماه ژانویه سال ۲۰۰۷ آغاز کرد و بنیوف و وایس به عنوان نویسندگان و تهیه‌کنندگان اجرایی آن استخدام شدند و خود مارتین هم مسئولیت نویسندگی یک اپیزود از هر فصل را تا فصل چهارم بر عهده داشت، اما بعد از آن برای تمرکز روی نویسندگی قسمتی بعدی رمان، از این سمت کناره‌گیری کرد. بودجه ساخت اپیزود اول چیزی بین ۵ تا ۱۰ میلیون دلار بود و بودجه کل فصل اول حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیون دلار تخمین زده شد. بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵، بودجه میانگین برای هر اپیزود از ۶ میلیون دلار به حداقل ۸ میلیون دلار افزایش پیدا کرد.
***
بازی تاج و تخت
به غیر از بنیوف و وایس، برایان کاگمن، ونسا تیلور، جین اسپنسون و دیو هیل تنها کسانی بودند که طی بازه‌های زمانی مختلف در اتاق نویسندگان سریال حضور داشتند؛ مارتین آنجا حضور ندارد، اما فیلمنامه را می‌خواند و یادداشت می‌نویسد. بنیوف و وایس بعضی مواقع شخصیت‌های خاص را به یک نویسنده می‌دهند؛ به طور مثال کاگمن مسئولیت نوشتن داستان شخصیت آریا برای فصل چهارم سریال را بر عهده داشت. نویسندگان چند هفته وقت را صرف نوشتن اسکلت کلی داستان در آن فصل و اینکه چقدر از محتویات کتاب را استفاده خواهند کرد می‌کنند و بعد از اینکه داستان کلی هر شخصیت مشخص شد، آن‌ها بین دو تا سه هفته دیگر به بحث کردن درباره جزییات داستان هر شخصیت می‌پردازند و اپیزود به اپیزود را می‌چینند. کار نوشتن تمام ۱۰ اپیزود هر فصل قبل از شروع فیلمبرداری به پایان می‌رسد و همه اپیزودها بدون در نظر گرفتن ترتیب و با استفاده از دو واحد مختلف در دو کشور مختلف، به صورت همزمان فیلمبرداری می‌شوند.
فیلمبرداری و جلوه‌های ویژه
موقعیت اصلی فیلمبرداری این سریال، هال استودیوز واقع در بلفاست، شمال ایرلند است. همچنین مناطق مختلفی از ایرلند برای صحنه‌های مختلف فصل اول سریال انتخاب شدند. صحنه‌های جنوبی فصل اول در مالت فیلمبرداری شدند، که نسبت به موقعیت مراکش انتخاب شده برای اپیزود اول تغییر جالبی بود. این تغییر در فصل دوم به سمت کشور کرواسی و شهر دیوارکشیده دوبرونیک رفت که می‌توانست بهترین موقعیت برای کینگز لندینگ (پایتخت و مکان اصلی حاکمیت و سیاست سریال) باشد. صحنه‌های یخ‌زده شمال فرای دیوار بزرگ در ماه نوامبر سال ۲۰۱۱ در ایسلند فیلمبرداری شدند. فصل سوم بخش اصلی فیلمبرداری را دوباره به کشورهای کرواسی و مراکش بازگرداند. تهیه‌کنندگان سریال از سه واحد جداگانه (با عنوان‌های «اژدها»، «گرگ» و «کلاغ») استفاده کردند که با کمک شش تیم کارگردانی، ۲۵۷ بازیگر و ۷۰۳ دست اندرکار صحنه فصل سوم را به وجود آوردند. فصل چهارم هم به دوبرونیک بازگشت و از موقعیت‌های جدید در کشور کرواسی استفاده کرد؛ فیلمبرداری آن ۱۳۶ روز طول کشید و روز بیست و یکم ماه نوامبر سال ۲۰۱۳ به پایان رسید.
شبکه اچ‌بی‌او برای فصل اول از کمپانی‌های وی‌اف‌اکس (جلوه‌های تصویری) بلوبولت واقع در بریتانیا و اسکرین‌سین واقع در ایرلند استفاده کرد و بیشتر محیط سریال به صورت پروژکشن‌های ۲٫۵ بعدی فیلمبرداری شدند تا به بیننده احساس کاملی از پرسپکتیو بدهند. قسمت پایانی این فصل یعنی «آتش و خون» نامزد دریافت جایزه امی جلوه‌های ویژه در سال ۲۰۱۱ شد. اما چون در فصل‌های بعدی جلوه‌های تصویری بسیار پیچیده‌تر و شامل موجودات، آتش و آب سی‌جی (گرافیک رایانه‌ای) می‌شدند، از آغاز فصل دوم کمپانی پیکسوموندو واقع در آلمان تبدیل به تهیه‌کننده اصلی وی‌اف‌اکس سریال شد. اپیزودهای «والار مورگولیس» و «والار دوهاریس» موفق به کسب جایزه امی جلوه‌های تصویری برای کمپانی این کمپانی در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ شدند. برای فصل چهارم هم شبکه اچ‌بی‌او کمپانی مک‌اِویژن را به جمع اضافه کرد و به این ترتیب اپیزود پایانی این فصل با عنوان «کودکان» هم موفق به کسب یک جایزه امی دیگر شد.
از روز بیست و سوم ماه ژانویه سال ۲۰۱۵، دو اپیزود پایانی فصل چهارم سریال در ۲۰۵ سینمای ویژه ایالات متحده با فرمت آی‌مکس هم به نمایش درآمدند و «بازی تاج و تخت» را تبدیل به اولین سریال تلویزیونی تاریخ کردند که با این فرمت نمایش داده شده است. این سریال توانست در روز اول حضورش در باکس‌آفیس ۶۸۶ هزار دلار فروش کند و این رقم را تا پایان هفته اول به بیش از ۱٫۵ میلیون دلار رساند.
***
تعداد بینندگان و دانلود غیرقانونی
فصل اول «بازی تاج و تخت» در اولین روز یکشنبه نمایش خود به طور میانگین ۲٫۵ میلیون بیننده داشت و تعداد بینندگان آن در کل، شامل بازبینی‌ها و سفارش‌ها، به ۹٫۳ میلیون می‌رسید. فصل دوم میانگین ۱۱٫۶ میلیون بیننده داشت. فصل سوم به طور میانگین توسط ۱۴٫۲ میلیون نفر تماشا شد و به این ترتیب بعد از سریال «سوپرانوها» تبدیل به پربیننده‌ترین سریال شبکه اچ‌بی‌او شد. اما در فصل چهارم این سریال موفق به جذب میانگین ۱۸٫۶ میلیون بیننده شد و به این ترتیب حتی رکورد سریال فراموش‌نشدنی «سوپرانوها» را هم شکست.
سریال «بازی تاج و تخت» به شدت به خاطر تعداد دانلودهای غیرقانونی، مخصوصا در خارج از ایالات متحده شناخته شده است. وبسایت تورنت فریک که مختص اخبار سهیم شدن فایل‌های مخلتف است، تخمین زده که این سریال از سال ۲۰۱۲ تا به حال بیشترین میزان دانلودهای غیرقانونی را داشته است. این میزان در فصل اول سال ۲۰۱۵ به حدود ۷ میلیون رسیده که نسبت به سال ۲۰۱۴ به میزان ۴۵% افزایش یافته است. یک اپیزود در سال ۲۰۱۲ بیش از چهار میلیون بار دانلود شده بود که تقریبا مساوی تعداد بینندگان رسمی آن در شبکه اچ‌بی‌او بود. قسمت آخر فصل چهارم این سریال بدل به بیشترین فایل دانلود شده در تاریخ وبسایت بیت‌تورنت شد و در ۱۲ ساعت شاهد ۱٫۵ میلیون دانلود بود. در جدیدترین مثال این دانلودهای غیرقانونی هم می‌توان به اپیزودهای فصل پنجم سریال اشاره کرد؛ روز یازدهم ماه آوریل و تنها یک روز پیش از انتشار رسمی اپیزود اول فصل جدید سریال، چهار اپیزود اول آن به صورت غیرقانونی روی اینترنت منتشر شدند و در ۲۴ ساعت اول بیش از ۸۰۰ هزار بار دانلود شدند.
موسیقی
از نکاتی که از صحنه اول نمایش سریال توجه بیننده را به خود جلب می‌کند موسیقی تیتراژ آن است که توسط رامین جوادی، آهنگساز ایرانی-آلمانی صنایع فیلم، تلویزیون و بازی‌های ویدیویی ساخته شده است. او در کنار ساختن موسیقی «بازی تاج و تخت» به خاطر آهنگ‌های با گیتار نواخته شده فیلم‌هایی از جمله «مرد آهنی»، «حاشیه اقیانوس» و سریال‌های «فرار از زندان» و «فلش فوروارد» شناخته شده است. آهنگ فصل اول سریال که حدود ۱۰ هفته پیش از نمایش اولیه سریال توسط جوادی نوشته شده بود، توسط لیبل آمریکایی واریس سارابنده در ماه ژوئن سال ۲۰۱۱ منتشر شد. آلبوم‌های فصل‌های بعدی هم با اجراهایی از گروه‌های دِ نشنال، دِ هولد استدی و سیگور رُش منتشر شدند. آهنگ تیتراژ اینسترومنتال سریال توسط تعداد بی‌شماری از موسیقی‌دانان دیگر به شکل‌های مختلف کاور شده است.
***
تاثیرات فرهنگی
با وجود اینکه بعضی از منتقدان قبل از نمایش سریال به خاطر محدودیت‌های ژانری آن را دست کم گرفته بودند، موفقیت ادامه‌دار آن باعث گسترش محبوبیت موضوع‌های فانتزی و قبول شدن فانتزی توسط عامه مردم شد. به گفته ایان بوگوست طراح بازی‌های ویدیویی، منتقد و محقق، سریال «بازی تاج و تخت» توانست همان روند موفقیت اقتباس‌های سینمایی فیلم‌های سه‌گانه «ارباب حلقه‌ها» و مجموعه فیلم‌های «هری پاتر» را ادامه دهد و بازار سودمند جدیدی را برای ژانر فانتزی به وجود بیاورد.
حبوبیت سریال به شدت فروش کتاب‌های «نغمه یخ و آتش» را افزایش داد و آن‌ها را برای ماه‌های متوالی به صدر جدول پرفروش‌ها فرستاد. به نوشته دیلی بیست، این سریال تبدیل به یکی از محبوب‌های نویسندگان کمدی‌های سیت‌کام نیز شد و به این ترتیب بسیاری از سریال‌های دیگر نیز به آن اشارات زیادی کردند. علاوه بر این، سریال «بازی تاج و تخت» مسئول افزایش چشم‌گیر خرید و فروش سگ‌های گرگی از جمله نژاد هاسکی بوده است. بعد از فصل دوم سریال، رسانه‌ها از عبارت «بازی تاج و تخت» برای توصیف کردن یک موقعیت شدیدا پرتنش و یا حیله‌گرانه استفاده کردند و به این ترتیب برای اشاره به مسایلی از نبردهای قانون‌گذاری حفاظت از سلامت در ایالات متحده گرفته تا جنگ داخلی سوریه یا درگیری‌های بر سر قدرت داخل دولت چین از این عبارت استفاده شد.
***
فصل پنجم سریال
شبکه اچ‌بی‌او دستور ساخت فصل پنجم و ششم سریال را با هم در ماه آوریل سال ۲۰۱۴ داد که به نوبه خود جالب بود چون شبکه‌ها به صورت فصل فصل سریال‌های خود را تمدید می‌کنند. فصل پنجم روز دوازدهم ماه آوریل سال ۲۰۱۵ به نمایش درآمد و با اقتباس از محتوای کتاب‌های «ضیافتی برای کلاغ‌ها» و «رقصی با اژدهاها» یعنی رمان‌های چهارم و پنجم جورج آرآر مارتین داستان خود را پیش می‌برد. این فصل از چندی از عناصر کتاب سوم یعنی «توفانی از شمشیرها» هم استفاده می‌کند.
فیلمبرداری این فصل در ماه جولای سال ۲۰۱۴ در بلفاست آغاز شد و در ماه دسامبر همان سال به پایان رسید. بعضی از صحنه‌ها که در شهرهای «دورن» و «وولانتیس» اتفاق می‌افتند، در کشور اسپانیا فیلمبرداری شدند. قصر تاریخی سلطنتی آلکازار سویل، دانشگاه اسونا و پل رومن شهر کوردوبا از موقعیت‌های جدید این فصل بودند. یک فیلم مستند نیم ساعته با عنوان «بازی تاج و تخت: یک روز در زندگی» هم روز هشتم ماه فوریه سال ۲۰۱۵ برای تبلیغ فصل جدید سریال پخش شد و روز اول تهیه در سه صحنه فیلمبرداری بلفاست، دوبرونیک و اسونا را از نقطه‌نظر شخصیت‌های اصلی نشان می‌داد. اولین تریلر رسمی فصل پنجم روز سی‌آم ماه ژانویه منتشر شد و پیش‌نمایش جهانی اولین اپیزود نیز روز هجدهم ماه مارس در برج لندن برگزار شد.
